Milindapanha
Milindapanha (pali Pytania króla Milindy) – niekanoniczny tekst buddyjski zaliczany do literatury palijskiej, zawierający dialog pomiędzy indo-greckim królem Menandrem (pali Milindą), a buddyjskim mędrcem Nagaseną. Dzieło jest kompilacją prac wielu autorów, powstałych w różnym czasie i miejscu.
| |
| Tematyka |
religijna, filozoficzna |
|---|---|
| Typ utworu |
dialog |
| Data powstania |
I wiek p.n.e. – II wiek n.e. |
| Wydanie oryginalne | |
| Język | |
Menander I był królem indo-greckim, rządzącym w okresie hellenistycznym na terenach Azji Środkowej. Jego królestwo powstało na ruinach imperium Aleksandra Macedońskiego i zostało przez Menandra na początku 2. poł. II wieku p.n.e.[1] znacznie rozszerzone. Dokonano tego poprzez inwazję na południowo-zachodnie tereny, przeżywającego kryzys, imperium Maurjów (Indie), a ze względu na fakt, iż Maurjowie przez kilka pokoleń intensywnie wspierali religie dharmiczne, Menandrowi przyszło rządzić ludnością w zdecydowanej większości buddyjską[2].
Powstanie edytuj
Autor utworu, a także czas powstania Milindapanhy pozostają nieznane, jednak na podstawie porównania tekstu palijskiego z tłumaczeniem chińskim z IV wieku n.e. (Nagasenabhiksusutra[3]) przyjmuje się, że pierwszą część traktatu napisano pomiędzy rokiem 100 p.n.e., a 200 n.e., w północnych Indiach możliwe, że w języku innym niż język palijski (np. gandhari). Reszta to efekt pracy mnichów z Cejlonu, gdzie tekst trafił wraz z rozprzestrzenieniem się religii na inne części Azji. Najstarszy zachowany manuskrypt z rozszerzoną acz niepełną wersją, datowany jest na rok 1495[4][5].
Treść edytuj
Traktat składa się z siedmiu części w formie dialogu, przy czym pytającym jest król Milinda, a odpowiada Nagasena. Przedmiotem ich rozmowy są główne założenia nauk Buddy, a treść nie dotyczy wydarzeń natury historycznej[6]. Największą wartość literacką prezentują trzy pierwsze części, których autor przy pomocy wyszukanych paraboli wyjaśnia zawiłości buddyjskiej filozofii[5]. Kolejne cztery mają charakter interpretacyjny w stosunku do wcześniej przedstawionych nauk[4].
Współcześnie uważa się, że forma dialogu zaprezentowana w Milindapanie jest charakterystyczna dla kultury indyjskiej i brak tu jakichkolwiek wpływów platońskich[4] (co postulowano na wcześniejszych etapach badania tekstu[5]).
Kolejna kwestia z jaką musieli zmierzyć się badacze, to pytanie o autentyczny stosunek do buddyzmu historycznego króla Menandra. Plutarch w Moraliach opisuje jego pogrzeb, podczas którego prochy zmarłego rozdzielono pomiędzy mieszkańców różnych miast i przechowywano w licznie fundowanych po jego śmierci „pomnikach” (Plutarchowi mogło chodzić o stupy; Moralia 821 D-E[7]). Świadectwo to jest analogiczne do jednej z legend o Buddzie Siakjamunim, co w połączeniu z pozostałościami greckich monet (zawierających symbol Koła Dharmy), stanowi podstawę do twierdzenia, iż stosunek Menandra do buddyzmu był zapewne pozytywny[8] (jednak zakres tej relacji pozostaje kwestią wciąż dyskutowaną[9][10]).
Przypisy edytuj
- ↑ J. Jakobsson. Indo-Greek Chronology c.200-145 BCE. „The Journal of Oriental Numismatic Society”. 198, s. 8-12, 2009. Oriental Numismatic Society. ISSN 1818-1252. (ang.).
- ↑ P. Bernard: The Greek Kingdoms in Central Asia. W: History of Civilizations of Central Asia. Vol.II The development of sedentary and nomadic civilizations:700 BC to 250 AD (pod red. J.Harmatta). Paryż: UNESCO publishing, 1994, s. 114-115. ISBN 92-3-102846-4.
- ↑ Nagasena Bhiksu Sutra (English Translator Guang Xing). Buddha's Light Publishing, 2008, seria: Buddha's Light Edition English Sutra Translation Series.
- ↑ a b c O. Von Hinüber. Milindapanha. „A Handbook of Pali Literature. Indian Philology and South Asian Studies”. 2, s. 92-86, 1996. Walter de Gruyer. ISSN 0948-1923. (ang.).
- ↑ a b c M. Wieneritz: A History of Indian Literature Vol.II. Kalkuta: Calcuta University Press, 1933, s. 174-183.
- ↑ The Questions of King Milinda Translatedfrom the Pali by T.W.R.Davies. Oksford: Clarendon Press, 1890.
- ↑ Plutarch: Moralia (Vol.X). Cambridge Mass., Londyn: Harvard University Press, William Heinemann Ltd., 1960, s. 279, seria: Loeb Classical Library 321. ISBN 978-0-674-99354-9.
- ↑ B. Bravo, E. Wipszycka: Historia starożytnych Greków. T. III: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992, s. 262. ISBN 83-01-06653-9.
- ↑ A.K. Narain: The Indo-Greeks. Oksford: Clarendon Press, 1957, s. 97-99.
- ↑ J.W. Sedlar: India and the Greek world : a study in the transmission of culture. Totowa, New Jersey: Rowman & Littlefield, 1980, s. 61-67. ISBN 0-8476-6173-3.