Nawozak[1] (Philonthus) – rodzaj chrząszczy z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków.

Nawozak
Philonthus
Stephens, 1829
Ilustracja
Philonthus spinipes
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Rodzina

kusakowate

Podrodzina

kusaki

Plemię

Staphylinini

Podplemię

Philonthina

Rodzaj

Philonthus

Typ nomenklatoryczny

Staphylinus splendens Fabricius

Philonthus decorus
Nawozak pospolity
Philonthus laminatus
Philonthus rubripennis
Philonthus varians

Rodzaj ten został wprowadzony w 1829 roku przez Jamesa Francisa Stephensa[2].

Chrząszcze o wydłużonym ciele. Kształt głowy mają czworokątny, okrągły lub owalny, stosunkowo silnie przewężony z tyłu. Kształt słabo wystających poza zarys głowy oczu jest owalny lub wydłużony, a ich kształt przeciętny. Czoło, z wyjątkiem poprzecznego rzędu czterech punktów między oczami, jest, podobnie jak ciemię niepunktowane i nieowłosione. Punktowanie występuje natomiast na skroniach i w ich okolicy. Czułki mają człon pierwszy nie dłuższy od dwóch kolejnych, zaś człon ostatni z charakterystycznym wykrojeniem. Przedplecze może mieć różną formę, jednak jego przednia krawędź jest prosta, a tylna zaokrąglona. Punkty pośrodku przedplecza zwykle zgrupowane są w dwa podłużne rzędy grzbietowe. Duża tarczka jest trójkątnego kształtu. Pokrywy mogą mieć brzegi tylne proste lub skośnie ścięte tak, że ich szew jest krótszy niż boki. Odwłok jest trochę rozszerzony, u samca zwykle z trójkątnie wykrojonym tylnym brzegiem szóstego sternitu. Odnóża środkowej i tylnej pary mają golenie uzbrojone w kolce[1].

Owady te polują głównie na larwy muchówek, stąd też często bytują w rozkładającej się materii organicznej. Gatunki zamieszkujące nory ssaków żerują na larwach pcheł. Wiele gatunków spotyka się również w środowiskach synantropijnych[1].

Przedstawiciele rodzaju występują we wszystkich krainach zoogeograficznych, włącznie z Madagaskarem i Oceanią[2]. Rozsiedleni są od terenów nadmorskich po wysokie góry[1]. Do fauny Polski zalicza się 58 gatunków z tego rodzaju[3] (zobacz też: kusakowate Polski)

Należy tu ponad 1255 opisanych gatunków[2]:

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 e Kusakowate - Staphylinidae: Kusaki - Staphylininae. Warszawa, Wrocław: PWN, PTE, 1980.
  2. a b c Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Iscecta:Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 2). Staphylininae: Diochini, Maorothiini, Othiini, Platyprosopini, Staphylinini (Amblyopinina, Anisolinina, Hyptiomina, Philonthina). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 2441–3020, 2001. 
  3. A. Melke: Philonthus. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2018-09-18].