Mleczaj wodnisty

Mleczaj wodnisty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	mleczaj
Gatunek	mleczaj wodnisty
	Nazwa systematyczna
	Lactarius serifluus (DC.) Fr.; Epicr. syst. mycol.: 345 (1838)
	Zasięg
	; Zasięg występowania w Europie i Azji
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mleczaj wodnisty, mleczaj serwatkowy (Lactarius serifluus (DC.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1815 r. Augustin Pyramus de Candolle nadając mu nazwę Agaricus serifluus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1838 r. Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Lactarius^[1].

Synonimy naukowe^[2]:

Agaricus serifluus DC. 1815
Galorrheus serifluus (DC.) P. Kumm. 1871
Lactarius camphoratus var. serifluus (DC.) Barbier 1901
Lactifluus serifluus (DC.) Kuntze 1891

Po raz pierwszy nazwę polską (mleczaj serwatkowy) podała Alina Skirgiełło w 1998 r. Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował inną nazwę – mleczaj wodnisty. Nawiązuje ona do wodnistego mleczka, podczas gdy nazwa A. Skirgiełło nawiązywała do serwatki^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 2–6(9) cm, kształt początkowo płaski, potem płytko wklęsły, czasami z niewielkim garbkiem. Brzeg krótko podwinięty i szybko wyprostowujący się, u starszych okazów nieco falisty. Powierzchnia podczas wilgotnej pogody lepka i matowa, u starszych okazów drobno brodawkowana. Barwa ciemna: czerwonobrązowa w, lub czarniawobrązowa, u starszych okazów blaknąca do nieco oliwkowej. Brak pręgowania^[4] (co najwyżej widoczne jest ono tylko na krawędzi brzegu)^[5].

Trzon

Wysokość 3–8 cm, grubość 0,4–1,2 cm, kształt cylindryczny, początkowo pełny, później pusty. Powierzchnia gładka, u młodych okazów cynamonowożółta, u starszych coraz bardziej czerwonobrązowa, u podstawy ciemniejsza^[4].

Blaszki

Przyrośnięte lub krótko zbiegające, gęste, z międzyblaszkami, niektóre rozwidlone. Początkowo są żółtawe z cielistym odcieniem, później cielistorude^[4].

Miąższ

Cienki, w kapeluszu o barwie od jasnocytrynowej do brudnoochrowej, w trzonie rudawy. Smak nieprzyjemny, zapach przypominający pluskwiaki. Mleczko jest wodnisto-białe, początkowo wydziela się obficie. Nie zmienia barwy, smak ma łagodny^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników jasnożółtawy. Zarodniki niemal kuliste, o rozmiarach 7,5–9 × 7–8 μm. Powierzchnia z licznymi i dość dużymi brodawkami połączonymi łącznikami tworzącymi gęstą siateczkę. Podstawki o rozmiarach 36–42 × 8–10 μm. Charakterystyczną cechą są cystydy – nie są one wrzecionowate, jak u innych mleczajów, lecz mają kształt pęcherzykowato-gruszkowaty^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Europie, Ameryce Północnej i Japonii^[6]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym opisano wiele jego stanowisk^[3].

Rośnie na ziemi w lasach liściastych i mieszanych, głównie w grądach i buczynach. Pojawia się od lipca do października^[4]. Najczęściej rośnie pod grabami, bukami i dębami^[7].

Gatunki podobne

Niektórzy autorzy (Marcel Bon) utożsamiają gatunek Lactarius serifluus z Lactarius cremor^[5].
Istnieje wiele podobnych gatunków mleczajów, np. mleczaj kamforowy (Lactarius camphoratus)^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2015-12-18]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Alina Skirgiełło: Mleczaj (Lactarius). Grzyby (Mycota), tom 25. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), mleczaj (Lactarius). Kraków: PWN, 1998. ISBN 83-85444-65-3.
↑ ^a ^b Fred Kränzlin: Pilze der Schweiz Band 6. Russulaceae. Verlag Mykologia, Luzern, ISBN 3-85604-060-9, s. 106
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].
↑ ^a ^b Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2015-12-18]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[lactarius-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Alina Skirgiełło: Mleczaj (Lactarius). Grzyby (Mycota), tom 25. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), mleczaj (Lactarius). Kraków: PWN, 1998. ISBN 83-85444-65-3.

[russula-5] Fred Kränzlin: Pilze der Schweiz Band 6. Russulaceae. Verlag Mykologia, Luzern, ISBN 3-85604-060-9, s. 106

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].

[wag-7] Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]