Tarponowate

Tarponowate
	Megalopidae
	Jordan & Gilbert, 1883
	; Przedstawiciel rodziny – tarpon indyjski (M. cyprinoides)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	elopsokształtne
Rodzina	tarponowate
	Typ nomenklatoryczny
	Rodzina: Megalops Lacépède, 1803; Rodzaj: Megalops filamentosus Lacépède, 1803 (= Clupea cyprinoides Broussonet, 1782)
Synonimy
	Rodziny: Amia Browne, 1789; Megalopinae Jordan & Gilbert, 1883; Rodzaju: Oculeus Commerson, 1803; Brisbania Castelnau, 1878; Tarpon Jordan & Evermann, 1896;
	Rodziny: Amia Browne, 1789; Megalopinae Jordan & Gilbert, 1883; Rodzaju: Oculeus Commerson, 1803; Brisbania Castelnau, 1878; Tarpon Jordan & Evermann, 1896;
Rodzaje i gatunki
	Megalops Lacépède, 1803; 2 gatunki – zobacz opis w tekście
	Megalops Lacépède, 1803; 2 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tarponowate^[8] (Megalopidae) – monotypowa rodzina ryb promieniopłetwych z rzędu elopsokształtnych (Elopiformes), cenionych w wędkarstwie sportowym.

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Ciepłe i tropikalne wody Oceanu Atlantyckiego, Oceanu Indyjskiego i Oceanu Spokojnego^[9]^[10], wpływają do estuariów i rzek.

Cechy charakterystyczne edytuj

Długość ciała do 250 cm; masa ciała (największa opublikowana) 161 kg^[10]. Ciało wydłużone, silnie bocznie spłaszczone, zakończone głęboko wciętą płetwą ogonową. Duży otwór gębowy w położeniu końcowym. Łuski duże, 40–50 w linii bocznej. Płetwa grzbietowa pojedyncza, duża, bez kolców, osadzona za nasadą płetw brzusznych. Długa i sierpowato wcięta płetwa odbytowa. Pęcherz pławny umożliwia oddychanie powietrzem atmosferycznym, dzięki czemu ryby mogą przebywać w wodzie o niskiej zawartości tlenu.

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1803 roku francuski przyrodnik Bernard Germain de Lacépède w publikacji własnego autorstwa poświęconej historii naturalnej ryb^[7]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) tarpon indyjski (M. cyprinoides).

Etymologia edytuj

Amia: gr. αμια ‘gatunek nieznanej ryby’ wspomniany przez Arystotelesa, dawniej utożsamiany z bonito lub innym gatunkiem tuńczyka, współcześnie identyfikowany jako lufar^[11].
Megalops: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē ‘wielki’; ωψ ōps, ωπος ōpos ‘oko’^[12].
Oculeus: łac. oculeus ‘pełne oczy’, od oculus ‘oko’^[13].
Brisbania: Brisbane, Queensland, Australia^[5]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Brisbania staigeri Castelnau, 1878 (= Clupea cyprinoides Broussonet, 1782).
Tarpon: ang. tarpon ‘tarpon’^[6]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie (również monotypowe)): Megalops atlanticus Valenciennes, 1847.

Podział systematyczny edytuj

Do rodziny należy jeden rodzaj z następującymi gatunkami^[9]:

Megalops atlanticus Valenciennes, 1847 – tarpon atlantycki^[8]
Megalops cyprinoides (Broussonet, 1782) – tarpon indyjski^[14]

Zobacz też edytuj

lista rodzin ryb

Uwagi edytuj

↑ Publikacja Browne’a „The civil and natural history of Jamaica” została uznana za nieważną przez Międzynarodową Komisję Nomenklatury Zoologicznej^[2].
↑ Nazwy Commersona które przytoczył w przypisach Lacépède, zostały uznane za nieważne i wpisane do „Oficjalnego Indeksie Dzieł Odrzuconych” przez Międzynarodową Komisję Nomenklatury Zoologicznej^[2].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b D.S. Jordan & Ch.H. Gilbert. Synopsis of the fishes of North America. „Bulletin of the United States National Museum”. 16, s. 871, 261. (ang.).
↑ ^a ^b ICZN. Opinion 89. Suspension of the Rules in the Case of Gronow 1763, Commerson 1803, Gesellschaft Schauplatz 1775 to 1781, Catesby 1771, Browne 1789, Valmont de Bomare 1768 to 1775. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 321–327, 1958. (ang.).
↑ P. Browne: The civil and natural history of Jamaica in three parts. Wyd. 2.ª ed. London: Sold by B. White and Son, 1789, s. 442. (ang.).
↑ de Lacépède 1803 ↓, s. 290.
↑ ^a ^b F.-L. Laporte. Australian fishes. New or little known species. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 2 (3), s. 241, 1878. (ang.).
↑ ^a ^b D.S. Jordan & B.W. Evermann. The fishes of North and Middle America: a descriptive catalogue of the species of fish-like vertebrates found in the waters of North America, north of the Isthmus of Panama. „Bulletin of the United States National Museum”. 47 (1), s. 409, 1896. (ang.).
↑ ^a ^b de Lacépède 1803 ↓, s. 289.
↑ ^a ^b G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
↑ ^a ^b RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., RichardR. Van der Laan RichardR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-28] (ang.).
↑ ^a ^b R. Froese & D. Pauly: Megalops. FishBase (ver. (02/2024)). [dostęp 2024-04-28]. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 15.
↑ Ch. Scharpf: Family Megalopidae Jordan & Gilbert 1883 (Tarpons). The ETYFish Project. [dostęp 2024-04-28]. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 171.
↑ S. Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo morskie, 1982, s. 166. ISBN 83-215-2103-7.

Bibliografia edytuj

B.G. de Lacépède: Histoire naturelle des poissons. T. 5. Paris: Plassan, 1803, s. i–lxviii; 1–803. (fr.).
E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
Froese, R. & D. Pauly: Family Megalopidae - Tarpons. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, 2008. [dostęp 2009-03-02]. (ang.).
Kent E. Carpenter: The Living Marine Resources of the Western Central Atlantic, Vol. 3. Food and Agriculture Organization of the United Nations. ISBN 92-5-104827-4.
Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.
Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.

[3] Publikacja Browne’a „The civil and natural history of Jamaica” została uznana za nieważną przez Międzynarodową Komisję Nomenklatury Zoologicznej^[2].

[5] Nazwy Commersona które przytoczył w przypisach Lacépède, zostały uznane za nieważne i wpisane do „Oficjalnego Indeksie Dzieł Odrzuconych” przez Międzynarodową Komisję Nomenklatury Zoologicznej^[2].

[jor&gil-1] D.S. Jordan & Ch.H. Gilbert. Synopsis of the fishes of North America. „Bulletin of the United States National Museum”. 16, s. 871, 261. (ang.).

[iczn-2] ICZN. Opinion 89. Suspension of the Rules in the Case of Gronow 1763, Commerson 1803, Gesellschaft Schauplatz 1775 to 1781, Catesby 1771, Browne 1789, Valmont de Bomare 1768 to 1775. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 321–327, 1958. (ang.).

[bro-4] P. Browne: The civil and natural history of Jamaica in three parts. Wyd. 2.ª ed. London: Sold by B. White and Son, 1789, s. 442. (ang.).

[CITEREFde_Lacépède1803[https://www.biodiversitylibrary.org/page/6335996_290]-6] Lacépède 1803 ↓, s. 290.

[cas-7] F.-L. Laporte. Australian fishes. New or little known species. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 2 (3), s. 241, 1878. (ang.).

[jor&eve-8] D.S. Jordan & B.W. Evermann. The fishes of North and Middle America: a descriptive catalogue of the species of fish-like vertebrates found in the waters of North America, north of the Isthmus of Panama. „Bulletin of the United States National Museum”. 47 (1), s. 409, 1896. (ang.).

[CITEREFde_Lacépède1803[https://www.biodiversitylibrary.org/page/6335995_289]-9] Lacépède 1803 ↓, s. 289.

[Nikolski-10] G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.

[cof-11] RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., RichardR. Van der Laan RichardR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-28] (ang.).

[fro&pau-12] R. Froese & D. Pauly: Megalops. FishBase (ver. (02/2024)). [dostęp 2024-04-28]. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=55_15]-13] Jaeger 1959 ↓, s. 15.

[ety-14] Ch. Scharpf: Family Megalopidae Jordan & Gilbert 1883 (Tarpons). The ETYFish Project. [dostęp 2024-04-28]. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=211_171]-15] Jaeger 1959 ↓, s. 171.

[rut-16] S. Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo morskie, 1982, s. 166. ISBN 83-215-2103-7.

[8]

[1]

[a]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[7]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[2]