Mnich Sazawski
Mnich Sazawski (łac. Monachus Sazavensis) – anonimowy kronikarz czeski z XII wieku, zakonnik w benedyktyńskim klasztorze sazawskim, jeden z tzw. kontynuatorów Kosmasa z Pragi.
Jego kronika kontynuuje kronikę Kosmasa dla lat 1126–1162[1]. Opisuje także wcześniejsze dzieje benedyktyńskiego klasztoru sazawskiego od założenia przez pustelnika Prokopa[2] po czasy opata Sylwestra. Klasztor sazawski do 1096 był ośrodkiem liturgii słowiańskiej i choć jest najstarszy w Czechach[2] jego dzieje były pomijane w kronice Kosmasa, który był zwolennikiem obrządku łacińskiego. W czasie, gdy powstawała kronika Mnicha Sazawskiego, dzieło Kosmasa było przechowywane właśnie w klasztorze sazawskim. Przez lata wśród naukowców trwał spór, czy kronika miała jednego czy wielu (nawet czterech) autorów.
Zachowała się do nowszych czasów w 2 manuskryptach w postaci uzupełnień do kroniki Kosmasa i jej kontynuacji po roku 1125. Oryginał starszego manuskryptu pochodzący z przełomu XII i XIII stulecia – znany jako drezdeński – spłonął w czasie II wojny światowej. Drugi, wiedeński pochodzi z XIV wieku. Została opublikowana w 1730 r. przez Johanna Burkharda Mencke w zbiorze „Scriptores rerum Germanicarum”[3] a w 1783 r. przez czeskiego budziciela, Josefa Dobrovskiego w zbiorze „Scriptores rerum Bohemicarum”[4].
Jest także źródłem do historii Polski i stosunków między państwami Piastów i Przemyślidów. Pod rokiem 990 podaje informację o utracie Niemczy przez państwo czeskie[5], co jest interpretowane jako data przejęcia Śląska przez Mieszka I[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Kosmas zmarł w roku 1125.
- ↑ a b Petr Sommer, Dušan Třeštík, Josef Žemlička, Zoë Opačić: Bohemia and Moravia. W: Nora Berend (red.): Christianization and the Rise of Christian Monarchy: Scandinavia, Central Europe and Rus, c. 900–1200. Cambridge University Press, 2007, s. 214–262. ISBN 978-0-521-87616-2. (ang.).
- ↑ Johann Burkhard Mencke, Scriptores rerum Germanicarum, t. III, 1730 [dostęp 2022-08-29].
- ↑ F.M. Pelci, J.D. Dobrovský, F. Palacký, Scriptorum rerum bohemicarum tomus I-III, Internet Archive, 1783 [dostęp 2022-08-29] (łac.).
- ↑ Mnich sazawski: Monachi Sazaviensis Continuatio Cosmae. [dostęp 2022-08-27]. Cytat: 990. […] Item eodem anno Nemci perdita est. – Niemcza została stracona. (łac.).
- ↑ J. Kalousek. O rozsahu říše české za Boleslava II. „Sborník Historický”, 1883. [dostęp 2022-08-29]. (cz.).