Moszna (województwo opolskie)
Moszna (dodatkowa nazwa w j. niem. Moschen) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Strzeleczki[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.
wieś | |
Panorama Mosznej. Widoczne m.in.: pałac, staw Kałużnik, kościół | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) |
344[2] |
Strefa numeracyjna |
77 |
Kod pocztowy |
47-370[3] |
Tablice rejestracyjne |
OKR |
SIMC |
0503534 |
Położenie na mapie gminy Strzeleczki | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa opolskiego | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego | |
50°26′05″N 17°46′12″E/50,434722 17,770000[1] | |
Strona internetowa |
W latach 1945–1955 w powiecie prudnickim, od 1 stycznia 1956 w powiecie krapkowickim. W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Łącznik w powiecie prudnickim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 344 osoby[2].
Do wsi należy przysiółek Urszulanowice.
Geografia edytuj
Położenie edytuj
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 11 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej, na dawnym szlaku komunikacyjnym z Prudnika do Krapkowic około 30 km od Opola, tuż przy granicy gminy Strzeleczki z gminą Biała (powiat prudnicki). Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Położona jest w rozwidleniu lewych dopływów Odry.
Środowisko naturalne edytuj
W Mosznej panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Mosznej wynoszą 612 mm. Dominują wiatry zachodnie[6].
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0503540 | Urszulanowice | przysiółek |
Nazwa edytuj
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Moszna, a także niemiecką Moschen we fragmencie: „Moschen (polnisch Moszna)”[7]. Nazwa wsi pochodzi od wyrazu moszna, tj. worek, torba – w znaczeniu topograficznym: wgłębienie, dolina[8]. W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Mośna[9]. 9 września 1947 nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, nazwę Moszna[10].
Historia edytuj
Pierwsze ślady pobytu człowieka na terenie dzisiejszej Mosznej pochodzą z czasów prehistorycznych[11]. Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była w 1650[12]. Podczas badań archeologicznych w miejscu pałacu w Mosznej odkryto ślady średniowiecznej, drewnianej budowli[13]. Teoria, jakoby w średniowieczu Moszna należała do zakonu templariuszy, nie znajduje potwierdzenia w dokumentach archiwalnych. Według ustaleń H. Barthla, w 1309 lub 1310 w okolicy późniejszej wsi zamieszkała rodzina Mosce lub Moschin[12].
Marcin Teofil Stephetius, archidiakon opolski, w 1679 podawał, że właścicielem Mosznej był „dominus Skal in Mossna”[12]. Na mapie księstwa opolskiego z 1736 przy nazwie Moschna postawiony został znak, który zgodnie z legendą oznacza „Villoe” (willa) albo „Pagi sine templo” (wieś bez kościoła)[13]. W 1723 wieś przeszła w posiadanie Georga Wilhelma von Reisewitz, nadmarszałka dworu Fryderyka Wielkiego. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[14]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[15]. W 1771 majątek zakupił Heinrich Leopold von Seherr-Thoss. W 1853 Karl Gothard von Seherr-Thoss sprzedał Moszną Heinrichowi von Erdmansdorf, od którego w 1866 dobra zakupił przemysłowiec Hubert von Tiele-Winckler[12]. Moszna stała się główną rezydencją rodziny Tiele-Wincklerów. Po śmierci Huberta, majątek w Mosznej odziedziczył jego najstarszy syn – Franz Hubert, starosta powiatu prudnickiego[13]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu dwa łabędzie płynące w prawo, nad nimi ptak, a w otoku napis: MOSCHEN GEMEIN SIEG: / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Moszna / Powiat Prudnicki)[16].
W 1895 zawiązana została spółka Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa drugorzędnej, normalnotorowej linii lokalnej z Prudnika do Gogolina, m.in. przez Mosznę. Linia została oddana do użytku w 1896[17]. W Mosznej wzniesiono parterowy ceglany budynek kasy biletowej z poczekalnią[18]. W nocy z 2 na 3 czerwca 1896 z nieokreślonych przyczyn w Mosznej wybuchł pożar. Spłonął wówczas barokowy pałac, w późniejszych latach na jego miejscu zbudowany został obecny obiekt. Lasy sąsiadujące z Moszną stanowiły popularne miejsce do polowania[13].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 461 mieszkańców Mosznej 134 posługiwało się językiem niemieckim, 316 językiem polskim, a 7 było dwujęzycznych[19].
W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Moszna znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem, w obwodzie nr 9 powiatu prudnickiego[20]. Do głosowania uprawnionych było w Mosznej 179 osób, z czego 174, ok. 97,2%, stanowili mieszkańcy (w tym 103, ok. 57,5% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 178 głosów (ok. 99,4% uprawnionych), w tym 178 (100%) ważnych; za Niemcami głosowały 163 osoby (ok. 91,5%), a za Polską 15 osób (ok. 8,4%)[21].
Podczas II wojny światowej w Mosznej funkcjonowała filia lazaretu w Prudniku[22]. W okresie walk o Prudnik w kwietniu i maju 1945 Rosjanie tymczasowo ewakuowali przez Moszną do Strzeleczek niemieckich i polskich mieszkańców Prudnika i okolicznych wsi[23]. Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[24].
W latach 1945–1950 Moszna należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. Do 1956 roku Moszna należała do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Moszna została odłączona od powiatu prudnickiego i przyłączona do nowo utworzonego krapkowickiego[25]. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Łącznik[26], a w latach 1954–1972 do gromady Zielina.
W 1948 na bazie stada ze zlikwidowanej stadniny w Dłoniach koło Rawicza, w Mosznej powstała stadnina koni, która prowadzi od początku hodowlę koni pełnej krwi angielskiej, a od 1961 również koni szlachetnej półkrwi. W latach 1983–1999 w Mosznej zbudowano filialny kościół Niepokalanego Serca Maryi należący do parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Łączniku i przeznaczony dla mieszkańców Mosznej, Dębiny i Ogiernicza[27].
Mieszkańcy edytuj
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Podlesioki[28].
Liczba mieszkańców wsi edytuj
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[32]:
- zespół pałacowy, z XVIII-XX w.:
- pałac
- oficyna
- stajnie
- wozownie
- park, w parku zamkowym odkryto na początku XX wieku fragmenty piwnic, które H. Barthel w 1929 identyfikował, raczej bezzasadnie, z zamkiem templariuszy, miał on łączyć się podziemiami z zamkiem w Chrzelicach. Po II wojnie światowej podczas prac budowlanych natknięto się na ślady średniowiecznej palisady
- stacja pomp, ul. Zamkowa, z pocz. XX w.
- dom, ul. Wiejska 22, z pocz. XX w.
-
Oficyna
-
Stajnie
-
Wozownie
-
Park pałacowy
-
Stacja pomp
-
Dom, ul. Wiejska 22
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Mosznej chronione są ponadto[33]:
- zespół pałacowy:
- aleja dębów czerwonych
- aleja lipowa
- aleja kasztanowców
- brama z gladiatorami
- brama z lwami
- mieszkania pracownicze
- ujeżdżalnia
- trzy stajnie
- stajnie (kuchnie) ob. mieszkania
- stara siłownia, ob. mieszkania
- pralnia, ob. mieszkania
- stolarnia
- siłownia, ob. hotel
- kotłownia przy szklarni
- domy przy ul. Leśnej: 1, 6, 14, 18, 26
- kuźnia, ob. magazyn, ul. Leśna 5
- dom strażnika leśnego, ul. Powstańców Śląskich 51
- zespół folwarczny, ul. Prudnicka 1:
- dom
- mur ogrodzeniowy
- mur z bramą
- obory
- stodoła
- magazyn, dawniej elektrownia
- domy przy ul. Wiejskiej: 13, 16, 25/27
- zajazd, ob. mieszkania, ul. Prudnicka 12
- chlew przy zajeździe, ul. Zamkowa 2
- kolejowy przepust ceglany, 22,104 km w obrębie miejscowości
- leśniczówka, Urszulanowice 1
- dom, Urszulanowice 2
- chlew i kurnik w zagrodzie Urszulanowice 2
- silos na paszę, Urszulanowice
- leśniczówka, Urszulanowice 3
- chlew przy leśniczówce, Urszulanowice 3
Transport edytuj
Transport drogowy edytuj
Przez Mosznę przebiega droga wojewódzka:
Moszna posiada połączenia autobusowe z Opolem, Prudnikiem, Krapkowicami i Strzeleczkami. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[34].
Transport kolejowy edytuj
Nieczynny przystanek kolejowy w Mosznej znajduje się przy ul. Prudnickiej. Najbliższa czynna stacja kolejowa znajduje się w Prudniku.
Lokalni przedsiębiorcy i właściciele majątków ziemskich zawiązali w 1895 spółkę Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa linii lokalnej z Prudnika do Gogolina. Linia kolejowa nr 306 relacji Prudnik – Goglin została oddana do użytku w 1896[18]. Powódź w 1997 zniszczyła most na Odrze w Krapkowicach, uniemożliwiając dojazd do Gogolina. W 2005 ruch na linii 306 został zawieszony. Zmodernizowana do celów towarowych linia relacji Prudnik – Krapkowice została oddana do użytku w 2016[35][36]. Na bocznicy między składem militarnym w lesie koło Strzeleczek a Prudnikiem odbywa się wojskowy ruch transportowy[37].
Kultura edytuj
Pałac w Mosznej jest jednym z najbardziej znanych obiektów zabytkowych w województwie opolskim. W obiekcie odbywa się doroczne Święto kwitnącej azalii[38] – w maju i czerwcu jest tu popularyzowana muzyka kompozytorów polskich i niemieckich, w czasie święta galeria prezentuje wystawy plastyczne, odbywają się tu również plenery malarskie[39].
Religia edytuj
W Mosznej znajduje się katolicki kościół Niepokalanego Serca Maryi, który należy do parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Łączniku (dekanat Biała)[40].
Turystyka edytuj
Moszna jest jedną ze wsi o największych walorach turystycznych w województwie opolskim[41]. Zespół pałacowo-parkowy w Mosznej został wymieniony w Kanonie Krajoznawczym Polski[42]. Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Mosznej[43]. PTTK Prudnik przyznaje również Kolarską Odznakę Turystyczną w „Królestwie Pradziada” za odwiedzenie m.in. Mosznej[44]. Przez Moszną przebiega trasa Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej, za przejechanie którego PTTK Prudnik przyznaje odznakę[45].
12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Moszną prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[46].
Szlaki rowerowe edytuj
Przez Moszną prowadzi szlak rowerowy[47]:
- Trasa rowerowa PTTK nr 262-z: Biała – Stare Miasto – Solec – Rostkowice – Gostomia – Nowa Wieś Prudnicka – Urszulanowice – Moszna – Ogiernicze – Łącznik – Chrzelice – Rzymkowice – Pogórze – Frącki – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała
Bezpieczeństwo edytuj
W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Mosznej działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, zrzeszona w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Strzeleczkach[48]. Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Mosznej było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[49].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 8 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[50].
Ludzie związani z Moszną edytuj
- Johann Eduard von Schleinitz (1798–1869) – nadprezydent prowincji Śląsk, zmarły w Mosznej
- Hubert von Tiele-Winckler (1823–1893) – szlachcic, właściciel Mosznej
- Franz Hubert von Tiele-Winckler (1857–1922) – hrabia, starosta powiatu prudnickiego, właściciel pałacu w Mosznej
- Claus-Hubert von Tiele-Winckler (1892–1938) – hrabia, właściciel pałacu w Mosznej
- Andrzej Strzelecki (1920–2002) – lekarz weterynarz, kierownik lecznicy w Mosznej
- Władysław Byszewski (1922–2019) – mistrz Polski w skokach przez przeszkody, kierownik stadniny koni w Mosznej
- Marek Hołda (ur. 1956) – malarz, rysownik, instruktor jazdy konnej w Mosznej
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 83671
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 796 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-20] .
- ↑ Klimat: Moszna: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-20] .
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 1100.
- ↑ Moszna – Urząd Gminy Strzeleczki [online], strzeleczki.pl [dostęp 2020-08-20] .
- ↑ P. Wicik: Spis miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego, tudzież podział administracyjny województwa na powiaty, gminy i gromady. Katowice: 1946, s. 24.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 27.
- ↑ a b c d Cichoń-Bitka 1987 ↓, s. 147.
- ↑ a b c d Cichoń-Bitka 1987 ↓, s. 148.
- ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736 .
- ↑ Andrzej Dereń , XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X .
- ↑ 959 Moschen (Moszna) I [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
- ↑ Historia linii Gogolin-Prudnik. bluefish.foxnet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-24)].
- ↑ a b Kasza 2020 ↓, s. 105.
- ↑ Kazimierz Nabzdyk , Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74 .
- ↑ Hellfeier 2014 ↓, s. 100.
- ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2022-09-28]. (niem.).
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 221.
- ↑ Antoni Barszczyński, Oswobodzenie Prądnika, „Nasz Głos”, Kazimierz Kanwiszer – redaktor naczelny, 9 (49), Prądnik [Prudnik]: Spółdzielnia Wydawnicza „Promień”, 16 marca 1947, s. 3 .
- ↑ Andrzej Dereń , Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X .
- ↑ Andrzej Dereń , Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol.).
- ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250 .
- ↑ Renata Sołtysek , Budownictwo kościołów na Śląsku Opolskim w Polsce Ludowej (1945–1989): „Bogu na chwałę, nam na zbawienie”, Opole: Instytut Śląski, 2022, s. 433–434, ISBN 978-83-7126-412-2 .
- ↑ Robert Hellfeier , Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352 .
- ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt in Oberschlesien [online], verwaltungsgeschichte.de [zarchiwizowane z adresu 2017-07-08] .
- ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 105 .
- ↑ a b c d e Moszna [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-27] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 49. [dostęp 2012-12-11].
- ↑ Ewidencja – Gmina Strzeleczki [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-08-16] .
- ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Moszna, gm. Strzeleczki [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-17] .
- ↑ Maciej Dobrzański: Pociągi wracają na linię Prudnik-Krapkowice. prudnik24.pl, 2016-08-03. [dostęp 2019-03-02]. (pol.).
- ↑ Radosław Dimitrow: Linia kolejowa Krapkowice – Prudnik wyremontowana. Ale pociągi pasażerskie tędy nie pojadą. nto.pl, 2016-08-30. [dostęp 2020-02-15]. (pol.).
- ↑ Wielkie ćwiczenia. Nam niedogodności nie grożą, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 8 (1722), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 lutego 2024, s. 6, ISSN 1231-904X .
- ↑ Muzyczne Święto Kwitnących Azalii 1–30 maja 2015 – Zamek Moszna [online], moszna-zamek.pl [dostęp 2020-08-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-16] (pol.).
- ↑ Wojciech Giermaziak , Zamek w Mosznej jako dawne Centrum Terapii Nerwic, „Forum Bibliotek Medycznych”, R.10, nr 1, 2017, s.546 .
- ↑ Parafie według dekanatów [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-02] (pol.).
- ↑ Wiesław Drobek, Ewa Dawidejt-Drobek. Nowe turystyczne funkcje wsi na Śląsku Opolskim w kontekście pamięci przeszłości. „Studia Obszarów Wiejskich”. 54, s. 28, 2019. Warszawa: PAN IGiPZ. ISSN 1642-4689.
- ↑ Kanon Krajoznawczy Polski [online], pttk.pl [dostęp 2024-01-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] .
- ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01] .
- ↑ Regulamin Kolarskiej Odznaki Turystycznej w „Królestwie Pradziada” [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-08] .
- ↑ Regulamin Odznaki Turystyczno-Krajoznawczej Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-08] .
- ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X .
- ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko , Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1 .
- ↑ Bronisław Kurpiela , Sprawozdanie z działalności Zarządu Oddziału Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej w Strzeleczkach za lata 2006–2010 [online], strzeleczki.pl [dostęp 2024-02-25] .
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 581.
- ↑ Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach [online], krapkowice.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Felix Triest , Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
- Maria Cichoń-Bitka. Historia zamku w Mosznej. „Opolski Informator Konserwatorski”. 4, 1987. Opole: WOINTE.
- Robert Hellfeier , Smolarnia – 350 lat historii, Smolarnia: Gmina Strzeleczki, 2014, ISBN 978-83-63233-26-6 .
- Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.