Mikołaj Meluch
Mikołaj Meluch, ps. „Kolka” (ur. 4 grudnia 1921 w Kowlu[1], zm. 18 października 1965 w Wietnamie[2]) – oficer Gwardii Ludowej i Armii ludowej, funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej oraz KBW,[3]oficer Sił Zbrojnych PRL.
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia |
4 grudnia 1921 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
18 października 1965 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1942–1965 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
Partyzancki oddział polsko-radziecki „Fiodora” |
| Stanowiska |
Dowódca oddziału partyzanckiego |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca | |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys edytuj
Urodził się w polsko-białoruskiej chłopskiej rodzinie Grzegorza i Anny z domu Maleszczykow. Miał wykształcenie średnie. W 1937 wstąpił do KZMP, jego brat Jan zginął w wojnie obronnej[4]. Jesienią 1941 zetknął się ze zbiegłymi z niemieckiej niewoli czerwonoarmistami i w listopadzie tego roku wstąpił do zorganizowanego przez nich oddziału partyzanckiego dowodzonego przez lejt. Jakowa Nikołajewa „Czuwasza”. Od lutego 1942 grupa ta wchodziła w skład oddziału Fiodora Kowalowa „Fiodora”, działającego na terenie powiatów włodawskiego i parczewskiego. Oddział rozrastał się bardzo szybko; należał do największych i najbardziej operatywnych na tym terenie. Po jego reorganizacji w sierpniu 1943 i utworzeniu z niego batalionu Meluch został mianowany dowódcą plutonu ochrony sztabu II Obwodu GL oraz adiutantem dowódcy obwodu, Mieczysława Moczara, a jesienią awansowany na podporucznika. W styczniu 1944 został członkiem dowództwa 4 Okręgu AL. Przebywał głównie przy zgrupowaniu AL operującym w rejonie lasów parczewskich. Uczestniczył w wielu akcjach dywersyjno-bojowych. 14 maja 1944 walczył pod Rąblowem[5]. Od sierpnia 1944 komendant powiatowy MO w Radzyniu. Od 1 stycznia 1946 w komendzie powiatowej MO w Siedlcach.
W nocy z 9 na 10 kwietnia 1946 jako kapitan MO dowodził 37-osobową grupą operacyjną (wspartą przez kompanię 14 Dywizji Piechoty), która rozbiła obozujący w Starej Wsi oddział Narodowych Sił Zbrojnych dowodzony przez Ludwika Buraczyńskiego „Żbika”. Zginęło 14 partyzantów. Meluch kazał swoim podwładnym rozstrzeliwać rannych i jeńców oraz osobiście zabił gospodarza Józefa Wierzbickiego i jego syna Edwarda; rozkazał też zabić Różę Wierzbicką, żonę tego pierwszego.
Od kwietnia 1946 był w dyspozycji Komendy Głównej MO w Warszawie. W 1949 przeniesiony z MO do KBW, w tym samym roku ożenił się z Aliną Iwicką, pracownicą służby zdrowia MO. W latach 1956–1958 był radcą w MSZ, później przez dwa lata pracował w MSW. W 1960 przeniesiony do Sił Zbrojnych PRL, 22 czerwca 1963 awansowany do rangi majora. Wysłany w kwietniu 1965 z misją rozjemczą w ramach Międzynarodowej Komisji Kontroli i Nadzoru do Wietnamu. Został uznany za zmarłego po tym jak nie odnaleziono samolotu, który zaginął w październiku 1965 tamże.[3]
Awanse edytuj
Ordery i odznaczenia edytuj
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy (10 października 1945)[8]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (24 grudnia 1945[9] lub 10 października 1945[7])
- Krzyż Walecznych
- Krzyż Partyzancki
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
- Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
Przypisy edytuj
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2019-04-13] (ang.).
- ↑ http://www.rasil.home.pl/rrh_7_2009/10_w_charczuk.pdf (inne źródła podają rok urodzenia 1920, jako miejsce urodzenia Ostrów Lubelski i datę śmierci 18 października 1965)
- ↑ a b Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2024-02-24].
- ↑ http://www.rasil.home.pl/rrh_7_2009/10_w_charczuk.pdf
- ↑ Mieczysław Moczar, Barwy walki.
- ↑ Józef Bolesław Gara, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945.
- ↑ a b Wiesław Charczuk, Mikołaj Meluch – kat podlaskiego podziemia niepodległościowego 1945–1946 Radzyński Rocznik Humanistyczny nr 7, 2009, s. 167–173.
- ↑ M.P. z 1945 r. nr 44, poz. 109. „za działalność w konspiracji, udział w walkach partyzanckich i za zasługi w organizowaniu służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej”.
- ↑ Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową
Bibliografia edytuj
- Mieczysław Moczar, Barwy Walki, Warszawa 1964.
- Gustaw Alef-Bolkowiak, Gorące dni, Warszawa 1971.
- Józef Bolesław Garas, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945, Warszawa 1971.
- Księga pamięci poległych funkcjonariuszy SB, MO i ORMO red. Kazimierz Chociszewski, Warszawa 1971.
- Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982.
- Rok pierwszy. Powstanie i działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego na Lubelszczyźnie (lipiec 1944 – czerwiec 1945), red. Sławomir Poleszak, Warszawa 2004.
- Powiat Sokołów Podlaski, red. Kazimierz Krajewski, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2007.