Wikipedia

Martwa natura

gatunek w malarstwie

Martwa natura – gatunek malarski obejmujący kompozycje, zwykle malarskie lub rysunkowe, składające się ze stosunkowo niewielkich, nieruchomych, najczęściej nieożywionych przedmiotów, dobranych ze względów kompozycyjno-estetycznych lub symbolicznych.

Vincent van Gogh, Irysy (1890)
Francisco de Zurbarán Martwa natura (ok. 1636)
Harmen Steenwijck Vanitas (1640)
Evaristo Baschenis, Instrumenty muzyczne na stole (1650)
Willem Kalf, Martwa natura (1660)
Paul Cézanne, Martwa natura z jabłkami (ok. 1890)
Trofea myśliwskie na tle krajobrazu, mal. nieznany, obraz zestawiony z dwóch różnych, Galeria Obrazów Pałacu Na Wyspie, Warszawa (1783)

Pospolitymi elementami martwych natur są owoce, kwiaty, książki, naczynia, broń, przyrządy myśliwskie, przybory kuchenne, przybory do palenia tytoniu, świece, karty i inne gry, instrumenty muzyczne itp. Częstym i niejednokrotnie głównym motywem są też najróżniejsze produkty spożywcze, jak owoce, ryby, pieczywo, jaja itp., czasem układane w kompozycję mającą sugerować gotowy posiłek, np. śniadanie. W martwych naturach pojawiają się też niewielkie żywe zwierzęta jak owady czy skorupiaki. Jeżeli w martwej naturze pojawia się większe zwierzę, lub – sporadycznie – nawet postać ludzka, to nigdy jako główny temat. Częstym i ważnym ze względów symbolicznych motywem bywa ludzka czaszka – związana z częstym w dziełach tego gatunku zawartą myślą o przemijaniu i marności życia i dóbr doczesnych (zob. Vanitas). W obrębie martwej natury mogą pojawiać się też dzieła sztuk przedstawiających, jak rzeźby i obrazy, na których z kolei ukazane są postacie ludzkie.

Historia terminu i pojęcia edytuj

Około 1650 w holenderskich inwentarzach dzieł sztuki pojawił się termin stil-leven (dosł. „ciche, nieruchome życie” w sensie „nieruchomy model”), na oznaczenie obrazu martwej natury. W pocz. XVIII w. termin ten stosował holenderski historiograf sztuki Arnold Houbraken. Z języka niderlandzkiego powstały później m.in. niemieckie stilleben oraz angielskie still life. Francuski termin nature morte, od którego pochodzi polska „martwa natura” pojawił się zapewne w dyskusjach teoretycznych dotyczących gatunków artystycznych w kręgach francuskiej Akademii Sztuk Pięknych w XVII w.

Historia gatunku edytuj

Pierwsze martwe natury pojawiły się w sztuce starożytnej. W okresie średniowiecza i renesansu często towarzyszyły scenom figuralnych i z reguły miały znaczenie symboliczne. W XV w. w Niderlandach i we Włoszech pojawiły się próby usamodzielnienia martwej natury w miniaturach lub na skrzydłach małych poliptyków. Pierwszą martwą naturę potraktowaną jako samodzielny temat namalował w 1504 Jacopo de’ Barbari. W XVI w. martwe natury tworzyli też Caravaggio, Pieter Aersten i Joachim Beuckelaer. Fantastyczne postacie złożone z kwiatów i owoców tworzył manierysta Giuseppe Arcimboldo. Jako odrębny gatunek rozwinęła się w XVII w., przede wszystkim w malarstwie holenderskim i flamandzkim. Szybko stała się bardzo popularna w całej Europie Zach.:

Do wybitnych przedstawicieli martwej natury w XVIII w. należeli: Luis Meléndez, Cristoforo Munari, Jean-Baptiste Oudry, Alexandre-François Desportes, Anne Vallayer-Coster, Henry-Horace Roland de la Porte, Jean Chardin.

W sztuce współczesnej temat ten nadal jest chętnie podejmowany, przy czym na plan pierwszy wysuwają się zagadnienia formalne (Paul Cézanne, Georges Braque, Giorgio Morandi).

Typy martwej natury edytuj


Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Martwa_natura&oldid=72912057”