Marsz Kaszubski
Marsz Kaszubski – popularna kaszubska pieśń patriotyczna, używana przez część Kaszubów jako nieoficjalny hymn[1].
 Herb Kaszub | |
| Naród | |
|---|---|
| Tytuł alternatywny |
Hymn Kaszubski |
| Tekst |
Hieronim Derdowski, 1880 |
| Muzyka |
Feliks Nowowiejski, 1921 |
| Lata obowiązywania |
od 21 stycznia 2017 |
Autorem pieśni jest Hieronim Derdowski, który umieścił ją w swoim poemacie Ò panu Czôrlińsczim co do Pùcka pò sécë jachôł. Tekst do melodii zbliżonej do Mazurka Dąbrowskiego zaadaptował w 1921 Feliks Nowowiejski[2].
Przez długi okres Marsz Kaszubski był uznawany przez wielu Kaszubów za nieoficjalny hymn[2]. 21 stycznia 2017 r. Rada Naczelna Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego podjęła w Gdańsku uchwałę zalecającą wykonywanie pierwszej zwrotki i refrenu Marszu Kaszubskiego jako hymnu kaszubskiego[3].
Tekst Marszu Kaszubskiego edytuj
Kaszëbsczi Marsz
Tekst w języku kaszubskim
według współczesnej pisowni[4]
Tam gdze Wisła òd Krakòwa
W pòlsczé mòrze płënie
Pòlskô wiara, pòlskô mòwa
Nigdë nie zadżinie.
Ref.
Nigdë do zgùbë
Nie przińdą Kaszëbë,
Marsz, marsz, marsz za wrogã!
Më trzimómë z Bògã.
Më z Niemcama wieczi całé
Krwawé wiedlë wòjnë.
Wòlné piesnië wiedno brzmiałë
Bez górë i chòjnë.
Ref. Nigdë do zgùbë...
Przëszedł Krzëżôk w twardi blasze,
Pólëł wsë i miasta,
Za to jegò cepë nasze
Grzmôcëłô lôt dwasta.
Ref. Nigdë do zgùbë...
Nas zawòłôł do swi rotë
Pòlsczi król Jadżełło,
Téj w niemiecczich karkach gnôtë
Trzeszczałë jaż miło.
Ref. Nigdë do zgùbë...
Gdze król Kadzmiérz gnôł Krzëżôka?
Gnôł gò pòd Chònice!
Bë gò zgniotłë, jak robôka,
Kaszëbsczé kłonice.
Ref. Nigdë do zgùbë...
Czej rôz naju òkrãtama
Szwedë najechalë,
Më żesmë jich kapùzama
Z Pùcka wënëkalë.
Ref. Nigdë do zgùbë...
Krzëżã swiãtim przëżegnóné
Séc, seczera, kòsa,
Z tim Kaszëba w piekle stónie,
Diôbłu ùtrze nosa.
Ref. Nigdë do zgùbë...
Nasz Stanisłôw Kòstka swiãti,
Co sã ù nas rodzył,
Nie dopùscy, bë zawzãti
Wróg nóm długò szkòdzył.
Ref. Nigdë do zgùbë...
Płaczą matczi nad sënama
Płaczą dzys dzewice,
Hola, jesz je Bóg nad nama
Dôł cepë, kłonice.
Ref. Nigdë do zgùbë...
Kaszubsci Marsz
Oryginalny tekst w "O Panu Czorlińscim
co do Pucka po sece jachoł".[5]
Tam, gdze Wisła od Krakowa
W polscie morze płynie,
Polsko wiara, polsko mowa
Nigde nie zadzinie.
Ref.
Nigde do zgube
Nie przyńdą Kaszube,
Marsz, marsz za wrodziem!
Me trzemąme z Bodziem.
Me z mniemcami wiecie całe
Krwawe wiedle wojne,
Wolne piesnie wjedno brzmniałe
Bez gore i chojne.
Ref. Nigde do zgube...
Przeszed Krzyżok w twardy blasze,
Poleł wse i mniasta,
Za to jego cepe nasze
Grzmocełe lot dwa sta.
Ref. Nigde do zgube...
Nos zawołoł do swy rote
Polsci krol Jadziełło,
Tej w mniemniecciech karkach gnote
Trzeszczałe, jaż mniło.
Ref. Nigde do zgube...
Gdze krol Kazmnierz gnoł Krzyżoka?
Gnoł go pod Chonice!
Bo go zgnietłe, jak roboka,
Kaszubscie kłonice.
Ref. Nigde do zgube...
Ciej roz naju okrętami
Szwede najechale.
Me żesme jech kapuzami
Z Pucka wenekale
Ref. Nigde do zgube...
Krzyżem swiętym przeżegnanie,
Sec, seciera, kosa,
Z tem Kaszuba w piekle stanie,
Djobłu utrze nosa.
Ref. Nigde do zgube...
Nasz Stanisłow Kostka swięty,
Co sę u nos rodzeł,
Nie dopuscy, be zawzęty
Wróg nąm długo szkodzeł.
Ref. Nigde do zgube...
Płaczą matcie nad senami.
Płaczą dzys dzewice.
Hola, Jesz je Bog nad nami,
Doł cepe, kłonice.
Ref. Nigde do zgube...
Marsz Kaszubski
Tekst w języku polskim[4]
Tam gdzie Wisła od Krakowa
W polskie morze płynie
Polska wiara, polska mowa
Nigdy nie zaginie.
Ref.
Nigdy do zguby
Nie przyjdą Kaszuby[a]
Marsz, marsz, marsz za wrogiem!
My trzymamy z Bogiem.
My z Niemcami wieki całe
Krwawe wiedliśmy wojny
Wolne pieśni zawsze brzmiały
Poprzez góry i sosny.
Ref. Nigdy do zguby...
Przyszedł Krzyżak w twardej blasze,
Palił wsie i miasta,
Za to jego cepy nasze
Grzmociły lat dwasta[b].
Ref. Nigdy do zguby...
Nas zawołał do swej roty
Polski król Jagiełło,
Wtedy w niemieckich karkach gnaty[c]
Trzeszczały aż miło.
Ref. Nigdy do zguby...
Gdzie król Kazimierz gnał Krzyżaka?
Gnał go pod Chojnice!
By go zgniotły, jak robaka,
Kaszubskie kłonice.
Ref. Nigdy do zguby...
Kiedy z razu okrętami
Szwedzi najechali,
My ich kapuzami[d]
Z Pucka wyganiali.
Ref. Nigdy do zguby...
Krzyżem świętym przeżegnane
Sierp, siekiera, kosa,
Z tym Kaszub w piekle stanie,
Diabłu utrze nosa.
Ref. Nigdy do zguby...
Nasz Stanisław Kostka święty,
Co się u nas rodził,
Nie dopuści, by zawzięty
Wróg nam długo szkodził.
Ref. Nigdy do zguby...
Płaczą matki nad synami
Płaczą dziś dziewice,
Hola, jest jeszcze Bóg nad nami
Dał (nam) cepy, kłonice.
Ref. Nigdy do zguby...
Kontrowersje edytuj
Według części Kaszubów "Marsz Kaszubski" nie oddaje w odpowiedni sposób kaszubskiej tożsamości[1]. Wiele kontrowersji wywołują słowa “pòlskô wiara, pòlskô mòwa”, militarystyczny wyraz utworu, skupiającego się na sławieniu wojny przeciw Niemcom w służbie polskiej oraz same intencje i stosunek do rodzimego języka autora, (…) którego pociągała szczególnie chłopska satyra, rubaszność, skoro już samo użycie gwary miało wywoływać u odbiorców śmiech (…)[1][6]. Podkreślanie związków Kaszub z Polską i wspólnej wrogości do Niemiec leżało w klimacie politycznej poprawności obowiązującej w tym zakresie w II Rzeczypospolitej i w PRL. "Marsz" został zaadaptowany do roli hymnu przez kompozytora Feliksa Nowowiejskiego, który tekst z własną melodią (zastępującą opisanego w książce Mazurka Dąbrowskiego) i tytułem "Hymn Kaszubski" wydał w 1921 r. w śpiewniku "Polska Zjednoczona". Feliks Marszałkowski "Dloczegu Derdovskji nje napjisoł „himnu”? ("Zrzesz Kaszëbskô", 1937) zakwalifikował tę pieśń jako "odpowiednią na święto konia"[2][7]. Można przypuszczać, że stosunkowo duża popularność "Marszu" mogła wynikać z faktu, że w warunkach ograniczania aspiracji Kaszubów był on jedną z niewielu dopuszczalnych form zamanifestowania kaszubskości, wyrażanego w słowach "Nigdë do zgùbë nie przińdą Kaszëbë" i "Më trzimómë z Bòdżem"[2]. Z tych powodów wielokrotnie podawana jest w wątpliwość jednocząca funkcja pieśni[1][2].
Według stowarzyszenia Kaszëbskô Jednota hymnem narodowym Kaszubów jest "Ziemia Rodnô" Jana Trepczyka[8].
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Hymn kaszubski: czy kontrowersyjny “Marsz…” Derdowskiego wyklucza? | Skra – pismiono ò kùlturze [online], pismiono.com [dostęp 2019-02-22].
- ↑ a b c d e artykuly-Kaszubski herb, flaga, hymn, święto : Nasze Kaszuby [online], naszekaszuby.pl [dostęp 2019-02-22].
- ↑ Uchwała Rady Naczelnej Zrzeszenia Kaszubsko–Pomorskiego z dnia 21 stycznia 2017 roku w sprawie: hymnu kaszubskiego.
- ↑ a b Marsz Kaszubski – Hieronima Derdowskiego | Kaszubska Strona Informacyjna [online] [dostęp 2019-01-28].
- ↑ Jarosz Derdowski: O Panu Czorlińscim co do Pucka po sece jachoł.. Wyd. I. Toruń: J. Buszczyński, 1880, s. 58-60.
- ↑ Jan Drzeżdżon, Piętno Smętka, 1973.
- ↑ Feliks Marszałkowski, "Dloczegu Derdovskji nje napjisoł »himnu«?" (czasopismo "Zrzesz Kaszëbskô"), 1937.
- ↑ Hymn narodowy | Kaszëbskô Jednota [online], kaszebsko.com [dostęp 2019-02-22].