Menelaos z Aleksandrii

Menelaos z Aleksandrii
Μενέλαος ὁ Αλεξανδρεύς
Matematyk
Data urodzenia	ok. 70 n.e.
Data śmierci	ok. 140 n.e.
Zawód, zajęcie	astronom, matematyk
Miejsce zamieszkania	Aleksandria, Rzym, Cesarstwo rzymskie
Narodowość	grecka
	Multimedia w Wikimedia Commons

Menelaos z Aleksandrii (stgr. Μενέλαος ὁ Αλεξανδρεύς, Menelaos Aleksandreus; ur. ok. 70, zm. ok. 140) – grecki^[1] astronom i matematyk. Autor antycznego traktatu^[2] z dziedziny geometrii sferycznej^[3].

Życiorys edytuj

Menelaosa opisał współczesny mu historyk Plutarch w dialogu O obliczu widniejącym na tarczy Księżyca^[4]. Klaudiusz Ptolemeusz w Almageście^[5] wspomniał o jego dwóch obserwacjach astronomicznych^[a] zanotowanych w Rzymie w pierwszym roku rządów cesarza Trajana^[b]. Pappus^[6] i Proklos^[7] nazywali go jednak Aleksandryjczkiem, dlatego też przyjmuje się, że urodził się i wychował w Aleksandrii, a później przeniósł do Rzymu^[8]. Niestety to wszystko co wiemy o jego życiu.

Sphaerica edytuj

Jedyna z zachowanych prac Menelaosa to Sphaerica, która dotrwała do naszych czasów dzięki arabskiemu tłumaczeniu^[9]. Jest to traktat składający się z trzech ksiąg:

w Księdze I przedstawiona została definicja trójkąta sferycznego^[10].
Księga II to próba zaadaptowania geometrii sferycznej do potrzeb astronomii^[c].
Księga III traktuje o wykorzystaniu tzw. twierdzenia Menelaosa w trygonometrii sferycznej. Dla geometrii płaskiej zasada współliniowości punktów na bokach trójkąta znana była jeszcze przed Menelaosem^[8].

Tytuły pozostałych prac znamy z przekazów arabskiego uczonego Thabit'a b. Qurra, jednakże Elementy geometrii, O trójkątach i O wadze i rozpadzie różnych ciał nie zachowały się do naszych czasów^[10].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

↑ Okultacje gwiazd Spica i Beta Scorpi przez Księżyc
↑ 98 n.e.
↑ Kontynuacja prac Teodoziusza z Bitynii

Przypisy edytuj

↑ Menelaus of Alexandria, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-01-06] (ang.).
↑ Menelai, Sphaericorum, Libri III, Oxford 1758 [dostęp 2013-01-06] .
↑ Menelaos z Aleksandrii, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-10-02] .
↑ Plutarch: De facie in orbe lunae apparet, 17. [w:] Moralia [on-line]. www.perseus.tufts.edu. [dostęp 2013-01-06].
↑ Syntaxis mathematica, VII, 3, [w:] J.L.J.L. Heiberg J.L.J.L. (red.), Claudii Ptolemaei opera quae exstant omnia, cz. 2, Lipsk 1903 [dostęp 2013-01-06] .
↑ PappiP. Alexandrini PappiP., Collectionis, F.F. Hultsch (red.), t. II, VI.110, Berlin 1877 [dostęp 2013-01-06] .
↑ ProcliP. Diadochi ProcliP., Commentari, [w:] G.G. Friendline (red.), Primum Euclidis Elementoru librum, Lipsk 1877 [dostęp 2013-01-06] .
↑ ^a ^b Menelaus of Alexandria. www-history.mcs.st-andrews.ac.uk (The MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews). [dostęp 2013-01-06].
↑ F.J.F.J. Carmody F.J.F.J., Arabic astronomical and astrological sciences in latin translation. A critical bibliography, Berkeley i Los Angeles: University of California Press, 1956, s. 22 [dostęp 2013-01-04] .
↑ ^a ^b T.T. Heath T.T., A history of greek mathematics, t. II, Oxford: The Clarendon Press, 1921, s. 260-273 [dostęp 2013-01-04] .

Bibliografia edytuj

Menelai, Sphaericorum, Libri III, Oxford 1758 .
Syntaxis mathematica, VII, 3, [w:] J.L.J.L. Heiberg J.L.J.L. (red.), Claudii Ptolemaei opera quae exstant omnia, cz. 2, Lipsk 1903 .
PappiP. Alexandrini PappiP., Collectionis, F.F. Hultsch (red.), t. II, VI.110, Berlin 1877 .
ProcliP. Diadochi ProcliP., Commentari, [w:] G.G. Friendline (red.), Primum Euclidis Elementoru librum, Lipsk 1877 [dostęp 2013-01-06] .
T.T. Heath T.T., A history of greek mathematics, t. II, Oxford: The Clarendon Press, 1921, s. 260-273 [dostęp 2013-01-04] .
F.J.F.J. Carmody F.J.F.J., Arabic astronomical and astrological sciences in latin translation. A critical bibliography, Berkeley i Los Angeles: University of California Press, 1956, s. 22 .

Linki zewnętrzne edytuj

Menelaus of Alexandria, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-01-06] (ang.).
John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Menelaos z Aleksandrii w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-07-13].
Plutarch, De facie in orbe lunae apparet, 17, [w:] Moralia [online], www.perseus.tufts.edu [dostęp 2013-01-06] .

[6] Okultacje gwiazd Spica i Beta Scorpi przez Księżyc

[7] 98 n.e.

[13] Kontynuacja prac Teodoziusza z Bitynii

[1] Menelaus of Alexandria, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-01-06] (ang.).

[2] Menelai, Sphaericorum, Libri III, Oxford 1758 [dostęp 2013-01-06] .

[epwn-3] Menelaos z Aleksandrii, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-10-02] .

[4] Plutarch: De facie in orbe lunae apparet, 17. [w:] Moralia [on-line]. www.perseus.tufts.edu. [dostęp 2013-01-06].

[5] Syntaxis mathematica, VII, 3, [w:] J.L.J.L. Heiberg J.L.J.L. (red.), Claudii Ptolemaei opera quae exstant omnia, cz. 2, Lipsk 1903 [dostęp 2013-01-06] .

[8] PappiP. Alexandrini PappiP., Collectionis, F.F. Hultsch (red.), t. II, VI.110, Berlin 1877 [dostęp 2013-01-06] .

[9] ProcliP. Diadochi ProcliP., Commentari, [w:] G.G. Friendline (red.), Primum Euclidis Elementoru librum, Lipsk 1877 [dostęp 2013-01-06] .

[StAndrews-10] Menelaus of Alexandria. www-history.mcs.st-andrews.ac.uk (The MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews). [dostęp 2013-01-06].

[11] F.J.F.J. Carmody F.J.F.J., Arabic astronomical and astrological sciences in latin translation. A critical bibliography, Berkeley i Los Angeles: University of California Press, 1956, s. 22 [dostęp 2013-01-04] .

[Heath-12] T.T. Heath T.T., A history of greek mathematics, t. II, Oxford: The Clarendon Press, 1921, s. 260-273 [dostęp 2013-01-04] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[b]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[c]