Metoda ewolucyjno-porównawcza

Metoda ewolucyjno-porównawcza – jedna z historycznych metod badań empirycznych, stosowana bardzo często w innych (poza historią) naukach o człowieku: antropologii kulturowej, archeologii.

Metoda ta była najczęściej stosowana od drugiej połowy XIX wieku do połowy XX wieku, obecnie uchodzi za anachroniczną.

Najbardziej znani przedstawiciele: James Frazer, Lewis Morgan, Herbert Spencer.

Metoda ta wywodzi się z przyjęcia następujących założeń o świecie:

Świat jest zmienny.
Zmienność jest ukierunkowana (ma charakter postępu lub regresu).
Zmienność jest konsekwentna.
Wszystkie zjawiska zmieniają się w jeden sposób zatem możliwe jest ich porównywanie.

W przypadku badań nad historycznymi stanami kultury (historycznych i antropologicznych) stosowanie tej metody polega na:

określeniu na jakim „etapie” znajduje się badana kultura,
porównywanie jej do innych kultur, gdy znajdowały się na tym samym etapie.

Stąd brało się założenie, że np. jeżeli stwierdzamy, że Aborygeni australijscy używają narzędzi podobnych do tych, które używano w Europie 30 tys. lat temu, to ich kultura „znajduje się” na tym samym etapie co kultura ludów Europy w okresie górnego paleolitu.

Bibliografia edytuj

J.B. Bury, Idea of Progress an Inquiry Into Its Origin and Growth, New York 2002.
J. Fracchia, R.C. Lewontin, Does Culture Evolve?, „History & Theory”, 1999, Tom. 38 nr 4, s. 52-79.
W.H. Mcneill, Passing Strange: The Convergence of Evolutionary Science With Scientific History, „History&Theory” 40 (February 2001), 1-15.
Wiktor Werner, Antropologia wiedzy; dylemat historyczności, [w:] Bożena Płonka-Syroka (red.), Nauka i społeczeństwo w stulecie szczególnej teorii względności Alberta Einsteina (1905–2005), wyd. DiG, Warszawa 2006, s. 119-135.
Wiktor Werner, Skandal ewolucji, idea ewolucji. O medialnym i ideologicznym aspekcie dyskusji wokół hipotezy ewolucyjnej, „Roczniki Antropologii Wiedzy”, rocznik I(2004), s. 57-70.