Masakry wrześniowe
Masakry wrześniowe (fr. Massacres de Septembre) – fala samosądów wymierzonych przeciwko aresztowanym przedstawicielom szlachty i duchowieństwa, jaka miała miejsce w czasie rewolucji francuskiej we wrześniu 1792.
Tło polityczne i społeczne edytuj
Na początku września 1792 do Paryża dotarły wieści o agresji ze strony Prus i upadku twierdzy Verdun. Dowództwo pruskiej armii pompatycznie zapowiadało położenie kresu panującej we Francji „anarchii” i przywrócenie monarchii absolutnej. Wydany z tej okazji manifest zapowiadał również surowe kary dla wszystkich, którzy będą bronić osiągnięć rewolucji.
W Paryżu, dodatkowo nękanym klęską głodu, zapanowała histeria. Krążyły niesprawdzone wiadomości o swoistej „piątej kolumnie”, jaką mieli tworzyć wewnątrz kraju arystokraci i księża, którzy nie złożyli przysięgi na wierność państwu. Ponieważ dotychczasowy parlament – Legislatywa dopiero co zakończył swoje prace, a nowy – Konwent Narodowy – jeszcze nie odbył pierwszego posiedzenia, faktyczną władzę w mieście przejęła Komuna Paryża, ludowy samorząd grupujący najbardziej radykalnych polityków. Organ ten już w czasie masakr nie zrobił nic, by je powstrzymać, może poza werbalnymi wezwaniami do spokoju.
Przebieg masakr 2–7 września 1792 edytuj
Pierwszym udokumentowanym atakiem na więźniów było morderstwo dwudziestu czterech księży niekonstytucyjnych w czasie przewożenia ich do innego więzienia. Tłum zaatakował konwój i zmasakrował więźniów. Wieść o tym wypadku rozniosła się po całym mieście i posłużyła jako zachęta do kolejnych ataków na zakłady karne. Więźniowie pochodzenia arystokratycznego i księża byli mordowani, głównie przy pomocy prymitywnej broni białej, a ich ciała masakrowane. Przesadzone są jednak – w większości wypadków – informacje o mordowaniu więźniów w szczególnie wymyślny i okrutny sposób, na przykład poprzez nabijanie na pal.
Najbardziej znaną ofiarą masakr była księżniczka de Lamballe, przyjaciółka uwięzionej królowej Marii Antoniny. Napastnicy odcięli jej głowę, zatknęli na pice i w pochodzie przed więzieniem Temple pokazali ją byłej królowej. Samego Temple jednak nie zaatakowali.
Bilans ofiar edytuj
Historycy szacują liczbę ofiar masakr na około 200 księży katolickich i trzech biskupów, do tego między tysiącem a 1400 zabitych więźniów. Choć pierwotny gniew tłumu skierowany był przeciw arystokratom, w liczbie tej ponad połowa to pospolici przestępcy, osadzeni za przestępstwa kryminalne, a nie kontrrewolucję.
Na mniejszą skalę do podobnych morderstw zbiorowych doszło poza Paryżem.
Zobacz też edytuj
Bibliografia edytuj
- Simon Schama, Citizens. A Chronicle of the French Revolution, New York: Alfred A. Knopf, 1989, ISBN 0-394-55948-7, OCLC 830482818.
Linki zewnętrzne edytuj
- Howard G. Brown (Department of History, State University of New York at Binghamton). Mythes et massacres: reconsidérer la „terreur directoriale”. „Annales Historiques de la Révolution Française”, juillet-septembre 2001. ISSN 1952-403X.