Meteoryt Pułtusk
Meteoryt Pułtusk – pozostałości ciała niebieskiego, które po rozpadnięciu się w atmosferze spadło w postaci deszczu meteorytowego na północny wschód od Pułtuska dnia 30 stycznia 1868[1].
 Fragment meteorytu Pułtusk (wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie) | |
| Sposób odkrycia |
Spadły |
|---|---|
| Państwo | |
| Miejsce znalezienia | |
| Data znalezienia |
30 stycznia 1868 |
| Masa |
8863 kg |
| Typ | |
| Klasa | |
| Grupa |
H5 |
| Miejsce przechowywania |
patrz w tekście |
Położenie na mapie Polski  | |
 52°46′00″N 21°16′00″E/52,766667 21,266667
| |
Należy do grupy chondrytów zwyczajnych (H5).
Wiadomości ogólne edytuj
- Obszar spadku – 127 km²
- Masa całkowita spadku – 8863 kg
- Liczba okazów – 68 780 (przeważnie po kilka gramów)
- Największy znaleziony okaz – 9095 g
Struktura edytuj
Meteoryt Pułtusk ma strukturę brekcjowatą, co oznacza, że złożony jest z drobnych okruchów skalnych. Okruchy składają się z chondr piroksenowych albo oliwinowych rozmieszczonych w masie plagioklazowo–oliwinowej. Występuje też kamacyt (żelazo).
Skład chemiczny edytuj
Skład meteorytu Pułtusk w % wagowych[2]:
- SiO2 36,44
- TiO2 0,18
- Al2O3 1,88 Fe metaliczne 17,62
- Cr2O3 0,37
- FeO 9,48 Ni w żelazie meteorytowym 9,13
- MnO 0,25
- MgO 23,75 Fe jako siarczek żelaza 3,80
- CaO 1,82
- Na2O 0,83 S jako siarczek żelaza 2,17
- K2O 0,09
- P2O5 0,22 Ogólna zawartość żelaza 27,19
- Fe 16,02
- Ni 1,61
- FeS 5,97
- Suma 98,91
Miejsce pochodzenia edytuj
Ciałem macierzystym meteorytu jest przypuszczalnie planetoida (6) Hebe[3]. Pierwsze obliczenia w zakresie trajektorii lotu obiektu wykonał Johann Gottfried Galle. Doszedł on do wniosku, że ciało poruszało się wcześniej po hiperbolicznej orbicie, a zatem przybyło spoza Układu Słonecznego. Pogląd ten utrzymywał się do lat czterdziestych XX wieku. Dokładniejsze obliczenia zweryfikowały wcześniejsze ustalenia i stwierdzono, że orbitą obiektu była elipsa. Stąd wniosek, że miejsca pochodzenia meteorytu Pułtusk, należy szukać w Układzie Słonecznym. Była to również wskazówka, że ciała macierzystego należy poszukiwać wśród planetoid obiegających Słońce w wewnętrznej części pasa planetoid.
Kolekcje edytuj
Spadek widziano w całej ówczesnej Polsce aż po Lwów, a także we Wrocławiu i Królewcu. Okazy z tego spadku należą do najliczniejszych polskich meteorytów i są dostępne we wszystkich większych polskich muzeach geologicznych. Polska jest w posiadaniu ok. 700 fragmentów. Pozostała, zdecydowana większość znajduje się w muzeach i kolekcjach zagranicznych. Największe okazy spadły w okolicach Rzewnia[4]. Spadek tego meteorytu opisywany jest jako najliczniejszy deszcz meteorytów kamiennych na świecie.
Przypisy edytuj
- ↑ Elżbieta Jackowicz: Meteoryt Pułtusk. Muzeum Geologiczne Państwowego Instytutu Geologicznego. [dostęp 2014-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-05-28)].
- ↑ Meteoryt Pułtusk, 30 stycznia 1868 r.. [w:] strona Muzeum Wydziału Geologii [on-line]. Uniwersytet Warszawski, 2002-09-19. [dostęp 2014-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-04)].
- ↑ J. Biała, Meteoryt Pułtusk, największy deszcz meteorytów kamiennych, Warszawa 2008, s. 45.
- ↑ J. Biała (red.), Meteoryt Pułtusk, największy deszcz meteorytów kamiennych, Warszawa 2008, s. 11.
Bibliografia edytuj
- J. W. Kosiński, E. Kamińska: Upadek i rozmieszczenie fragmentów meteorytu Pułtusk, w: ACTA SOCIETATIS METHEORITICAE POLONORUM. Rocznik PTMet, vol. 2, Sosnowiec 2011. (Tekst artykułu w pdf)
- Meteoritical Bulletin Entry for Pultusk. The Meteoritical Society, International Society for Meteoritics and Planetary Science. [dostęp 2012-08-17]. (ang.).