Wikipedia

Michał Głowiński

polski historyk literatury

Michał Głowiński (ur. 4 listopada 1934 w Warszawie[1], zm. 29 września 2023 tamże[2]) – polski filolog, historyk i teoretyk literatury specjalizujący się w najnowszej historii literatury polskiej, profesor nauk humanistycznych, członek Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, pisarz, autor podręczników dla studentów polonistyki, prozy wspomnieniowej i esejów; wydał liczne prace poświęcone językowi w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, szczególnie zjawisku nowomowy. Profesor w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Członek Collegium Invisibile[3].

Michał Głowiński
Ilustracja
Michał Głowiński (2016)
Data i miejsce urodzenia

4 listopada 1934
Warszawa

Data i miejsce śmierci

29 września 2023
Warszawa

profesor nauk humanistycznych
Specjalność: historia literatury polskiej, teoria literatury
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Habilitacja

1967

Profesura

1986

Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN

członek rzeczywisty

Status PAU

członek krajowy czynny

Doktor honoris causa
Uniwersytet Adama Mickiewicza – 2001
Uniwersytet Opolski – 2003
Uniwersytet Jagielloński – 2000
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy – 2018
Działalność naukowa
Instytut

Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Okres zatrudn.

od 1958

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys edytuj

Był synem Felicji (1907-1986) i Henryka (1904-1990) Głowińskich. Na początku wojny, wraz z rodziną, został umieszczony w getcie w Pruszkowie, po czym został przeniesiony do getta w okupowanej Warszawie. Był jednym z żydowskich dzieci uratowanych z warszawskiego getta przez zespół Ireny Sendlerowej[4]. Został umieszczony w zakładzie opiekuńczym Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Marii Panny w Turkowicach[5]. W swoich wspomnieniach, Czarne sezony, poświęcił cztery rozdziały sierocińcowi w Turkowicach, gdzie okrucieństwo niektórych dzieci w stosunku do niego jest przeciwstawione dobroci innych, np. siostry Róży, która dała mu kawałek chleba pomimo głodu, który tam panował[6].

Studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie w 1955 uzyskał stopień magistra. Debiutował w 1954 recenzją o Manfredzie Adolfa Rudnickiego opublikowaną w „Życiu Literackim”. W latach 1955–1958 pracował jako stypendysta w Katedrze Teorii Literatury pod kierunkiem prof. Kazimierza Budzyka. Równocześnie rozwijał działalność krytyczną, recenzując głównie tomy poezji m.in. w „Życiu Literackim” i „Twórczości”. Od 1958 w Instytucie Badań Literackich PAN. Habilitowany w 1967 na podstawie rozprawy pt. „Cykl studiów z historii i teorii polskiej powieści”. W 1976 uzyskał tytuł naukowy profesora. W 1978 został członkiem założycielem Towarzystwa Kursów Naukowych. 20 sierpnia 1980 roku podpisał apel 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[7]. W 1986 został profesorem zwyczajnym. Od 1990 przewodniczył Radzie Naukowej Instytutu. Był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

W 2010 ukazała się autobiografia[8] Głowińskiego pt. Kręgi obcości. Opowieść autobiograficzna, w której ujawnił swoją homoseksualną orientację[9][10].

13 października 2023 roku został pochowany na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie[11].

Nagrody i wyróżnienia edytuj

Otrzymał cztery tytuły doktora honoris causa (28 września 2000 r. – Uniwersytet Jagielloński, 23 kwietnia 2001 r. – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 10 marca 2003 r. – Uniwersytet Opolski[12], 25 kwietnia 2018 r. – Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy). W 2002 roku został uhonorowany Nagrodą im. Kazimierza Wyki[13]. W 2004 roku został laureatem nagrody im. Herdera przyznawanej przez fundację Alfreda Toepfera w Hamburgu. W styczniu 2007 został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[14]. W 2008 roku został laureatem nagrody literackiej polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego[15]. 8 marca 2013 r., za wybitne zasługi w badaniu, dokumentowaniu i upamiętnianiu historii Marca '68, z okazji 45. rocznicy tych wydarzeń, został udekorowany Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[16][17]. Czterokrotnie nominowany do Nagrody Literackiej Nike: w 1997 za Mowę w stanie oblężenia, w 1999 za Czarne sezony, w 2001 za Dzień Ulissesa i inne szkice na tematy niemitologicze i w 2011 za Kręgi obcości[18]. 11 grudnia 2016 roku otrzymał Łódzką Nagrodę Literacką im. Juliana Tuwima przyznaną mu za „standardy nie tylko literackie, również etyczne” oraz „zaangażowanie w sprawy świata”[19].

Publikacje edytuj

  • Poetyka Tuwima a polska tradycja literacka (1962)
  • Porządek, chaos, znaczenie (1968)
  • Powieść młodopolska (1969)
  • Gry powieściowe (1973)
  • Style odbioru (1977)
  • Nowomowa po polsku (1990)
  • Mity przebrane (1990)
  • Marcowe gadanie. Komentarze do słów. 1966–1971 (1991)
  • Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce zdegradowanej (1992)
  • Poetyka i okolice (1992)
  • Peereliada. Komentarze do słów. 1976–1981 (1993)
  • Mowa w stanie oblężenia. 1982–1985 (1996)
  • Zaświat przedstawiony: szkice o poezji Bolesława Leśmiana (1998)
  • Czarne sezony (1998, wspomnienia)
  • Końcówka (1999)
  • Dzień Ulissesa i inne szkice na tematy niemitologicze (2000)
  • Magdalenka z razowego chleba (2001, powieść)
  • Gombrowicz i nadliteratura (2002)
  • Historia jednej topoli (2003)
  • Skrzydła i pięta (2004)
  • Ironia (2005)
  • Kładka nad czasem (2006)
  • Monolog wewnętrzny Telimeny i inne szkice (2007)
  • Fabuły przerwane. Małe szkice 1998–2007 (2008)
  • Kręgi obcości. Opowieść autobiograficzna (2010)
Współautor
  • Słownik terminów literackich (1976)

Przypisy edytuj

  1. ↑ Prof. Michał Głowiński i potęga pewnej filiżanki. [w:] Polskie Radio (Dwójka) [on-line]. 2016-02-26. [dostęp 2016-05-02].
  2. ↑ Patryk Obarski, Michał Głowiński nie żyje. Był wybitnym literaturoznawcą [online], granice.pl, 29 września 2023 [dostęp 2023-09-29] (pol.).
  3. ↑ Lista tutorów Collegium Invisibile. ci.edu.pl. [dostęp 2011-04-02].
  4. ↑ Rafał Pankowski (wywiad z prof. Michałem Głowińskim), Tutaj działa sam język, „„Nigdy Więcej””, nr 16, 2008, ISSN 1428-0884.
  5. ↑ Halina Grubowska: Ta, która ratowała Żydów. Rzecz o Irenie Sendlerowej. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, 2014, s. 53. ISBN 978-83-61850-39-7.
  6. ↑ Katarzyna Zechenter, Michał Głowiński, S. Lilian Kremer (red.), [w:] Holocaust Literature: An Encyclopedia of Writers and Their Work, wyd. 1, t. 1, New York, London: Routledge, 2003, ISBN 978-0415929844.
  7. ↑ Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s.]).
  8. ↑ Michał Głowiński, "Kręgi obcości. Opowieść autobiograficzna" [online], Culture.pl [dostęp 2023-07-21].
  9. ↑ Krzysztof Tomasik, Odkrycie Michała Głowińskiego. Wokół autobiografii „Kręgi obcości”, Inna Strona, 29 kwietnia 2010 [zarchiwizowane 2011-04-27].
  10. ↑ Krzysztof Zabłocki: Co to właściwie znaczy być homoseksualistą?. [w:] homiki.pl [on-line]. 2010-05-25. [dostęp 2010-11-06].
  11. ↑ Pogrzeb prof. Michała Głowińskiego [online], Instytut Badań Literackich PAN [dostęp 2023-10-15].
  12. ↑ Doktorzy Honoris Causa. [w:] Uniwersytet Opolski [on-line]. uni.opole.pl. [dostęp 2015-08-12].
  13. ↑ Nagroda im. Kazimierza Wyki, wyka.malopolskanagroda.pl [zarchiwizowane 2014-02-02].
  14. ↑ Gloria Artis dla badaczy polskiej literatury. PAP – Nauka w Polsce, 2007-01-15. [dostęp 2012-12-14].
  15. ↑ Nagroda im. Jana Parandowskiego. Dotychczasowi laureaci. Penclub. [dostęp 2019-09-18].
  16. ↑ Odznaczenia z okazji 45. rocznicy Marca’68. prezydent.pl, 8 marca 2013. [dostęp 2013-03-08].
  17. ↑ M.P. z 2013 r. poz. 460.
  18. ↑ Nagroda Nike – nominacje Michała Głowińskiego. nike.org.pl. [dostęp 2015-08-20].
  19. ↑ Dariusz Pawłowski, Nagroda im. Juliana Tuwima 2016 dla prof. Michała Głowińskiego, „Dzienniklodzki.pl” [dostęp 2016-12-12].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Michał_Głowiński&oldid=71526073”