Narbona
Narbona (fr. Narbonne, ⓘ; oksyt. Narbona, łac. Narbo) – miejscowość i gmina we Francji, w regionie Oksytania, w departamencie Aude[2]. Przez gminę przepływa rzeka Aude[3].
| miejscowość i gmina | |||||
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Region | |||||
| Departament | |||||
| Okręg | |||||
| Kod INSEE |
11262 | ||||
| Powierzchnia |
173,02 km² | ||||
| Wysokość |
16 m n.p.m.[1] | ||||
| Populacja (1990) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
265 os./km² | ||||
| Kod pocztowy |
11100 | ||||
Położenie na mapie Aude  | |||||
Położenie na mapie Francji  | |||||
Położenie na mapie Oksytanii  | |||||
 43°11′N 3°00′E/43,184820 3,003423
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Według danych na rok 1990 gminę zamieszkiwało 45 849 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 265 osób/km² (wśród 1545 gmin Langwedocji-Roussillon Narbona plasuje się na 1. pozycji pod względem powierzchni, a na 5. miejscu pod względem liczby ludności).
Położenie edytuj
Narbona administracyjnie położona jest w południowej Francji, w regionie Oksytania, we wschodniej części departamentu Aude[4]. Na zachód od miasta znajdują się wzniesienia Massif de la Clape, na południowy zachód masyw Corbières, a na południe usytuowane jest jezioro przybrzeżne Étang de Bages-Sigean. Na północ od Narbony przepływa rzeka Aude, a przez samo miasto przeprowadzony jest Canal de la Robine. We wschodniej części gminy, nad Morzem Śródziemnym położona jest miejscowość nadmorska Narbonne-Plage. Wschodnia część gminy znajduje się na terenie Parku Regionalnego Narbonnaise en Méditerranée[5][6]. Miasto położone jest w odległości 30 km od Béziers, 60 km od Carcassonne, 65 km od Perpignan, 95 km od Montpellier, 150 km od Tuluzy, 250 km od Barcelony i 770 km od Paryża[4].
Charakterystyka edytuj
Narbona jest ośrodkiem handlowym regionu uprawy winorośli, a także przemysłu spożywczego (przede wszystkim winiarstwo i olejarstwo). Miasto jest ważnym węzłem kolejowym i drogowym[7] (Autostrada A9 do Montpellier i Barcelony oraz Autostrada A61 do Tuluzy[4]). Jest ważnym ośrodkiem turystycznym[7].
Historia edytuj
W starożytności miasto było ośrodkiem Wolków. W 121 roku p.n.e. zostało opanowane przez Rzymian, którzy trzy lata później utworzyli tutaj swoją kolonię Narbo Martius. Było w tym czasie stolicą prowincji Gallia Narbonensis. W 462 roku miasto zostało zdobyte przez Wizygotów. Około 720 roku zostało zajęte przez Arabów, a w 759 roku przeszło we władanie Pepina Krótkiego, króla Franków. Na początku średniowiecza Narbona była posiadłością hrabiów Tuluzy. Miasto było ówcześnie ważnym ośrodkiem handlu (duże znaczenie portu) i rzemiosła. W 1229 roku Narbona przeszła w bezpośrednie władanie królów Francji. Od XIV wieku nastąpił powolny spadek znaczenia miasta, głównie z powodu zamulenia portu[7].
24 października 1870 roku w opactwie cystersów Fontfroide w Narbonie zmarł ks. Antoni Maria Claret, święty Kościoła katolickiego, założyciel zgromadzenie klaretynów[8].
Klimat edytuj
Średnia dzienna temperatura najwyższa jest w lipcu (23,8 °C), natomiast najniższa w styczniu (8,4 °C). Liczba dni z opadami podobna jest przez cały rok i waha się od 2 do 6 dni w ciągu miesiąca[9].
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 12.3 | 13.4 | 15.7 | 17.6 | 21.3 | 25.3 | 28.8 | 28.4 | 25.1 | 20.4 | 15.6 | 13.2 | |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 8.4 | 9.2 | 11.3 | 13.2 | 16.8 | 20.7 | 23.8 | 23.6 | 20.4 | 16.2 | 11.6 | 9.2 | |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | 4.4 | 5.1 | 7.0 | 8.9 | 12.4 | 16.1 | 18.8 | 18.8 | 15.6 | 11.9 | 7.6 | 5.3 | |
| Średnia liczba dni z opadami | 5 | 4 | 4 | 6 | 5 | 4 | 2 | 3 | 4 | 4 | 4 | 5 | 50 |
| Źródło: Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation[9] 2016-06-07 | |||||||||||||
Flora i fauna edytuj
Na terenie gminy zarejestrowano 486 taksonów (nie rozróżniano na gatunek, podgatunek czy odmianę) zwierząt oraz 1148 taksonów roślin[10]. Wśród tych przedstawicieli flory i fauny zaobserwowano 65 gatunków wpisanych do francuskiej czerwonej księgi gatunków zagrożonych. 2 gatunki mają status gatunków krytycznie zagrożonych – są to węgorz europejski (Anguilla anguilla) oraz roślina Silene muscipula. Status gatunku zagrożonego ma 7 gatunków roślin – Alkanna lutea, Astragalus alopecuroides, Bifora testiculata, nadwodnik trójpręcikowy (Elatine triandra), Hypecoum imberbe, Juncus fontanesii i oleander pospolity (Nerium oleander) – oraz 9 gatunków ptaków – bocian czarny (Ciconia nigra), gołąb skalny (Columba livia), ortolan (Emberiza hortulana), bekas kszyk (Gallinago gallinago), białorzytka rdzawa (Oenanthe hispanica), flaming karmazynowy (Phoenicopterus ruber), modrzyk zwyczajny (Porphyrio porphyrio), remiz zwyczajny (Remiz pendulinus) i pokrzewka okularowa (Curruca conspicillata). Z kolei z kategorii gatunków narażonych rozpoznano 23 gatunki roślin – Astragalus glaux, Atractylis humilis, Centaurea corymbosa, Cirsium echinatum, Corispermum gallicum, wilczomlecz ogrodowy (Euphorbia peplus), Heliotropium supinum, Hypecoum pendulum, Limoniastrum monopetalum, Limonium companyonis, Linaria micrantha, Loeflingia hispanica, Medicago ciliaris, Ophrys bombyliflora, Ophrys speculum, Plantago cornutii, Pulicaria sicula, Roemeria hybrida, Schismus barbatus, Scolymus grandiflorus, Scorzonera parviflora, Teucrium brachyandrum i Viola arborescens – oraz 20 gatunków zwierząt – ryby parposz (Alosa fallax) i szczupak pospolity (Esox lucius), motyl skalnik bryzeida (Chazara briseis), gady żółw hiszpański (Mauremys leprosa) i jaszczurka perłowa (Timon lepidus), ptaki trzciniak zwyczajny (Acrocephalus arundinaceus), świergotek łąkowy (Anthus pratensis), orzeł przedni (Aquila chrysaetos), bąk zwyczajny (Botaurus stellaris), makolągwa zwyczajna (Linaria cannabina), błotniak stawowy (Circus aeruginosus), błotniak łąkowy (Circus pygargus), dzierlatka iberyjska (Galerida theklae), kania ruda (Milvus milvus), muchołówka szara (Muscicapa striata), kulik wielki (Numenius arquata), rybołów (Pandion haliaetus) i pokląskwa (Saxicola rubetra), a także ssaki podkasaniec zwyczajny (Miniopterus schreibersii) i delfinek pręgoboki (Stenella coeruleoalba)[11].
Zabytki edytuj
Zabytki w miejscowości posiadające status monument historique[12]:
|
|
Miasta partnerskie edytuj
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Narbonne, Languedoc-Roussillon (France). Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation 2007-2015. [dostęp 2016-06-07]. (ang.).
- ↑ Atlas Routier France 2014. Michelin, s. 321. ISBN 978-2-06-719261-4. (fr.).
- ↑ Fiche cours d’eau – L’Aude (Y1--0200). SANDRE. [dostęp 2015-10-19]. (fr.).
- ↑ a b c Narbona, Francja. GoogleMaps. [dostęp 2016-06-07]. (pol.).
- ↑ Atlas Routier France 2014. Michelin, 2014, s. 321. ISBN 978-2-06-719261-4. (fr.).
- ↑ FR8000042 - La Narbonnaise en Méditerranée / Liste des communes. 2003-2016. Inventaire National du Patrimoine Naturel. [dostęp 2016-06-16]. (ang.).
- ↑ a b c Narbonne, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2016-06-06].
- ↑ Artur, święty Antoni Maria Klaret [online], Imiona świętych i błogosławionych, 9 lutego 2021 [dostęp 2023-08-10] (pol.).
- ↑ a b Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation 2007-2015: Narbonne, Languedoc-Roussillon (France). [dostęp 2016-06-07]. (ang.).
- ↑ Liste des espèces recensées dans commune Narbonne. Inventaire National du Patrimoine Naturel. [dostęp 2016-06-07]. (fr.).
- ↑ Liste des espèces menacées / commune: Narbonne. Inventaire National du Patrimoine Naturel. [dostęp 2016-06-07]. (fr.).
- ↑ Monuments historiques de l’Aude. culture.gouv.fr. [dostęp 2015-10-17]. (fr.).
Bibliografia edytuj
- Francuski urząd statystyczny. (fr.).