Wikipedia

Miasta w Polsce

lista w projekcie Wikimedia

Miasta w Polsce – miejscowości podstawowe w Polsce o charakterze miejskim, posiadające prawa miejskie.

Rozmieszczenie miast w Polsce (stan z 1 stycznia 2019)
Budynki Warsaw Spire – Warszawa
Wawel – Kraków
Stary Ratusz – Wrocław
Księży Młyn – Łódź
Archikatedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła – Poznań
Kościół św. Katarzyny – Gdańsk
Rynek Sienny – Szczecin
Panorama Starego Miasta – Lublin
Opera Nova – Bydgoszcz
Pałac Branickich – Białystok
Spodek – Katowice
Kościół garnizonowy – Olsztyn
Kościół św. Jakuba – Opatowiec

Według stanu na 1 stycznia 2024 na terenie Polski jest 1013 miast[1], w tym 302 samodzielne gminy miejskie, w tym 107 miast prezydenckich, w tym 66 miast na prawach powiatu, w tym 37 miast o liczbie mieszkańców powyżej 100 000, w tym 18 miast będących siedzibami władz wojewódzkich, w tym 11 miast będących siedzibami sądu apelacyjnego, w tym jedno ponadmilionowe miasto, objęte ustawą regulującą jego ustrój[2].

W polskich miastach organem wykonawczym będącym jednocześnie organem administracji publicznej jest prezydent miasta lub burmistrz. Organem stanowiącym i kontrolnym jest rada miejska lub rada miasta i gminy.

Miasta prezydenckie, w tym miasta na prawach powiatu, wojewódzkie i będące siedzibami sądu apelacyjnego edytuj

Obecnie 107 miast zarządzanych jest przez prezydenta miasta. Przywilej ten posiada z mocy prawa każda gmina miejska powyżej 100 000 mieszkańców (obecnie 37) lub będąca miastem na prawach powiatu (obecnie 66), przy czym w stanie na rok 2022 wszystkie miasta spełniające kryterium pierwsze spełniały również drugie (w przeszłości wyjątkiem był Wałbrzych). Istnieje jednak szereg innych gmin miejskich będących siedzibą powiatu, które zachowały ten status ze względu na uwarunkowane politycznie lub historycznie, pomimo niespełnianie żadnego z obydwu ww. kryteriów. Spośród 37 miast powyżej 100 000 mieszkańców 18 jest siedzibą wojewody lub sejmiku wojewódzkiego i nosi nieformalne określenie miasta wojewódzkiego. 11 spośród nich jest siedzibą sądu apelacyjnego i innych ponadregionalnych instytucji, stanowiąc główne ośrodki administracyjno-gospodarcze kraju, wśród nich jego stolicę jako jedyne miasto o ponadmilionowej populacji i jedyne, odnośnie do którego obowiązuje tzw. ustawa warszawska regulująca niektóre szczegółowe zagadnienia nieujęte w ustawach o samorządzie gminnym i samorządzie powiatowym.

Lista miast prezydenckich edytuj

Następujące gminy miejskie zarządzane są przez prezydenta miasta (kursywą oznaczono miasta na prawach powiatu, pogrubioną czcionką miasta wojewódzkie, a gwiazdką* miasta będące siedzibami sądu apelacyjnego):

Statystyki miast w Polsce edytuj

Osobny artykuł: Dane statystyczne o miastach w Polsce.

W roku 1997 w miastach mieszkało 61,89% ludności Polski i był to najwyższy wynik w historii[3].

Polskie miasta należą do następujących przedziałów wielkości pod względem liczby mieszkańców (według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 20 lipca 2023)[4]:

  • 1 miasto powyżej 1 000 000,
  • 4 miasta od 500 000 do 999 999,
  • 6 miast od 250 000 do 499 999,
  • 26 miast od 100 000 do 249 999,
  • 47 miast od 50 000 do 99 999,
  • 90 miast od 25 000 do 49 999,
  • 214 miast od 10 000 do 24 999,
  • 186 miast od 5000 do 9999,
  • 221 miast od 2500 do 4999,
  • 167 miast od 1000 do 2499,
  • 17 miast poniżej 1 000.

Najludniejsze miasta w Polsce edytuj

Największe miasta w Polsce według liczby mieszkańców (stan na 20 lipca 2023)[4]:

Lp. Miasto Województwo Liczba
mieszkańców 		Gęstość zaludnienia

[osoby/km²]

1.   Warszawa mazowieckie 1 861 975 3 600
2.   Kraków małopolskie 803 282 2 458
3.   Wrocław dolnośląskie 674 079 2 302
4.   Łódź łódzkie 658 444 2 245
5.   Poznań wielkopolskie 541 316 2 067
6.   Gdańsk pomorskie 486 345 712
7.   Szczecin zachodniopomorskie 391 566 1 303
8.   Lublin lubelskie 331 243 2 246
9.   Bydgoszcz kujawsko-pomorskie 330 038 1 876
10.   Białystok podlaskie 292 600 2 865

Największe miasta w Polsce pod względem powierzchni edytuj

Największe miasta w Polsce według powierzchni (stan na 20 lipca 2023)[4]:

Lp. Miasto Województwo Powierzchnia [ha]
1.   Gdańsk pomorskie 68 300
2.   Warszawa mazowieckie 51 720
3.   Gdynia pomorskie 39 151
4.   Kraków małopolskie 32 685
5.   Szczecin zachodniopomorskie 30 062
6.   Łódź łódzkie 29 325
7.   Wrocław dolnośląskie 29 281
8.   Zielona Góra lubuskie 27 827
9.   Poznań wielkopolskie 26 191
10.   Świnoujście zachodniopomorskie 20 207

Najstarsze miasta w Polsce na prawie niemieckim edytuj

Osobny artykuł: Najstarsze lokacje miast w Polsce na prawie niemieckim.

W XIII wieku lokowano 230 miast. Na Śląsku 128, w Wielkopolsce 38, w Małopolsce 29, w ziemiach łęczyckiej i sieradzkiej 17, na Kujawach i w ziemi dobrzyńskiej 9, na Pomorzu Gdańskim 5 i na Mazowszu 4[5].

Najnowsze miasta w Polsce edytuj

Osobny artykuł: Nadania praw miejskich w Polsce po 1900.

Prawa miejskie regularnie nadawane są kolejnym miejscowościom. Po 1990 roku nowe miasta nie zostały utworzone jedynie w latach 1995, 1999, 2002, 2012 i 2013[6]. Najnowszymi miastami w kraju są:

Lista miast w Polsce w porządku alfabetycznym edytuj

Poniższa lista zawiera miasta w Polsce w porządku alfabetycznym. W nawiasach kod województwa według ISO 3166-2:PL (z użyciem polskich znaków).

Skróty nazw województw:

Indeks edytuj

A – B – C – Ć – D – E – F – G – H – I – J – K – L – Ł – M – N – O – P – R – S – Ś – T – U – W – Z – Ż

A edytuj

 
Plac Tadeusza Kościuszki – Aleksandrów Łódzki

   (wróć do indeksu)

B edytuj

 
Bardo
 
Jezioro – Barlinek
 
Rynek – Bielsko-Biała
 
Bircza

   (wróć do indeksu)

C edytuj

 
Rynek – Cieszyn
 
Jasna Góra – Częstochowa

   (wróć do indeksu)

Ć edytuj

 
Ruiny zamku – Ćmielów

   (wróć do indeksu)

D edytuj

 
Dobczyce
 
Dubiecko

   (wróć do indeksu)

E edytuj

 
Stare Miasto – Elbląg

   (wróć do indeksu)

F edytuj

   (wróć do indeksu)

G edytuj

 
Główny dworzec kolejowy – Gdynia
 
Pomnik ku czci Jana III Sobieskiego – Głogów Małopolski
 
Estakada kolejowa – Gorzów Wielkopolski

   (wróć do indeksu)

H edytuj

 
Mierzeja Helska – Hel

   (wróć do indeksu)

 
Iwonicz-Zdrój

I edytuj

   (wróć do indeksu)

J edytuj

 
Ratusz – Jarocin
 
Kamienica Orsettich – Jarosław

   (wróć do indeksu)

 
Rynek – Kańczuga

K edytuj

 
Kazimierz Dolny
 
Pałac Biskupów Krakowskich – Kielce
 
Rynek – Korfantów
 
Rynek – Krasnystaw
 
Rynek – Krosno

   (wróć do indeksu)

 
Rynek – Lubaczów

L edytuj

 
Rynek – Lubawa

   (wróć do indeksu)

 
Zamek – Łańcut

Ł edytuj

 
Plac Wolności – Łódź

   (wróć do indeksu)

M edytuj

 
Rynek – Miasteczko Śląskie
 
Mikołajki
 
Rynek – Mrocza

   (wróć do indeksu)

 
Pałac – Narol

N edytuj

 
Bazylika – Nysa

   (wróć do indeksu)

 
Ratusz – Oleszyce

O edytuj

 
Ratusz – Opole

   (wróć do indeksu)

P edytuj

 
Stary Rynek – Poznań
 
Rynek – Pruchnik
 
Rynek – Prudnik
 
Schron sowiecki – Przemyśl
 
Rynek – Pułtusk

   (wróć do indeksu)

R edytuj

 
Pałac Sandomierski – Radom
 
Dworzec Kolejowy – Radymno
 
Ratusz – Rzeszów

   (wróć do indeksu)

 
Pałac – Sieniawa

S edytuj

 
Ratusz – Słupsk
 
Zamek Sielecki – Sosnowiec
 
Zamek – Sucha Beskidzka
 
Park – Syców
 
Ratusz – Szczebrzeszyn

   (wróć do indeksu)

Ś edytuj

 
Rynek – Świecie

   (wróć do indeksu)

 
Tarnogród

T edytuj

 
Archikatedra śś. Janów – Toruń

   (wróć do indeksu)

U edytuj

 
Sanktuarium – Ustrzyki Dolne

   (wróć do indeksu)

W edytuj

 
Pałac – Wleń
 
Rynek – Włodawa

   (wróć do indeksu)

Z edytuj

 
Plac Dworcowy – Zabrze
 
Ratusz – Zielona Góra

   (wróć do indeksu)

Ż edytuj

   (wróć do indeksu)

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Będzie ponad tysiąc miast w Polsce...
  2. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku.
  3. ↑ Nowe miasta Polski w XXI w.
  4. ↑ a b c GUS: Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku. stat.gov.pl, 2023-07-20. [dostęp 2023-07-27]. (pol.).
  5. ↑ Maria Bogucka, Henryk Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław [etc.]: Ossolineum, 1986, s. 84–88, ISBN 83-04-01701-6, OCLC 835853938.
  6. ↑ Nadania praw miejskich w Polsce po 1900.
  7. ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 1472.
  8. ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 1597.
  9. ↑ Dz.U. z 2021 r. poz. 1395.
  10. ↑ Dz.U. z 2020 r. poz. 1332.
  11. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2019 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (Dz.U. z 2019 r. poz. 1416).
  12. ↑ Nowe miasta w Polsce. [dostęp 2019-01-01].
  13. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427).
  14. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy Dz.U. z 2016 r. poz. 1134.
  15. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2015 r. w sprawie ustalenia granic niektórych miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, ustalenia granic oraz zmiany nazw i siedzib władz niektórych gmin Dz.U. z 2015 r. poz. 1083.
  16. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2014 r. w sprawie połączenia gmin, ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy Dz.U. z 2014 r. poz. 1023.
  17. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy Dz.U. z 2013 r. poz. 869.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Miasta_w_Polsce&oldid=73448199”