Wikipedia

Muzykoterapia

Muzykoterapia – dziedzina posługująca się muzyką lub jej elementami w celu przywracania zdrowia lub poprawy funkcjonowania osób z różnorodnymi problemami natury emocjonalnej, fizycznej lub umysłowej (np. zaburzenia depresyjne, zaburzenia nerwicowe, zaburzenie osobowości; zob. też psychopatologia, dobrostan subiektywny). Tradycje stosowania muzyki w terapii sięgają już czasów plemiennych, kiedy szaman w czasie rytuałów leczniczych stosował śpiew, grę na instrumentach i taniec (zob. ekstaza w religiach naturalnych). Obecnie jest to dziedzina oparta na podstawach naukowych, w której muzykoterapeuta w procesie kształcenia musi przyswoić wiedzę z zakresu wielu dyscyplin naukowych (m.in. psychologia, medycyna, pedagogika, psychoterapia).

Louis Gallait, „Moc muzyki” (1860)

Środki oddziaływania edytuj

 
Szaman grający na siku
 
Sesja muzykoterapii w Naval Medical Center w San Diego (2010)

Podstawowym środkiem oddziaływania w muzykoterapii jest dźwięk – muzyka, która często jest wyzwalaczem i katalizatorem przeżyć i emocji. Ze względu na techniki stosowane obecnie w muzykoterapii zasadniczo wyróżnia się podział na:

  • „muzykoterapię aktywną”, do której zalicza się oddziaływania angażujące „fizycznie” (jak śpiew, gra na instrumentach, ruch przy muzyce, improwizacja);
  • „muzykoterapię receptywną”, której podstawą jest słuchanie muzyki, relaksacja i wizualizacja.

Równolegle istnieje rozróżnienie, bazujące na metodach i podejściach:

  • „muzyka w terapii” – muzyka stosowana jako element każdej sesji – istotny, jednak nie zawsze podstawowy; często stanowi tło lub uzupełnienie stosowanych technik psychoterapeutycznych czy ćwiczeń rehabilitacyjnych;
  • „muzyka jako terapia” – postępowania, w których – w czasie każdej sesji – muzyce jest wyznaczane priorytetowe miejsce; uznaje się, że już sam kontakt z muzyką, jej odtwarzanie lub tworzenie ma znaczący walor terapeutyczny.

Potocznie mianem muzykoterapii określa się niekiedy również terapię zajęciową, w której muzyka, śpiew, czy gra na instrumentach odgrywają podstawową rolę (przyjętym na świecie warunkiem nazywania takich zajęć „muzykoterapią” jest posiadanie przez osobę je prowadzącą odpowiednich kwalifikacji do wykonywania zawodu muzykoterapeuty).

W sesji muzykoterapii może uczestniczyć każda osoba, bez względu na poziom jej umiejętności muzycznych, stopień niepełnosprawności ruchowej lub intelektualnej (np. otępienie starcze[1]) lub inny rodzaj zaburzeń. Przeciwwskazania odnoszą się jedynie do osób cierpiących na tzw. epilepsję muzykogenną oraz w przypadkach ostrych stanów psychotycznych.

Dla terapeuty oraz dla efektywności terapii liczy się przede wszystkim sam proces, zaangażowanie uczestników. Z tego też względu śpiewu czy improwizacji muzycznych, powstających w czasie sesji muzykoterapii, nigdy nie ocenia się w kategoriach artystycznych czy estetycznych.

Modele muzykoterapii edytuj

Współcześnie na świecie istnieje kilka głównych modeli muzykoterapii, m.in.:

W Polsce najbardziej znane są metody:

  • „Portret Muzyczny” (E. Galińskiej)[6]
  • „Mobilna Rekreacja Muzyczna” (M. Kierył)[7]

Elementy sesji muzykoterapii edytuj

Przebieg sesji muzykoterapii zależny jest przede wszystkim od osoby, z którą muzykoterapeuta pracuje, jej potrzeb, problemów i deficytów, celu oraz zastosowanego modelu muzykoterapii.

Elementy muzyki

Badania roli poszczególnych elementów były prowadzone od dawna. H. Helmholtz[a] i S. Gurney stwierdzili m.in. że[10]:

  • tonacja majorowa wywołuje reakcje szczęścia, radości, rześkości itp., minorowa – smutku, rozmarzenia (tonacja nie ma wpływu np. na podniecenie, godność, pogodność)
  • dźwięki wysokie są odbierane jako radosne, a niskie – jako poważne, majestatyczne, godne
  • tempa largo, adagio i podobne najczęściej sprzyjają spokojowi, godności, odprężeniu, a tempa szybkie (np. allegro, vivo vivace, presto) – rześkości i aktywności
  • zależności nastroju od kierunku linii melodycznej precyzyjnie nie ustalono (obserwowane tendencje: linia zstępująca – pojawianie się odprężenia i pogody, linia wstępująca – nastrój godności i tajemniczości)
  • harmonia dysonansowa – pobudza i aktywizuje, a konsonansowa – sprzyja pogodzie ducha, odczuciom szczęścia, wdzięku i liryczności
  • rytmy mocne, o powtarzającej się strukturze – sprzyjają energiczności i powadze, a rytmy spokojne uważa się za marzycielskie, wdzięczne (miękkie, szczęśliwe); podniecenia, satysfakcji i pogody nie udało się powiązać z charakterystycznymi strukturami rytmicznymi

Cele muzykoterapii edytuj

Muzyka wpływa na:

Celem terapii jest:

  • uspokojenie, rozluźnienie
  • poznanie (cel dydaktyczno-poznawczy)
  • zabawa
  • poznanie siebie nawzajem
  • oddziaływanie kulturotwórcza
  • wytworzenie za pośrednictwem muzyki równowagi pomiędzy sferą przeżyć emocjonalnych a procesami fizjologicznymi

Funkcje muzykoterapii edytuj

  • muzyka pozwala na docieranie do głęboko ukrytych konfliktów oraz wydobywa i aktywizuje emocje
  • poprawa nastroju uczestnika oraz realizacja ćwiczeń zaburzonych sfer psychicznych
  • dostarczenie pozytywnych przeżyć uczestnikowi
  • pozwala na specyficzne doznania, mogące doprowadzić do głębszego zainteresowania muzyką
  • wspólne przeżywanie pozytywnych emocji daje szansę na przełamanie barier nieśmiałości, rozładowanie napięcia
  • stwarzanie okazji do zabawy

Profesjonalizacja muzykoterapii w Polsce edytuj

W 2012 roku rozpoczęto certyfikację muzykoterapeutów, prowadzoną przez powołane w tym celu Polskie Stowarzyszenie Muzykoterapeutów (PSMT)[20]. Proces certyfikacji został opracowany i jest kierowany przez PSMT przy wsparciu Komisji Edukacji i Szkolenia Muzykoterapeutów Światowej Federacji Muzykoterapii (World Federation of Music Therapy, WFMT, Commission on Education and Training)[21][22]. Ma na celu wyłonienie i rekomendowanie instytucjom państwowym, prywatnym, placówkom terapeutycznym, leczniczym, edukacyjnym muzykoterapeutów dobrze wykonujących swoją pracę. W skład Komisji Certyfikacyjnej, działającej zgodnie z regulaminem opublikowanym na stronie internetowej stowarzyszenia[23], wchodzą uznani specjaliści z zakresu muzykoterapii z Polski i zagranicy.

Uwagi edytuj

  1. ↑ Hermann von Helmholtz jest jedynym autorem książki On the Sensations of Tone - As a Physiological Basis for the Theory of Music, której kolejne wydanie ukazało się w roku 2009[8]. Drugie wydanie angielskojęzyczne dostosował do potrzeb studentów muzyki Alexander John Ellis[9].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Thomas Wosch: Musik und Alter in Therapie und Pflege: Grundlagen, Institutionen und Praxis der Musiktherapie im Alter und bei Demenz (informacje bibliograficzne). Kohlhammer Verlag, 2011. ISBN 3-17-028176-3, ISBN 978-3-17-028176-9.
  2. ↑ Nordoff Robbins Music Therapy. [w:] Strona internetowa Nordoff Robbins Centre [on-line]. [dostęp 2016-11-09]. (ang.).
  3. ↑ prof. dr. Gina Kaestele: Guided Imagery and Music (GIM). [w:] Informacyjna strona internetowa [on-line]. gim-trainings.com. [dostęp 2016-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-30)]. (ang.).
  4. ↑ Ksenija Burić, Ana Katušić, Zastosowanie muzykoterapii u dzieci z autyzmem, [w:] Terapia przez Sztukę [online], Polskie Stowarzyszenie Terapii przez Sztukę, 31 grudnia 2011 [dostęp 2016-11-09].
  5. ↑ Thomas Wosch, Tony Wigram: Microanalysis in Music Therapy: Methods, Techniques and Applications for Clinicians, Researchers, Educators and Students. Jessica Kingsley Publishers, 2007.
  6. ↑ Izabela Dębicka: Muzykoterapia. muzykoprofilaktyka i muzykoterapia w leczeniu nerwic dziecięcych. [w:] Strona internetowa Uniwersytetu Kochanowskiego w Kielcach [on-line]. www.ujk.edu.pl. [dostęp 2015-10-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-04)].
  7. ↑ Anna Dróżdż: Mobilna Rekreacja Muzyczna – teoria i praktyka. www.etins.nazwa.pl. [dostęp 2015-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)].
  8. ↑ Hermann L. F. Helmholtz: On the Sensations of Tone – As a Physiological Basis for the Theory of Music. Read Books, 2009.
  9. ↑ Hermann L. F. Helmholtz, Alexander John Ellis, Henry Margenau: On the Sensations of Tone as a Physiological Basis for the Theory of Music... 2nd English Ed., Transl... Rev. and Corrected, Rendered Conformal to the 4th German Ed. of 1877... Especially Adapted to the Use of Music Students by Alexander J. Ellis. Dover publications, 1954.
  10. ↑ Anna Bukowska: Od emocji po fizjologię – czyli o oddziaływaniu muzyki na organizm człowieka. [w:] Od emocji po fizjologię – czyli o oddziaływaniu muzyki na organizm człowieka [on-line]. Polskie Stowarzyszenie Terapii przez Sztukę, 2010-02-19. [dostęp 2016-11-10].
  11. ↑ Joke Bradt, Cheryl Dileo, Noah Potvin. Music for stress and anxiety reduction in coronary heart disease patients. „Cochrane Database of Systematic Reviews”, 28 December 2013. Cochrane Heart Group. DOI: 10.1002/14651858.CD006577.pub3. 
  12. ↑ Dingle GA, Gleadhill L, Baker FA. Can music therapy engage patients in group cognitive behaviour therapy for substance abuse treatment?. „Drug and Alcohol Review”. 27, s. 190–196, March 2008. DOI: 10.1080/09595230701829371. [dostęp 2016-11-11]. (ang.). 
  13. ↑ Sangeetha Nayak, Barbara L. Wheeler, Samuel C. Shiflett, Sandra Agostinelli. Effect of Music Therapy on Mood and Social Interaction Among Individuals With Acute Traumatic Brain Injury and Stroke. „Rehabilitation Psychology”. 45 (3), s. 274–283, 2000. DOI: 10.1037/0090-5550.45.3.274. [dostęp 2016-11-11]. (ang.). 
  14. ↑ Ken-ichi Tabei, Masayuki Satoh, Chizuru Nakano et al. Improved Neural processing efficiency in a Chronic aphasia patient Following Melodic Intonation therapy: a Neuropsychological and Functional MRI study. „Frontiers in Neurology”. 45 (3), s. 274–283, 19 September 2016. DOI: 10.3389/fneur.2016.00148. [dostęp 2016-11-12]. (ang.). 
  15. ↑ Eckart Altenmüller and Gottfried Schlaug. Apollo’s gift: new aspects of neurologic music therapy. „Prog Brain Res.”. 217, s. 237–252, 2015. DOI: 10.1016/bs.pbr.2014.11.029. [dostęp 2016-11-12]. (ang.). 
  16. ↑ Han JW, Lee H, Hong JW et al. Multimodal Cognitive Enhancement Therapy for Patients with Mild Cognitive Impairment and Mild Dementia: A Multi- Center, Randomized, Controlled, Double-Blind, Crossover Trial. „Journal of Alzheimer’s Disease”, 2016. DOI: 10.3233/JAD-160619. PMID: 27802233. (ang.). 
  17. ↑ Anna Maratos i inni, Music therapy for depression, „Cochrane Database of Systematic Reviews”, 2008, s. 1059–1066, DOI: 10.1002/14651858.CD004517.pub2.
  18. ↑ Ehud Bodner i inni, Finding words for emotions: The reactions of patients with major depressive disorder towards various musical excerpts, „The Arts in Psychotherapy”, 34 (2), 2007, s. 142–150, DOI: 10.1016/j.aip.2006.12.002.
  19. ↑ Moshe Bensimon, Dorit Amir, Yuval Wolf. Drumming through trauma: Music therapy with post-traumatic soldiers. „The Arts in Psychotherapy”. 35 (1), s. 34–48, 2008. DOI: 10.1016/j.aip.2007.09.002. 
  20. ↑ admin: Polskie Stowarzyszenie Muzykoterapeutów. [w:] Strona internetowa Terapia przez Sztukę [on-line]. Polskie Stowarzyszenie Terapii Przez Sztukę. [dostęp 2015-10-17]. (pol.).
  21. ↑ World Federation of Music Therapy (WFMT). [w:] Strona internetowa WFTM [on-line]. www.musictherapyworld.net. [dostęp 2015-10-18]. (ang.).
  22. ↑ Education and training. [w:] European Commission [on-line]. ec.europa.eu. [dostęp 2015-10-18].
  23. ↑ admin: Regulamin przyznawania Certyfikatu Muzykoterapeuty Polskiego Stowarzyszenia Muzykoterapeutów. [w:] Strona internetowa Terapia przez Sztukę [on-line]. Polskie Stowarzyszenie Terapii Przez Sztukę. [dostęp 2015-10-17]. (pol.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Muzykoterapia&oldid=71949541”