Monaster św. Jana Teologa w Poszczupowie
Monaster św. Jana Teologa – prawosławny męski klasztor w Poszczupowie nad Oką (obwód riazański, 27 km od Riazania), w jurysdykcji eparchii riazańskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.
 Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Miejscowość | |
| Kościół | |
| Eparchia | |
| Klauzura |
nie |
| Typ monasteru |
męski |
| Obiekty sakralne | |
| Sobór |
św. Jana Teologa |
| Cerkiew |
Ikony Matki Bożej „Szybko Spełniająca Prośby” i św. Pantelejmona |
| Założyciel klasztoru |
mnisi z Ławry Peczerskiej |
| Styl |
ruski |
| Data budowy |
XII–XIII w. (utworzenie), XVII i XIX w. (budowa istniejących obecnie świątyń) |
| Data zamknięcia |
1930–1931 |
| Data reaktywacji |
1988 |
Położenie na mapie Riazania  | |
Położenie na mapie Rosji  | |
Położenie na mapie obwodu riazańskiego  | |
 54°49′02″N 39°42′56″E/54,817222 39,715556
| |
Historia edytuj
Według miejscowej tradycji klasztor powstał w końcu XII lub na początku XIII wieku, utworzony przez mnichów-misjonarzy (prawdopodobnie z ławry Peczerskiej) działających wśród miejscowej ludności pogańskiej. Przywieźli oni ze sobą ikonę św. Jana Teologa pochodzącą z Bizancjum[1]. Pierwsze dekady dziejów klasztoru nie zostały dokładnie zbadane. Prawdopodobnie wspólnota dwukrotnie lub trzykrotnie zmieniała miejsce pobytu i pierwotnie miała swoją siedzibę nad Proną, w pobliżu Michajłowa, gdzie została kilkakrotnie złupiona w czasie najazdu tatarskiego[2]. Początkowo klasztor miał charakter kompleksu pieczar, następnie zakonnicy porzucili życie w nich i zamieszkali w drewnianych zabudowaniach[1]. Według legendy w 1237 w monasterze doszło do objawienia św. Jana Teologa, który uratował klasztor przed najazdem Batu-Chana[1]. Miał on nie tylko zrezygnować ze zniszczenia klasztoru, ale i ofiarował mu swoją złotą pieczęć, która była w nim przechowywana do XVII w.[2].
W XVI i XVII w. monaster był ponownie niszczony w czasie najazdów tatarskich i mordwińskich, jednak za każdym razem był odbudowywany. Konieczność wielokrotnego odnawiania kompleksu klasztornego po zniszczeniach sprawiła, że mimo obszernych majątków ziemskich wspólnota nie należała do zamożnych[1]. Zabudowania murowane pojawiły się w monasterze dopiero w połowie XVII w.[2]. Według projektu Jurija Jarszowa wzniesiono wówczas kamienny mur otaczający klasztor oraz bramę wjazdową[1]. W 1652 Jarszow wzniósł w monasterze cerkiew refektarzową Zaśnięcia Matki Bożej (według innego źródła powstała ona w 1689 razem z głównym soborem[1]), a następnie rezydencję przełożonego klasztoru i trójkondygnacyjną dzwonnicę. W 1689 na terenie klasztoru powstał dwupoziomowy sobór św. Jana Teologa z górną cerkwią św. Mikołaja oraz dolną św. Jana Teologa. Budowlę wznieśli jarosławscy twórcy K. Ostafjew i A. Matwiejew, którzy wzorowali się na cerkwi Świętych Kosmy i Damiana w Moskwie, w Niżnych Sadownikach. W 1861 świątynia ta została przebudowana według projektu architekta gubernialnego S. Szczetkina[2]. W 1684 monaster został napadnięty i okradziony. Napastnicy pobili przełożonego i ekonoma monasteru, po czym zrabowali przechowywane w klasztorze fundusze oraz cenne elementy wyposażenia świątyń[2].
Sekularyzacja majątków cerkiewnych przeprowadzona w 1764 przez Katarzynę II doprowadziła do upadku monasteru. Poprawa jego sytuacji nastąpiła dopiero po 1860, gdy dobroczyńcą wspólnoty został kupiec I gildii moskiewskiej Dawid Chłudow. Sfinansował on remont i przebudowę głównego soboru oraz wstawienie do niego nowego ikonostasu z ikonami N. Szumowa. Następnie z przekazanych przez niego funduszy powstał również nowy sobór Zaśnięcia Matki Bożej (cerkiew pod tym wezwaniem rozebrano w 1870 z uwagi na zły stan techniczny[2]) oraz budynek mieszkalny dla mnichów[1]. Od 1867 przy klasztorze istniał dom pielgrzyma i szkoła dla 70 chłopców z rodzin chłopskich. Także z datków Chłudowa, choć już po jego śmierci, wzniesiona została w 1901 80-metrowa dzwonnica, w której swoją siedzibę znalazła także klasztorna biblioteka przechowująca m.in. woluminy z XVII i XVIII stulecia[1]. W 1915 w monasterze przebywało ponad 100 mnichów, którzy od połowy XIX w. żyli według surowej reguły przyjętej na wzór Monasteru Koniewskiego[1].
Klasztor funkcjonował do 1930 (według innego źródła do 1931[2]). W wymienionym roku jego ostatni mieszkańcy zostali aresztowani i skazani na zsyłki do Kazachstanu pod zarzutem prowadzenia działalności kontrrewolucyjnej[1]. W monasterze znajdowała się kolonia karna dla nieletnich, następnie magazyny i szkoła rolnicza. Zrujnowany kompleks został zwrócony Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu w 1988 i w tym samym roku działalność rozpoczęła na nowo męska wspólnota mnisza[2]. Na miejscu zniszczonego wyposażenia świątyń wstawione zostały nowe elementy. Mnisi urządzili nowe cerkwie w bramie wjazdowej – czasownia Iwerskiej Ikony Matki Bożej oraz w budynku mieszkalnym – cerkiew Ikony Matki Bożej „Szybko Spełniająca Prośby” i św. Pantelejmona. W soborze św. Jana Teologa, pod częścią ołtarzową od 1993 działa cerkiew św. Serafina z Sarowa, Juwenaliusza Riazańskiego oraz Świętych Nowomęczenników i Wyznawców Rosyjskich[1].
Monaster posiada placówkę filialną w Riazaniu[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k Иоанно-Богословский монастырь в селе Пощупово. История
- ↑ a b c d e f g h A. Nizowskij, Samyje znamienityje monastyri i chramy Rossii, Wecze, Moskwa 2000, ISBN 5-7838-0578-5, ss.200–203
- ↑ Монастырское подворье.. obitel-bogoslov.ru:80. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-24)].