Wikipedia

Nagroda Pritzkera

Nagroda Pritzkera (ang. Pritzker Architecture Prize) – amerykańska nagroda architektoniczna przyznawana corocznie architektom, którzy mieli znaczący wkład w rozwój środowiska człowieka. Nagroda honoruje żyjącego architekta, który poprzez swoją sztukę, talent, wizjonerstwo oraz konsekwentne i znaczące zaangażowanie, wzbogaca otoczenie człowieka i jego środowisko budowlane poprzez swoją architekturę.

Laureat otrzymuje 100 tys. USD i brązowy medal.

Historia edytuj

Nagrodę ufundował Jay A. Pritzker wraz z żoną Cindy w 1979 roku.

Wiele procedur i forma Nagrody Pritzkera było wzorowanych na Nagrodzie Nobla. Laureaci Nagrody Architektonicznej Pritzkera otrzymują dotację w postaci 100 tys. dolarów, certyfikat i, od 1987, brązowy medal, jak również limitowaną edycję rzeźby Henry’ego Moore’a[1].

Oficjalna ceremonia wręczenia nagrody odbywa się każdego roku, zazwyczaj w maju, w architektonicznie ważnym miejscu na świecie[2].

Laureaci edytuj

Rok Laureat Narodowość Przykładowa realizacja Miejsce ceremonii wręczenia Ref.
1979 Johnson, PhilipPhilip Johnson     Stany Zjednoczone   Glass House, New Canaan (1949) Dumbarton Oaks, Waszyngton, USA [3]
1980 Barragán, LuisLuis Barragán     Meksyk   Torres de Satélite, Naucalpan (1957) Dumbarton Oaks, Waszyngton, USA [4]
1981 Stirling, JamesJames Stirling     Wielka Brytania   Seeley Historical Library, Cambridge (1968) National Building Museum, Waszyngton, USA [5]
1982 Roche, KevinKevin Roche     Stany Zjednoczone   Gmach Fundacji Forda, Nowy Jork (1968) Art Institute of Chicago, Chicago, USA [a][6]
1983 Pei, Ieoh MingIeoh Ming Pei     Stany Zjednoczone   Piramida Luwru, Paryż (1989) Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork, USA [b][7]
1984 Meier, RichardRichard Meier     Stany Zjednoczone   Getty Center, Los Angeles (1997) National Gallery of Art, Waszyngton, USA [6]
1985 Hollein, HansHans Hollein     Austria   Haas-Haus, Wiedeń (1990) The Huntington Library, San Marino, USA [6]
1986 Böhm, GottfriedGottfried Böhm     Niemcy   Sanktuarium Matki Bożej Królowej Pokoju w Neviges, Velbert (1968) Worshipful Company of Goldsmiths, Londyn, Wielka Brytania [6]
1987 Tange, KenzōKenzō Tange     Japonia   Yoyogi National Gymnasium, Tokio (1964) Kimbell Art Museum, Fort Worth, USA [8]
1988 Bunshaft, GordonGordon Bunshaft –   Stany Zjednoczone   Beinecke Rare Book and Manuscript Library, New Haven (1963) Art Institute of Chicago, Chicago, USA [6][9]
Niemeyer, OscarOscar Niemeyer     Brazylia   Katedra Matki Bożej z Aparecidy, Brasília (1958)
1989 Gehry, FrankFrank Gehry     Kanada
  Stany Zjednoczone		   Walt Disney Concert Hall, Los Angeles (2003) Tōdai-ji, Nara, Japonia [c][7]
1990 Rossi, AldoAldo Rossi     Włochy   Bonnefanten Museum, Maastricht (1990) Palazzo Grassi, Wenecja, Włochy [10]
1991 Venturi, RobertRobert Venturi     Stany Zjednoczone   Sainsbury Wing w National Gallery, Londyn (1991) Palace of Iturbide, Meksyk [11]
1992 Siza Vieira, ÁlvaroÁlvaro Siza Vieira     Portugalia   Pawilon Portugalski na wystawie Expo ’98, Lizbona (1998) Harold Washington Library, Chicago, USA [12]
1993 Maki, FumihikoFumihiko Maki     Japonia   Tokyo Metropolitan Gymnasium (1991) Zamek na Hradczanach, Praga, Czechy [8]
1994 de Portzamparc, ChristianChristian de Portzamparc –   Francja   Siedziba ambasady Francji w Niemczech, Berlin (2003) The Commons, Columbus, USA [13]
1995 Andō, TadaoTadao Andō     Japonia   Kościół Światła, Osaka (1989) Pałac wersalski, Wersal, Francja [14]
1996 Moneo, RafaelRafael Moneo     Hiszpania   Katedra Matki Bożej Anielskiej, Los Angeles (2002) Getty Center, Los Angeles, USA [7]
1997 Fehn, SverreSverre Fehn     Norwegia   Norweskie Muzeum Lodowców, Fjærland (1991) Muzeum Guggenheima w Bilbao [15]
1998 Piano, RenzoRenzo Piano     Włochy   Centrum Paula Klee, Berno (2005) Biały Dom, Waszyngton, USA [16]
1999 Foster, NormanNorman Foster     Wielka Brytania   Metropolitan, Warszawa (2003) Stare Muzeum, Berlin, Niemcy [7]
2000 Koolhaas, RemRem Koolhaas     Holandia   Casa da Música, Porto (2003) Jerusalem Archaeological Park, Jerozolima, Izrael [17]
2001 Jacques Herzog & Pierre de Meuron     Szwajcaria   Tate Modern, Londyn (2000) Monticello, Charlottesville, USA [18]
2002 Murcutt, GlennGlenn Murcutt     Australia   Berowra Waters Inn, Sydney (1983) Kapitol, Rzym, Włochy [19]
2003 Utzon, JørnJørn Utzon –   Dania   Sydney Opera House, Sydney (1973) Królewska Akademia Sztuk Pięknych św. Ferdynanda, Madryt, Hiszpania [20]
2004 Hadid, ZahaZaha Hadid     Irak
  Wielka Brytania 		  Centrum Hejdara Alijewa, Baku (2012) Ermitaż, Petersburg, Rosja [d][7]
2005 Mayne, ThomThom Mayne     Stany Zjednoczone   Bill & Melinda Gates Hall na Uniwersytecie Cornella, Ithaca (2014) Pritzker Pavilion, Chicago, USA [21]
2006 Mendes da Rocha, PauloPaulo Mendes da Rocha     Brazylia   Narodowe Muzeum Powozów, Lizbona (2015) Pałac Dolmabahçe, Stambuł, Turcja [22]
2007 Rogers, RichardRichard Rogers     Wielka Brytania   Lloyd’s Building, Londyn (1986) Whitehall, Londyn, Wielka Brytania [e][23]
2008 Nouvel, JeanJean Nouvel     Francja   Budynek Nouvela Muzeum Narodowego Centrum Sztuki Królowej Zofii, Madryt (2005) Biblioteka Kongresu, Waszyngton, USA [7][24]
2009 Zumthor, PeterPeter Zumthor     Szwajcaria   7132 Thermal Baths, Vals (1996) Palacio de la Legislatura de la Ciudad de Buenos Aires, Buenos Aires, Argentyna [7][25]
2010 Sejima, KazuyoKazuyo Sejima &
Ryūe Nishizawa (SANAA)		     Japonia   Muzeum Sztuki Współczesnej XXI wieku, Kanazawa (2003) Ellis Island, Nowy Jork, USA
2011 Souto de Moura, EduardoEduardo Souto de Moura     Portugalia   Estádio Municipal de Braga, Braga (2004) Andrew W. Mellon Auditorium, Waszyngton, USA [26]
2012 Wang Shu     Chiny   Ningbo Museum, Ningbo (2008) Wielka Hala Ludowa, Pekin, Chiny [27]
2013 Toyoo Itō     Japonia   Toyoo Ito Museum of Architecture, Imabari (2011) John F. Kennedy Presidential Library and Museum, Boston, USA [28]
2014 Ban, ShigeruShigeru Ban     Japonia   Centre Pompidou-Metz, Metz (2010) Rijksmuseum, Amsterdam, Holandia [29]
2015 Otto, FreiFrei Otto   Niemcy   Stadion Olimpijski, Monachium (1972) New World Center, Miami, USA [30][31]
2016 Aravena, AlejandroAlejandro Aravena     Chile   Siamese Towers, Santiago (2005) Kwatera główna ONZ, Nowy Jork, USA [32][33]
2017 RCR Arquitectes   Hiszpania   Musee Soulages, Rodez (2014) Pałac Akasaka, Tokio, Japonia [34]
2018 Doshi, BalkrishnaBalkrishna Doshi     Indie   Tagore Memorial Hall, Ahmadabad (1971) Aga Khan Museum, Toronto, Kanada [35]
2019 Isozaki, ArataArata Isozaki     Japonia   Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”, Kraków (1994) Pałac wersalski, Wersal, Francja [36]
2020 Yvonne, FarrellFarrell Yvonne, Shelley McNamara       Irlandia

 

Budynek Roentgena Uniwersytetu Bocconiego, Mediolan (2008) ceremonia wirtualna [37]
2021 Anne Lacaton, Jean-Philippe Vassal     Francja   L’école d’architecture, Nantes (2009) ceremonia wirtualna [38]
2022 Diébédo Francis Kéré     Burkina Faso   Szkoła podstawowa, Gando (2001) ceremonia wirtualna [39]
2023 David Chipperfield     Wielka Brytania   James-Simon-Galerie w Nowym Muzeum, Berlin (2019) Agora ateńska, Ateny, Grecja[40] [41]
2024 Riken Yamamoto     Japonia   Muzeum sztuki, Yokosuka (2007) b.d. [42]

Uwagi edytuj

  1. ↑ Roche urodził się w Irlandii.
  2. ↑ Pei urodził się w Chinach.
  3. ↑ Gehry urodził się w Kanadzie.
  4. ↑ Hadid urodziła się w Iraku.
  5. ↑ Rogers urodził się we Włoszech.

Przypisy edytuj

  1. ↑ The Pritzker Architecture Prize: History. [dostęp 2012-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-10)]. (ang.).
  2. ↑ The Pritzker Architecture Prize: Ceremony and Medal. [dostęp 2012-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-28)]. (ang.).
  3. ↑ People – In the News. 23 maja, 1979. [dostęp 2017-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)]. (ang.).
  4. ↑ Katherine Endicott: The Mexican garden revisited. 14 października, 2006. (ang.).
  5. ↑ Nigel Reynolds: Top prize for architect who is ignored by fellow British. 23 marca, 2004. (ang.).
  6. ↑ a b c d e Paul Goldberger: Architecture View; What Pritzker Winners Tell Us About the Prize. 28 maja 1988. (ang.).
  7. ↑ a b c d e f g Ed Pilkington: Swiss architect untouched by fad or fashion wins prized Pritzker award. 14 kwietnia, 2009. (ang.).
  8. ↑ a b Herbert Muschamp: Pritzker Prize for Japanese Architect. 26 kwietnia, 1993. (ang.).
  9. ↑ The Pritzker Architecture Prize Celebrates its Tenth Anniversary Honoring Two Laureates for 1988. (ang.).
  10. ↑ Julie Iovine: Aldo Rossi, Architect of Monumental Simplicity, Dies at 66. 5 września, 1997. (ang.).
  11. ↑ Eleanor Blau: Robert Venturi Is to Receive Pritzker Architecture Prize. 8 kwietnia, 1991. (ang.).
  12. ↑ Ana Maria Ribeiro: Siza Vieira fala para casa cheia. 24 lutego, 2009. (port.).
  13. ↑ Herbert Muschamp: Priztker prize goes to French architect for the first time. 2 maja, 1994. (ang.).
  14. ↑ Pilar Viladas: Fashion’s New Religion. 19 sierpnia, 2001. (ang.).
  15. ↑ Fernando Samaniego: El noruego Sverre Fehn recibe el Pritzker de Arquitectura en el museo Guggenheim Bilbao. 1 czerwca, 1997. (hiszp.).
  16. ↑ Herbert Muschamp: Renzo Piano Wins Architecture’s Top Prize. 20 kwietnia, 1998. (ang.).
  17. ↑ Koolhaas receives ‘Nobel of architecture’ in Jerusalem. CNN, 29 maja, 2000. (ang.).
  18. ↑ Herzog & de Meuron Propose Castle in The Sky for Hamburg. 14 czerwca, 2005. (ang.).
  19. ↑ Top honour for Australian architect. BBC News, 16 kwietnia, 2002. (ang.).
  20. ↑ Prize for Opera House designer. BBC News, 7 kwietnia, 2003. (ang.).
  21. ↑ Paris skyscraper to rival tower. BBC News, 28 listopada, 2006. (ang.).
  22. ↑ Benjamin Forgey: Brazilian wins Pritzker Prize. 9 kwietnia, 2006. (ang.).
  23. ↑ Jonathan Glancey: Rogers takes the ‘Nobel for architecture’. 29 marca, 2007. (ang.).
  24. ↑ Nouvel wins top architect’s prize. BBC News, 31 marca, 2008. (ang.).
  25. ↑ Robin Pogrebin: Pritzker Prize Goes to Peter Zumthor. 12 kwietnia, 2009. (ang.).
  26. ↑ Kate Taylor: Souto de Moura Wins 2011 Pritzker Architecture Prize. 28 marca, 2011. (ang.).
  27. ↑ David Basulto: 2012 Pritzker Prize: Wang Shu. February 2012. (ang.).
  28. ↑ Christopher Hawthorne: Japanese architect Toyo Ito, 71, wins Pritzker Prize. 17 marca, 2013. (ang.).
  29. ↑ Christopher Hawthorne: Architect Shigeru Ban, known for disaster relief, wins Pritzker Prize. 24 marca, 2014. (ang.).
  30. ↑ Frei Otto, 2015 Laureate. 10 marca, 2015. (ang.).
  31. ↑ Pritzker Prize for Frei Otto, German Architect, Announced After His Death, Robin Pogrebin, The New York Times, March 10, 2015.
  32. ↑ Announcement. (ang.).
  33. ↑ Ceremony. (ang.).
  34. ↑ Announcement: Rafael Aranda, Carme Pigem and Ramon Vilalta | The Pritzker Architecture Prize. [dostęp 2017-03-01]. (ang.).
  35. ↑ Announcement: Balkrishna Doshi | The Pritzker Architecture Prize. 2018. (ang.).
  36. ↑ Arata Isozaki. The Pritzker Architecture Prize. (ang.).
  37. ↑ Yvonne Farrell i Shelley McNamara z nagrodą Pritzkera 2020. elle.pl.
  38. ↑ Anne Lacaton and Jean-Philippe Vassal | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com [dostęp 2022-10-20].
  39. ↑ Diébédo Francis Kéré | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com [dostęp 2022-10-20].
  40. ↑ Pritzker Architecture Prize Ceremony Video Honors Sir David Chipperfield, the 2023 Laureate [online], ArchDaily, 15 listopada 2023 [dostęp 2024-03-07] (ang.).
  41. ↑ Sir David Alan Chipperfield CH | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com (ang.).
  42. ↑ Riken Yamamoto | The Pritzker Architecture Prize [online], www.pritzkerprize.com [dostęp 2024-03-07].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nagroda_Pritzkera&oldid=73100886”