Michalina Tuśkiewicz
Michalina Tuśkiewicz z domu Sudyka (ur. 21 września 1921 w Kozłówku[1], zm. 7 kwietnia 2011 w East Hartford[2]) – polska Sprawiedliwa wśród Narodów Świata.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Przed okupacją niemiecką Tuśkiewicz mieszkała z rodzicami Władysławem Sudyką i Józefą z domu Szetela oraz bratem Stanisławem i siostrą Heleną w Kozłówku koło Rzeszowa[2]. We wrześniu 1939 r. Michalina Tuśkiewicz przebywała w klasztorze jako nowicjatka. Klasztor został zlikwidowany przez okupanta, zatem Tuśkiewicz wróciła do rodziny we wsi Kozłówek. Ze względów finansowych zaczęła handlować na czarnym rynku. W 1942 r. zaczęła zabierać żywność do Borysławia i przywozić rzeczy, które kupiła od Żydów. W ten sposób w 1942 r. zaprzyjaźniła się z Żydówką Heleną Górecką, która starała się znaleźć polską rodzinę, która zaopiekowałaby się jej synem Marianem (ur. 1940). Tuśkiewicz zgodziła się zająć chłopcem i 15 sierpnia 1942 r. Górecka przekazała jej swoje dziecko. Przez pierwszy rok chłopiec był ukrywany u rodziców Tuśkiewicz w Kozłówku jako nieślubne dziecko Michaliny, jednak razem z podejrzeniami sąsiadów o żydowskie pochodzenie chłopca i zagrożenie dekonspiracją, Tuśkiewicz postanowiła wrócić do Borysławia i zwrócić dziecko przebywającej tam jego matce. Zaaresztowana na dworcu w Borysławiu po trzech dniach została uwolniona dzięki dokumentom, które dostała od Góreckiej, w których było napisane, że Marian został ochrzczony i obrzezany ze względów zdrowotnych. Następnie Tuśkiewicz znalazła drogę do kryjówki Góreckiej, gdzie przebywała przez trzy tygodnie. W międzyczasie Górecka skontaktowała się ze swoimi znajomymi w Warszawie, do których Tuśkiewicz miała się zwrócić o pomoc. Tuśkiewicz dotarła z dzieckiem do podwarszawskiej wsi Radość i pozostała tam z Marianem do wyzwolenia. Tuśkiewicz opiekowała się samotnie Grójeckim do 1945 r. Spędziwszy później 4 lata u Góreckich w Prudniku na Śląsku wyemigrowała w 1958 r. do USA[2]. Tam związała się z polskim emigrantem Walterem Tuśkiewiczem i mieszkała w East Hartford. Utrzymywała bliski kontakt z Marianem do swojej śmierci w 2011 r.[3][1]
Uratowany Marian Górecki został później profesorem biolchemii Instytutu Weizmanna w Rechowot w Izraelu[3][4].
18 lutego 1982 r. Jad Waszem uznał Michalinę Tuśkiewicz za Sprawiedliwą wśród Narodów Świata[5].
Odwołania w kulturze edytuj
W 2012 r. powstał film dokumentalny Hela’s luck reżyserii Thomasa Taubmanna zawierający wywiad z Helą Gerstern (dawniej Grójecką) opowiadającej Marianowi Góreckiemu historię pomocy udzielonej przez Michalinę Tuśkiewicz[1][6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Marian Gorecki, Historia pomocy – Tuśkiewicz Michalina. Polscy Sprawiedliwi, Klara Jackl (red.) [online], sprawiedliwi.org.pl, lipiec 2013 [dostęp 2020-12-25].
- ↑ a b c n, Michalina TUSKIEWICZ Obituary – Death Notice and Service Information [online], Legacy.com, 10 kwietnia 2011 [dostęp 2020-12-25] (ang.).
- ↑ a b The Righteous Among The Nations [online], The Righteous Among The Nations [dostęp 2020-12-25].
- ↑ Managment [online], www.vanirbio.com [dostęp 2020-12-25].
- ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2020 [online], styczeń 2020, s. 105.
- ↑ Oral history interview with Hela Gersten – Collections Search – United States Holocaust Memorial Museum [online], collections.ushmm.org [dostęp 2020-12-25].