Myszak leśny

Myszak leśny
	Peromyscus maniculatus
	(Wagner, 1845)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	nowiki
Plemię	Reithrodontomyini
Rodzaj	myszak
Gatunek	myszak leśny
Synonimy
	Hesperomys maniculatus Wagner, 1845;
	Hesperomys maniculatus Wagner, 1845;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Myszak leśny^[4] (Peromyscus maniculatus) – gatunek ssaka z podrodziny nowików (Neotominae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), występujący we wschodniej Ameryce Północnej.

Zasięg występowania edytuj

Myszak leśny występuje ww wschodniej Ameryce Północnej od Quebecu we wschodniej Kanadzie na południe do Tennessee i Karoliny Północnej, na zachód do rzeki Missisipi w Stanach Zjednoczonych i na północny zachód do Manitoby w środkowej Kanadzie^[5].

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1845 roku amerykański zoolog Johann Andreas Wagner nadając mu nazwę Hesperomys maniculatus^[2]. Holotyp pochodził z osad morawskich, w Labradorze, w Kanadzie^[6].

P. maniculatus należy do grupy gatunkowej maniculatus^[5]. We wcześniejszych ujęciach systematycznych uważano, że P. maniculatus reprezentuje jeden szeroko rozpowszechniony gatunek, ale dane genetyczne potwierdzają rozpoznanie pięciu różnych gatunków: P. maniculatus, P. sonoriensis, P. arcticus, P. labecula i P. gambeli^[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[5].

Etymologia edytuj

Peromyscus: gr. πηρα pēra „torba”; μυσκος muskos „myszka”, od zdrobnienia μυς mus, μυος muos „mysz”^[8].
maniculatus: nowołac. maniculatus „mieć małe ręce, o małych rękach”, od łac. manicula „rączka”, od manus „ręka”; przyrostek zdrabniający -ulus^[9].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 75–99 mm, długość ogona 46–123 mm, długość ucha 10–12 mm, długość tylnej stopy 17–25 mm; masa ciała 17–28 g^[10]. Osobniki żyjące w lasach są większe od występujących na prerii. Miękkie, krótkie futro jest szarobrązowe na grzbiecie i białe na brzuchu. Ciało smukłe, owalne. Duże oczy i uszy. Długie wibrysy. Przednie nogi krótsze od tylnych. Ogon jest dwukolorowy, ciemniejszy u góry i jasny na dole. Kolory są wyraźnie rozgraniczone, co odróżnia zwierzę od innych przedstawicieli rodzaju Peromyscus.

Ekologia edytuj

Występuje w bardzo różnorodnym środowisku – od stoków górskich, przez łąki i pola uprawne, po pustynie. Najliczniej żyje na preriach, w lasach i na terenach porośniętych krzewami.

Tryb życia edytuj

Nocny tryb życia. Osobniki żyjące na prerii mieszkają w norach wykopanych przez siebie, lub opuszczonych przez poprzedniego właściciela. Myszaki występujące w lasach budują gniazda w zaroślach, we wnętrzu pni, lub pod korą. Czasami zajmują stare ptasie gniazda, lub zamieszkują ludzkie budynki. Żyją w stadach złożonych z samca, kilku samic i ich młodych. W zimie w jednej norze można znaleźć grupki złożone z 10 osobników, zebranych razem dla ochrony przed chłodem. W mroźne dni zwierzęta zapadają w torpor. Są terytorialne – ich teren mierzy od 242 do 3000 metrów kwadratowych. Terytorium samców jest większe od terenu samic.

Pożywienie edytuj

Wszystkożercy. Zjadają bezkręgowce, nasiona, owoce, kwiaty, orzechy. Są koprofagami (zjadają własne odchody). W zimniejszym klimacie gromadzą jedzenie na zimę.

Rozmnażanie edytuj

Myszak leśny jest poligamiczny. Okres rozrodczy trwa cały rok, choć najczęściej zwierzę rozmnaża się podczas ciepłych miesięcy. Samica po trwającej 22-30 dni ciąży rodzi od 1 do 11 nagich, głuchych i ślepych młodych, które karmi mlekiem przez 25-35 dni. Po 2 dniach życia młode pokrywają się futrem, po 10 ich słuch jest w pełni sprawny, po 15 otwierają oczy, po 35 są już całkowicie samodzielne. Niektóre mogą się rozmnażać natychmiast po opuszczeniu matki, jednak przeciętny wiek osiągnięcia dojrzałości płciowej wynosi 49 dni. Samica tuż po wychowaniu młodych znów jest płodna. Myszaki mogą żyć 8 lat, ale na wolności zwykle nie dożywają roku.

Korelacje z człowiekiem edytuj

Myszak leśny jest nosicielem wirusa Sin Nombre, bardzo niebezpiecznego dla człowieka.

Przypisy edytuj

↑ Peromyscus maniculatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b J.A. Wagner. Diagnosen einiger neuen Arten von Nagern und Handflüglern. „Archiv für Naturgeschichte”. 11 (1), s. 148, 1845. (niem.).
↑ F.F. Cassola F.F., Peromyscus maniculatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-10] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 242. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 378. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Peromyscus maniculatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-10].
↑ I.F. Greenbaum, R.L. Honeycutt & S.E. Chirhart: Taxonomy and phylogenetics of the Peromyscus maniculatus species group. W: R.D. Bradley, H.H. Genoways, D.J. Schmldly & L.C. Bradley: From Field to Laboratory: A Memorial Volume in Honor ol Rober J. Baker. Lubbock, Texas: Museum of Texas Tech University, 2019, s. 559–575, seria: Special Publications of the Museum of Texas Tech University 71. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 525, 1904. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 382. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia edytuj

A. Bunker: Peromyscus maniculatus. Animal Diversity Web. [dostęp 2021-12-10]. (ang.).

[itis-1] Peromyscus maniculatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Wagner-2] J.A. Wagner. Diagnosen einiger neuen Arten von Nagern und Handflüglern. „Archiv für Naturgeschichte”. 11 (1), s. 148, 1845. (niem.).

[iucn-3] F.F. Cassola F.F., Peromyscus maniculatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-10] (ang.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 242. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-5] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 378. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Peromyscus maniculatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-10].

[Greenbaum&inni-7] I.F. Greenbaum, R.L. Honeycutt & S.E. Chirhart: Taxonomy and phylogenetics of the Peromyscus maniculatus species group. W: R.D. Bradley, H.H. Genoways, D.J. Schmldly & L.C. Bradley: From Field to Laboratory: A Memorial Volume in Honor ol Rober J. Baker. Lubbock, Texas: Museum of Texas Tech University, 2019, s. 559–575, seria: Special Publications of the Museum of Texas Tech University 71. (ang.).

[Palmer-8] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 525, 1904. (ang.).

[Jobling-9] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Pardiñas&inni-10] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 382. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]