Moskorzew
Moskorzew (daw. Moskarzew) – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Moskorzew[4][5].
| wieś | |
 Kościół pw. św. Małgorzaty | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
573[2] |
| Strefa numeracyjna |
34 |
| Kod pocztowy |
29-130[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TLW |
| SIMC |
0138425[4] |
Położenie na mapie gminy Moskorzew  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu włoszczowskiego  | |
 50°38′47″N 19°55′50″E/50,646389 19,930556[1] | |
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Moskorzew. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy Moskorzew.
Moskorzew jest punktem początkowym 
żółtego szlaku turystycznego do Szczekocin (szlaku „kosynierów”), prowadzącego po polach bitwy pod Szczekocinami.
Położenie edytuj
Moskorzew leży przy granicy z województwem śląskim, 28 kilometrów na południe od Włoszczowy i 66 kilometrów na południowy zachód od Kielc, na obszarze Niecki Włoszczowskiej. Na terenie wsi znajdują się źródła Białej Nidy.
Komunikacja edytuj
Przez miejscowość przebiega droga krajowa nr 78 z Chmielnika do granicy z Czechami w Chałupkach. Na przystanku PKS zlokalizowanym przy tej drodze zatrzymują się autobusy dalekobieżne do Katowic, Ostrowca Świętokrzyskiego, Starachowic, Tarnobrzega oraz autobusy obsługujące trasy lokalne do Włoszczowy, Szczekocin, Jędrzejowa oraz innych miejscowości gminy.
Historia edytuj
- 1239 – pochodzący z Moskorzewa Jan herbu Pilawa realizuje misję poselską Bolesława Wstydliwego na Węgry
- 1334 – powstaje drewniany kościół w Moskorzewie. Potwierdzone dokumentami kościelnymi istnienie parafii w Moskorzewie
- 1386–1434 – okres panowania Władysława Jagiełły; Klemens z Moskorzewa pełni urząd podkanclerzego królewskiego, uczestniczy w zakładaniu Uniwersytetu i funduje trzy prebendy w katedrze wawelskiej
- 1387 – udział rycerza Mikołaja z Moskarzewa, podkanclerzego Królestwa Polskiego w orszaku królewskim Władysława Jagiełły i Jadwigi
- 1394 – podkanclerzy koronny Klemens Moskarzewski właściciel tej miejscowości buduje istniejący do dziś kościół murowany w Moskorzewie
- 1408 – śmierć Klemensa z Moskorzewa, pełniącego urząd podkanclerski w czasach Jagiełły; pochowany w ufundowanym przez siebie kościele w Moskorzewie. Z Klemensem występowali dwaj inni Pilawici bracia: Henryk i Sieciech z Moskarzewa.
- 1558 – Moskorzewscy oddają kościół na potrzeby zboru kalwińskiego
- 1560 – we wsi urodził się Hieronim Moskorzowski, późniejszy działacz reformacyjny braci polskich
- 1562 – zbór kalwiński zostaje przekształcony w zbór braci polskich
- 1626 – dziedzic Moskorzewa Remigiusz Moskorzewski funduje ołtarz św. Żołnierzy
- 1721 – właścicielem Moskorzewa zostaje Michał z Bogucic Bogucki
- 1780 – Moskorzew staje się własnością generała Michałowskiego
- 1794 – pożar kościoła i plebanii w Moskorzewie
- 1824 – Franciszek i Antonilia Dobieccy sprzedają wieś Janowi Kantemu Kowalskiemu
- 1827 – wieś Moskorzew liczy 206 mieszkańców zamieszkujących 31 domów
- 1893 – Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego wymienia wieś Moskorzew jako miejscowość położoną pomiędzy wsiami Goleniowy i Chlewiska, posiadającą murowany kościół fundacji Klemensa Pilawy, urząd gminny, gorzelnię, cegielnię, młyn wodny i tartak. Znajdują się tu 52 domy mieszkalne zamieszkiwane przez 523 mieszkańców.
- 1892–1906 – remont kościoła przeprowadzony przez Potockich, ówczesnych właścicieli Moskorzewa
- 2007 – rozpoczęcie prac renowacyjnych kościoła z funduszy UE
Zabytki edytuj
W kościele parafialnym, który jest byłym zborem zachowały się płyty nagrobkowe arianek: Barbary z Dąbrowskich Moskorzowskiej, Zofii z Sancygniowskich Karsznickiej oraz Doroty Moskorzowskiej. Wspomina o tym Józef Szymański w pracy „Szlakiem Braci Polskich”[6].
- zespół kościoła parafialnego pw. św. Małgorzaty
- kościół murowany w latach 1380 - 1394, restaurowany w latach 1892-1906
- plebania murowana z przełomu XIX i XX wieku
- cmentarz przykościelny z XIV wieku
- zespół cmentarza parafialnego
- kaplica cmentarna z końca XIX wieku
- cmentarz z początku XIX wieku
- zespół dworski (częściowo zburzony)
- dwór drewniany z końca XVIII wieku; przebudowany na przełomie XIX i XX wieku
- oficyna murowana z połowy XIX wieku
- tzw. murowaniec z XVI wieku, według tradycji dawny budynek zboru Braci Polskich
- stajnia murowana z połowy XIX wieku
- spichlerz murowany z połowy XIX wieku
- pozostałości parku z II połowy XIX wieku
Osoby związane z Moskorzewem edytuj
- Hieronim Moskorzowski – działacz reformacyjny braci polskich, pisarz i wydawca.
- Leonard Świderski – proboszcz parafii Moskorzew, działacz ruchu księży patriotów, publicysta, autor książki Oglądały oczy moje[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 83471
- ↑ Wieś Moskorzew w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-10-03] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 795 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich.Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s. 97.
- ↑ Ks.Leonard Świderski, Oglądały oczy moje, LSW 1963, s. 184, 185.
Linki zewnętrzne edytuj
- Moskarzew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 705.