Michalina Isaakowa
Michalina Isaakowa (ur. 1880[1], zm. 1937?)[2] – polska entomolog–amator, podróżniczka i pisarka.
 Michalina Isaakowa z okazem wielkiego motyla południowoamerykańskiego (ok. 1936) | |
| Pełne imię i nazwisko |
Michalina Isaakowa |
|---|---|
| Data urodzenia |
1880 |
| Data śmierci |
prawdopodobnie w 1937 w Peru |
| Zawód, zajęcie |
entomolog–amator, podróżniczka, pisarka |
| Małżeństwo | |
.jpg)
.jpg)
Życiorys edytuj
Była córką zarządcy kilku majątków ziemskich w Świętokrzyskiem, uczestnika powstania styczniowego – Natala Hochbauma i Emilii z d. Kiesiewicz, którzy doczekali się licznego potomstwa[2]. Niewiele wiadomo na temat jej lat młodzieńczych, można jednak sądzić, że zdobyła przynajmniej wykształcenie średnie. Posługiwała się bowiem łaciną, znała język francuski i rosyjski. Miała sporą wiedzę w takich dziedzinach jak biologia, geografia i historia. Czytała również literaturę piękną.
Wyszła za mąż będąc już kobietą trzydziestokilkuletnią. Poślubiła owdowiałego w 1914 Juliusza Isaaka, cenionego entomologa–amatora, posiadacza dużej kolekcji unikatowych okazów owadów i autora publikacji entomologicznych[2]. Zamieszkała z nim w Zawierciu na Śląsku. Z obserwatorki lokalnie żyjących gatunków rzędu Lepidoptera przeistoczyła się w pierwszą polską badaczkę motyli[2]. Na co dzień towarzyszyła mężowi podczas wypraw w teren, a ponadto poszerzała wiedzę i doskonaliła praktyczne umiejętności entomologa w jego pracowni w Zawierciu.
Ich wspólnym marzeniem była podróż do Ameryki Południowej, aby samodzielnie poszukiwać i badać motyle tropikalne. Niestety najpierw brak odpowiednich funduszy, a później jego choroba i śmierć uniemożliwiły te plany. Zrealizowała je więc sama. Po trzech latach przygotowań wyruszyła we wrześniu 1926 w podróż do Brazylii. Popłynęła statkiem z Marsylii do Rio de Janeiro[2]. W Brazylii przebywała prawie dwa lata od 1926 do 1928. W tym czasie przemierzyła m.in. stan Parana, dotarła nad rzekę Ivaí oraz w okolice Apucarany. Jej wyprawy w Paranie obfitowały w niebezpieczne zdarzenia – utratę orientacji w dżungli, spotkania z dzikimi zwierzętami, nieprzewidywane i nagłe załamania pogody, oraz napad uzbrojonych bandytów, terroryzujących lokalną ludność. Poza zajęciami entomologicznymi w terenie dużo czasu poświęciła na poznanie diaspory polskiej w Kurytybie. Właśnie do tego miasta skierowała się zaraz po przybyciu do Brazylii. W ciągu kilku miesięcy nauczyła się języka portugalskiego, a także jeździć konno, wiosłować i strzelać do ptaków z karabinka małokalibrowego[3].
Dokładny zapis podróży prowadziła w dzienniku, którego forma była zbliżona do reportażu podróżniczego. Owe relacje z Brazylii ukazały się w wydanej w 1937 książce pt. Polka w puszczach Parany, opatrzonej fotografiami zrobionymi przez autorkę. Publikacja ta stanowi świetną dokumentacją przyrodniczą nieistniejącej już w znacznej części dżungli parańskiej.
Do kraju wróciła w maju 1928, przywożąc zbiór owadów, liczący 15 tysięcy okazów. Później prezentowała go, organizując wystawy i wykłady w całej Polsce, które cieszyły się dużą popularnością[3]. Dzięki swoim dokonaniom została przyjęta do Polskiego Towarzystwa Entomologicznego[4].
Pod koniec 1936 ponownie wyruszyła do Ameryki Południowej. Dotarła do Peru, gdzie zaginęła bez wieści. Z wyprawy tej już nie wróciła. Gazety informowały o jej śmierci spowodowanej febrą[3]. Jednakże w 1939, na krótko przed wybuchem II wojny światowej, poselstwo polskie w Rio de Janeiro oficjalnie poinformowało rodzinę podróżniczki o jej utonięciu po rozbiciu się czółna indiańskiego na rzece Ukajali[2]. Do tragicznego wypadku miało dojść w 1937. Ze względu na działania wojenne nigdy nie podjęto akcji poszukiwawczej.
Arkady Fiedler: W czasie wyprawy naukowej do Parany w południowej Brazylii (...) natrafiałem często w polskich koloniach na ślady dziwnej kobiety. Samiuteńka przyjechała z Polski, przez dwa lata żyła w Paranie. (...) wdzierała się w mroczną puszczę, tam gdzie nawet uzbrojony mężczyzna chadzał niechętnie, i polowała gorliwie przez cały czas na najosobliwszą i najciekawszą zwierzynę, jaką stworzyła przyroda południowoamerykańska: na owady, a głównie motyle[3].
Publikacje edytuj
- Polka w puszczach Parany, przedmowa Arkadego Fiedlera, wyd. Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 1937 – wznowiona przez Wydawnictwo Ciekawe Miejsca, 2011
Upamiętnienie edytuj
- Jej postać opisał polski podróżnik, Mieczysław Lepecki w książce Parana i Polacy, wydanej w 1962.
- Ula Ryciak poświęciła jej rozdział w swojej książce Poławiaczki pereł • Pierwsze Polki na krańcach świata, wydanej przez Znak w 2020, ISBN 978-83-240-5914-0.
Przypisy edytuj
- ↑ Wacław Słabczyński, Tadeusz Słabczyński, Słownik podróżników polskich, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1992, s. 144, ISBN 83-214-0505-3, OCLC 834076731.
- ↑ a b c d e f Michalina Isaakowa. IDR. [dostęp 2024-02-05]. (pol.).
- ↑ a b c d Michalina Isaakowa – Z siatką na motyle w puszczy tropikalnej. historiaposzukaj.pl. [dostęp 2024-02-06]. (pol.).
- ↑ Michalina Isaakowa w Amazonii. pisarze.pl. [dostęp 2024-02-07]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Michalina Isaakowa – nieustraszona badaczka motyli, podjęła samotną wyprawę do Parany, Aleksandra Lipiec, IDR
- Michalina Isaakowa – Z siatką na motyle w puszczy tropikalnej, historiaposzukaj.pl
- Michalina Isaakowa w Amazonii, Iwona Danuta Startek, pisarze.pl
Linki zewnętrzne edytuj
- Michalina Isaakowa w Paranie, 1928, NAC
- Michalina Isaakowa na wycieczce entomologicznej, NAC
- Michalina Isaakowa w pracowni, NAC
- Aleksandra Lipiec, „Polka w puszczach Parany” Michaliny Isaakowej – wprowadzenie do edycji krytycznej
- Ula Ryciak, Na jej widok szlochali i śmiali się na zmianę. O Michalinie Isaakowej mówili „łowczyni motyli”.