Wikipedia

Moscho Dzawela

Moscho Dzawela (po grecku: Μόσχω Τζαβέλλα)[a] (ur. 1760, zm. 1803[1]) – grecka bohaterka z lat poprzedzających wybuch greckiej wojny o niepodległość, która jest wspominana we współczesnej literaturze greckiej i albańskiej[2][3]

Moscho Dzawela była suliotką, żoną Lambrosa Dzawelasa[4], z którym miała trzech synów: Giorgakisa († 1802 w Souli w północnym Epirze)[5], Zygourisa († 1823 w Kaliakouda)[6] i sławnego Photosa (Fotosa) (1774 – listopad 1809)[7], oraz jedną lub dwie córki: Sofonę († 1854 w Nafpaktos)[8], którą albo zwano Chaido, albo była to inna córka Moscho[9]. Moscho poprowadziła kilkusetosobowy oddział kobiet[10], które wzięły udział w wygranej przez Suliotów bitwie o Kiafę z armią Alego Paszy, składającą się z Albańczyków, w wyniku której zginęło 3 tysiące żołnierzy z armii Alego Paszy, a ze strony Suliotów około 70[11]. Po klęsce Suliotów udała się do portowego miasta Parga, a stamtąd na Wyspy Jońskie, gdzie zmarła[12]. Z okresu jej pobytu na Korfu, pochodzi jej opis jako drobnej kobiety, o pięknej twarzy z błyskiem w oku.

Uwagi edytuj

  1. ↑ Można spotkać pisownię nazwiska zarówno przez dwa, jak i jedno l czy w wersji greckiej λ, za: Eugène Yemeniz „Bohaterowie Grecji”, „Ruch literacki” (wydawany we Lwowie), nr 30-45 z r. 1876, np. nr 30 z 22 VII 1876, s. 57; podaje pisownię przez dwa l. Tak też podają K.A. Demades (Dåemadåes), Lilika Nakou „Moscho Tsavella”, Ateny, 1995.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Niektóre źródła podają jako datę śmierci Moscho Dzaweli rok 1798 (– Moscho Dzawela na http://www.ancestry.com/), rok 1803 podaje „Women in World History. A Biographical Encyclopedia.” – [1]. Moscho Tzavella miała żyć w latach 1760–1792 według: Tzavella Moscho, [w:] Papirus Larousse Britannica, wyd. Papirus, Ateny, 1993, tom 57 (Ταταρία – Τουρκοτέλι), s. 147.
  2. ↑ John Patrick Dever, Maria C. Dever, „Moscho Tzavella”. „Women and the Military: Over 100 Notable Contributors, Historic to Contemporary.”, wydawca: McFarland & Co., Jefferson w stanie Karolina Północna, 1995, strona 142.
  3. ↑ Eugène Yemeniz w „Bohaterach Grecji” („Ruch literacki” (wydawany we Lwowie), nr 32 z 5 VIII 1876, s. 90) pisze: „Poeci prześcigali się w jej sławieniu. Oto Suli mówią, kędy niewiasty i dzieci idą do walki, kędy walczy Moscho, trzymając w jednem ręku niemowlę, w drugiem karabin z fartuchem kul pełnym. Oto Suli straszliwe, Suli słynne wszystkim w świecie kędy Tsawelanka walczy nad Palikary wszystkich wyprzedza.”.
  4. ↑ Lambros Dzawelas żył w latach 1745–1795 lub 1796 (- Lambros Tzavellas, [w:] Eκπαιδευτικἠ Ελληνικἠ Εγκυκλοπαίδεια – Παγκοσμιο Βιογραφικο Λεξικο, Εκδοτικη Αθηνων, 1991, Tom 9a, s. 100.). W latach 1750–1792 (-Lambros Tzavellas na http://www.ancestry.com/). 1792 jako rok śmierci wynika też z Eugène Yeméniz w Bohaterach Grecji, „Ruch literacki” (lwowski), nr 31 z 29 VII 1876, s. 72.
  5. ↑ Giorgakis Tzavellas na http://www.ancestry.com/.
  6. ↑ Zygouris_Tzavellas na http://www.ancestry.com/, a także: Tzavellas Zygouris, [w:] Papirus Larousse Britannica, wyd. Papirus, Ateny, 1993, tom 57 (Ταταρία – Τουρκοτέλι), s. 148.
  7. ↑ Photos Tzavellas na http://www.ancestry.com/.
  8. ↑ Sofo Tzawella na http://www.ancestry.com/.
  9. ↑ Eugène Yemeniz w „Bohaterach Grecji”, „Ruch literacki” (wydawany we Lwowie), nr 33 z 12 VIII 1876, s. 107; pisze że „Siostra Fotosa, Chaido, godna córka sędziwej Moscho, połączyła się z nimi.” [w Kunghi].
  10. ↑ Eugène Yemeniz w „Bohaterach Grecji” („Ruch literacki” (wydawany we Lwowie), nr 32 z 5 VIII 1876, s. 90) pisze, że był to oddział 300 osobowy.
  11. ↑ Eugène Yemeniz w „Bohaterach Grecji” („Ruch literacki” (wydawany we Lwowie), nr 32 z 5 VIII 1876, s. 91) pisze, że z armii Alego Paszy: „Trzy tysiące ich trupa zostało w tej walce. Suljoci mieli 70 umarłych, a około 100 rannych.”.
  12. ↑ Niektóre genealogie podają jako datę śmierci Moscho Dzaweli rok 1798. Po upadku Kunghi do Parga udał się Photos Tzavellas i główna grupa suliockich uchodźców, stamtąd Photos odpłynął na Korfu. – Eugène Yemeniz w „Bohaterach Grecji”, „Ruch literacki” (wydawany we Lwowie),nr 34 z 19 VIII 1876, s. 120; – zatem prawdopodobne, że wraz z nim udała się jego rodzina, w tym jeśli żyła, również jego matka Moscho.

Linki zewnętrzne edytuj

  • Eugène Yemeniz. Bohaterowie Grecji. „Ruch literacki (lwowski)”. 2, 1876. 
  • Tzavella Moscho, [w:] Papirus Larousse Britannica, wyd. Papirus, Ateny, 1993, tom 57 (Ταταρία – Τουρκοτέλι), s. 147.
  • Małgorzata Borowska (wybór, przekład, wstęp i komentarz) antologia: „Gminna pieśń Greków” (tom 2 w serii „Arcydzieła Literatury Nowogreckiej”), Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną Uniwersytetu Warszawskiego i Wydawnictwo DiG, Warszawa, 2004, rozdział: „Cykl kleftycki”, III cykl pieśni, pieśni 26: „Boje Suliotów”, s. 88–91 (o Moscho i Lambrosie – 26a, s. 88–89, zastosowana tamże transkrypcja nazwiska to Dzawela i Dzawelas, ze względu na osadzenie w historii tożsamość osób jest jednak pewna).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Moscho_Dzawela&oldid=67655057”