Wikipedia

Mikołaj Szwan

Mikołaj Szwan (ur. 29 października 1909 w Serednicy, zm. 28 stycznia 1999) – żołnierz Wojska Polskiego II RP i ludowego Wojska Polskiego, działacz społeczny.

Mikołaj Szwan
Ilustracja
kapitan kapitan
Data i miejsce urodzenia

29 października 1909
Serednica

Data śmierci

28 stycznia 1999

Przebieg służby
Lata służby

1931–1935, 1939, 1943–1945

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
ludowe Wojsko Polskie

Jednostki

2 Pułk Strzelców Podhalańskich,
2 pułk piechoty
1 pułk piechoty

Stanowiska

dowódca plutonu

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Brązowy Medal „Zasłużonym na Polu Chwały” Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal za Warszawę 1939–1945 Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal „Za udział w walkach o Berlin” Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Odznaka Grunwaldzka Odznaka Kościuszkowska Złota Odznaka „Zasłużony Działacz LOK”
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

 
Nagrobek Heleny i Mikołaja Szwanów

Urodził się 29 października 1909 w Serednicy w rodzinie człopskiej jako syn Józefa i Katarzyny z domu Jarczak[1][2]. Ukończył siedem klas szkoły podstawowej i kurs[3]. W okresie czterech lat kształcił się w zawodzie drukarza w Krakowie[2]. Od 16 sierpnia 1928 do 14 kwietnia 1931 pracował w tamtejszych Zakładach Graficznych Tadeusza Bohdanowicza[4]. Odbył zasadniczą służbę wojskową w 2 pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku od 15 kwietnia 1931 do 13 września 1932, a następnie służbę nadterminową od 14 września 1932 do 13 września 1935, pełniąc wówczas funkcję instruktora szkolenia[5][2]. Od 8 października 1935 był zatrudniony w Polskiej Spółce dla Przemysłu Gumowego w Sanoku jako wulkanizator[4].

Po wybuchu II wojny światowej 6 września 1939 został zmobilizowany do Wojska Polskiego[6][2]. Brał udział w kampanii wrześniowej na stanowisku dowódcy działu artylerii przeciwlotniczej[7]. Skierowany do DOK X w Przemyślu uczestniczył w walkach w rejonie tego miasta, a po 12 września Lwowa i Złoczowa, służąc artylerii przeciwlotniczej do 18 września 1939[8][2]. Po agresji ZSRR na Polskę został zesłany w głąb Związku Radzieckiego w okolice Archangielska[2]. Pracował przy wyrębie lasów jako cieśla-stolarz w okolicach Komi i w kołchozie koło Omska do 30 kwietnia 1943[6][2][9]. Tam z gazety dowiedział się o formowaniu polskiej armii w ZSRR[9]. Wyruszył w drogę i w 1943 został przyjęty do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR w Sielcach i wcielony do szeregów 1 Warszawskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki[2][9], gdzie służył od 15 maja do 30 sierpnia 1943[10]. Początkowo był przydzielony do 2 pułku piechoty[7]. Później został skierowany do szkoły oficerskiej, 27 sierpnia 1943 mianowany chorążym i przydzielony do 1 pułku piechoty[10][7][2]. Został dowódcą 2 plutonu w 8 kompanii III batalionu i 1 września 1943 z 1 p.p. wyruszył na front[10][7][2]. Brał udział w bitwie pod Lenino (12–13 października 1943), podczas której koło wsi Trygubowa został ciężko ranny w obie nogi[11][12][2]. Z pola walki został wzięty do niewoli przez Niemców i trafił do szpitala w Orszy[13][2]. W lutym 1944 został stamtąd wywieziony i osadzony w Stalagu XI A koło Magdeburga, gdzie także przebywał na oddziale szpitalnym[13][2]. Łącznie po upływie 10 miesięcy skierowany do pracy w kamieniołomie w Halberstadt i przebywał tam do stycznia 1945[13][2]. W wyniku odmawiania pracy i prowadzonej agitacji został osadzony w Stalagu XI A w Altengrabow[2]. Tam był przetrzymywany wraz z oficerami radzieckimi, a u kresu wojny odzyskał wolność po wkroczeniu Armii Czerwonej 6 maja 1945[2][13]. W czerwcu 1945 zgłosił się do służby w ludowym Wojsku Polskim, gdzie otrzymał orzeczenie potwierdzające inwalidztwo wojenne[2]. Dosłużył stopnia starszego chorążego[14].

Wraz z żoną zamieszkał w Studniskach Dolnych i zajął się rolnictwem[2]. Od 16 lipca 1945 do 11 lutego 1950 był osadnikiem wojskowym w Lubaniu[6]. Po upływie pięciu lat powrócił do Sanoka i od 15 lipca 1950 do 30 czerwca 1968 pracował w Spółdzielni Inwalidów „Spójnia” na stanowisku referenta do spraw kadr[6][2]. Był działaczem Związku Inwalidów Wojennych (był prezesem oddziału w Sanoku od 1 listopada 1956 do 28 kwietnia 1965[6], sekretarzem technicznym od 29 kwietnia 1965[15], członkiem zarządu Okręgu w Rzeszowie od 1 listopada 1961 do 22 listopada 1969[6], zastępcą członka zarządu Okręgu od 23 listopada 1969[6], sekretarzem komisji socjalnej w Okręgu od 16 sierpnia 1970[6], prezesem honorowym oddziału ZiW), Ligi Obrony Kraju (członek prezydium zarządu powiatowego o 15 kwietnia 1958)[6][2], Samorządu Mieszkańców[2]. Współtworzył sanocki oddział Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów w 1960[16]. Był też organizatorem i od stycznia 1959 do 17 listopada 1967 pierwszym prezesem Rady Powiatu Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej w Sanoku[6], w latach 90. członek zarządu rejonowego[17][18]. Był przewodniczącym Komitetu Blokowego nr 5 w Sanoku od 30 maja 1958[6]. Był działaczem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację[2][19]; w oddziale powiatowym w Sanoku ZBoWiD 7 grudnia 1958 został wybrany zastępcą członka komisji rewizyjnej[20], 12 marca 1961 członkiem komisji rewizyjnej[21], od 1 stycznia 1961 do 30 października 1966 członkiem zarządu oddziału powiatowego[6], od 31 października 166 był sekretarzem koła miejskiego[6], 6 lutego 1966 został członkiem zarządu (w toku zmian w nomenklaturze z 1964 oddział powiatowy został zastąpiony oddziałem)[22], ponownie 23 maja 1971[23]. W 1962 utworzył w Sanoku terenowe koło Polskiego Związku Niewidomych[24]. Od 1 stycznia 1961 do 16 listopada 1964 był członkiem egzekutywy POP Terenowa w Sanoku[6]. Od 1964 był sekretarzem koła PZN w Sanoku[6]. Pełnił też funkcję ławnika sądowego[6]. W 1979 otrzymał zaświadczenie kombatanta[3]. Był członkiem powstałej w 1982 organizacji kombatanckiej Środowisko Polaków–Byłych Żołnierzy Armii Radzieckiej na obszar województwa krośnieńskiego z siedzibą w Sanoku[25]. Należał do PZPR[3]. Przed 1963 awansowany na stopień kapitana[3].

Zmarł 28 stycznia 1999[26][27]. Jego żoną była Helena (1912–2002)[28]. Oboje zostali pochowani na Cmentarzu Centralnym w Sanoku[29]. Mieli dwóch synów i dwie córki (wszyscy ukończyli szkoły wyższe)[2].

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Deklaracje ↓, s. 142, 144, 151.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Koszela 1986 ↓, s. 4.
  3. ↑ a b c d Deklaracje ↓, s. 146.
  4. ↑ a b Deklaracje ↓, s. 143, 151.
  5. ↑ Deklaracje ↓, s. 142, 143, 151.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Deklaracje ↓, s. 143.
  7. ↑ a b c d Brygidyn (II) 1982 ↓, s. 4.
  8. ↑ Deklaracje ↓, s. 142, 151.
  9. ↑ a b c Bygidyn 1989 ↓, s. 5.
  10. ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 142.
  11. ↑ Deklaracje ↓, s. 142, 149.
  12. ↑ Brygidyn (III) 1982 ↓, s. 6.
  13. ↑ a b c d Deklaracje ↓, s. 149.
  14. ↑ a b c d e f g Deklaracje ↓, s. 144.
  15. ↑ Deklaracje ↓, s. 142, 143.
  16. ↑ a b c Józef Ząbkiewicz. 25 lat sanockiego oddziału PZERiI. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 23, s. 2, 10-20 sierpnia 1985. 
  17. ↑ a b c d e f Mogilany 1998 ↓, s. 8.
  18. ↑ Z potrzeby serca. „Tygodnik Sanocki”. Nr 48, s. 5, 28 listopada 2008. 
  19. ↑ Władysław Pruchniak: Ciąg dalszy moich wspomnień. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 71. ISBN 978-83-903080-5-0.
  20. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 50.
  21. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 58.
  22. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 79, 90.
  23. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 150.
  24. ↑ Calendarium. podkarpacki.pzn.org.pl. [dostęp 2015-09-11].
  25. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 325-326.
  26. ↑ Jolanta Ziobro. Kondolencje. „Tygodnik Sanocki”. Nr 6, s. 10, 5 lutego 1999. 
  27. ↑ Odeszli na zawsze. „Tygodnik Sanocki”. Nr 10, s. 7, 5 marca 1999. 
  28. ↑ Helena Szwan. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2022-07-13].
  29. ↑ Mikołaj Szwan. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2022-07-13].
  30. ↑ Uroczyste obchody lipcowego święta w Sanoku. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr, s. 1, Nr 22 (385) z 1-10 sierpnia 1986. 
  31. ↑ a b c d e f g Deklaracje ↓, s. 143, 144.
  32. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 288, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  33. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 182, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikołaj_Szwan&oldid=71291394”