Nazwiska węgierskie
Na Węgrzech, podobnie jak np. w Polsce, przyjęty jest system "imię+nazwisko" aczkolwiek zwyczaj nakazuje umieszczać najpierw nazwisko, potem imię (imiona). Nazwisko dziedziczone jest zwykle po ojcu. Dopuszczalne jest posiadanie dwóch imion oraz podwójnych nazwisk.
Historia edytuj
Ewolucja nazwisk węgierskich przebiegała podobnie jak w pozostałych regionach Europy Środkowej. Ich kształtowanie nastąpiło już zapewne w średniowieczu ale proces ich formowania zamknął się pod koniec XVIII w., w wyniku reform józefinskich (tereny Węgier włączone były wówczas do Austrii). Współcześnie liczną grupę stanowią etnonimy (Tóth, Horváth, Németh, Török, Oláh), nazwiska urobione od wykonywanych zawodów, nazwiska odapelatywne. Sporo nazwisk równoważnych imionom popularnym (Simon, Balázs).
Nazwiska mężatek edytuj
Tradycyjnie kobieta przejmowała nie tylko nazwisko ale i imię męża (z końcówką -né), np. Mária Varga po wyjściu za Andrása Szabó stawała się Szabó Andrásné. Możliwa jest też mieszana forma, np. Éva Varga po ślubie z mężczyzną o nazwisku Vig nazywa się Vigné Varga Éva[1].
Lista najpopularniejszych nazwisk edytuj
Poniżej lista nazwisk, które było noszone na Węgrzech przez więcej niż 10 tys. osób w 1998 roku. Obok tłumaczenie lub podanie etymologii nazwiska ew. podanie polskiego odpowiednika.
- Nagy (244663) – Duży, Wielki (nazwisko nadawane osobom starszym, ważniejszym (Groß, Gross))
- Kovács (228274) – Kowal, Kowalski (Schmidt)
- Tóth (223291) – Słowak (ale również pogardliwie, w znaczeniu "wieśniak")
- Szabó (217066) – Krawiec (Kravitz), Krawczyk (Schneider, Schröder, Schrader)
- Horváth (201524) – Chorwat
- Kiss (139919) – Mały, również w rozumieniu Młodszy (Klein)
- Varga, Vargha (137398) – Szewc, Szewczyk (Schuster, Schumacher, Schuhmacher)
- Molnár (112878) – Młynarz (Müller, Möller)
- Németh (97715) – Niemiec, Deutsch
- Farkas (83755) – Wilk (Wolf, Wolff)
- Balogh (79653) – Mańkut, być może też jako określenie innych ułomności
- Papp (56235) – Ksiądz (Pfaff, Popp)
- Takács (55180) – Tkacz (Weber)
- Juhász (54267) – Pastuch (Schäfer, Schäffer, Schaeffer), Scheffer, Herder)
- Mészáros (42738) – Masarz (może też Rzeźnik (Fleisch, Fleischer, Fleischmann, Fleischman), Metzger, Mezger), Schlächter, Schlechter)
- Lakatos (41005) – Ślusarz
- Simon (39881) – Szymon
- Oláh (37147) – Wołoch
- Fekete (34755) – Czarny (Schwarz, Schwartz)
- Rácz, Rátz (34518) – Serb
- Szilágyi (32628)
- Török (27888) – Turek, Turk
- Fehér (27262) – Biały (Weiß, Weiss, Weisz, Wajs)
- Gál, Gáll (26557) – Gal (=Francuz)
- Balázs (26158) – Błażej
- Pintér (25156) – Bednarz
- Szűcs (24734) – Kuśnierz (Kürschner, Kirschner), Kuszner, Kuschner, Kushner)
- Kocsis (24432) – Woźnica, Woźniak (Wagner, Wegner, Wegener, Wehner, Weiner)
- Fodor (24045) – Kędzior
- Kis (23042) – Mały
- Szalai, Szalay (22733)
- Magyar (22174) – Madziar (Węgier) (Unger, Ungar, Ungermann, Ungerman)
- Sipos, Siposs (21839)
- Bíró, Biró (21606) – Sędzia, polski odpowiednik: Starosta, Richter
- Lukács (20820) – Łukasz
- Gulyás (20614) – Pastuch
- Orsós (19996) – Wrzeciono (Spindel, Spindler)
- Király (19468) – Król (König)
- Katona (18913) – Żołnierz
- Fazekas (18222) – Garncarz
- László (18058) – Władysław
- Sándor (17995) – Aleksander
- Boros(ss) (17749) – lub "ten mądry"(!)) – inaczej Najmądrzejszy (mądrzejszy od innych)
- Somogyi (17646) – od regionu Somogyi nad Balatonem
- Kelemen (17567) – Klemens
- Jakab (17246) – Jakub, Jakob
- Hegedűs (17077) – Skrzypek (Fiedler)
- Antal (17021) – Antoni
- Orosz (16575) – Rusin
- Fülöp (16540) – Filip
- Vincze (16353) – Wincenty
- Veres, Veress (16178) – Rudy (Roth)
- Deák (15827) – Żak
- Bogdán (15392) – Bogdan
- Bognár (15034) – Kołodziej
- Vörös, Wöress (14942) – Rudy
- Váradi, Váradz (14867) – Grodzki (od węg. var = gród, zamek, miasto)
- Vass, Wass (14856) – Żelazo, Żelazny (Eisenmann, Eisenman), Eisenberg)
- Pál (14774) – Paweł (Paul)
- Szűcs, Szőcs (14763) – Kuśmierz (Pelz, Peltz)
- Bálint (14719) – Walenty
- Illés, Illyés (14636) – Eliasz
- Lengyel (14628) – Polak (Pohl)
- Pap (14561) – Ksiądz
- Fábián (14560) – Fabian
- Balog, Balogh (14511) – Mańkut, być może też jako wyróżnik innych ułomności
- Budai, Buday (14337) – Budzki (w rozumieniu: obywatel miasta Buda)
- Szőke (14251) – Blondyn (w polszczyźnie jako: Biały, Siwy i in.)
- Bodnár (14158) – Bednarz
- Halász (13855) – Rybak
- Hajdú (13114) – Hajduk
- Pásztor (12730) – Pasterz (?)
- Bakos (12647) – Kozioł/Kozłowski
- Gáspár (12465) – Kasper/Kacper
- Major (12443) – Major (z łaciny: maior, w rozumieniu: starszy, ważniejszy, większy)
- Kozma (12344) – Kosma
- Máté (12278) – Mateusz
- Székely (12277) – Sekler (pewnie też we formie przymiotnikowej: Seklerski)
- Dudás (12232) – Duda/Dudziarz
- Novák (11941) – Nowak (nazwisko słowiańskie)
- Orbán (11638) – Urban
- Soós (11631)
- Szemèt (? (12900) – Zboże, Młynarz
- Hegedűs (11614) – Skrzypek
- Virág (11567) – Kwiatek
- Nemes (11426) – Szlachcic, Szlachta
- Szekeres (11305) – Woźnica/Woźniak
- Barna (11177) – Barnaba
- Pataki, Pataky (11140) – Potocki
- Tamás (11066) – Tomasz
- Borbély (11039) – Cyrulik/Golarz/Fryzjer
- Faragó (10917) – Snycerz (w j.polskim np. nazwisko Dłubacz (Schnitz, Schnitzer, Schnitzler)
- Jónás (10905) – Jonasz
- Végh (10715) – Wijący (Wijny ?)
- Kerekes (10708) – Okrągły
- Dobos (10473) – Dobosz
- Balla (10444)
- Kun (10379) – Kuman
- Barta, Bartha (10310) – Bartosz
- Péter (10194) – Piotr
- Márton (10043) – Marcin
- Szántó (10043) – Rola (z rozumieniu: ziemia uprawna (Bauer)
- Erdélyi (10021) – Siedmiogrodzki (tj. mieszkaniec Siedmiogrodu)
Odmiana nazwisk węgierskich[2] edytuj
Nazwiska węgierskie kończące się na spółgłoskę w języku polskim odmienia się jak rzeczowniki: Molnár, Molnára, Molnárowi; Liszt, Liszta, Lisztowi.
Nazwiska kończące się na -i oraz -y otrzymują końcówki przymiotnikowe: Gömöri, Gömöriego, Gömöriemu; Ormandy, Ormandyego, Ormandyemu.
Wyjątkiem są nazwiska zakończone na -gy, -ly, -ny, które odmienia się jak rzeczowniki zakończone na -dź, -j, -ń: Nagy, Nagya, Nagyowi; Kodály, Kodálya, Kodályowi; Arany, Aranya, Aranyowi.
W odmianie nazwisk spolszczonych nie zachowuje się -i ani -y: Batory, Batorego, Batoremu; Rakoczy, Rakoczego, Rakoczemu.
Nazwiska pochodzenia słowiańskiego odmienia się jak nazwiska polskie, zmieniając -szky i -czky na -ski i -cki: Rakovszky, Rakovskiego, Rakovskiemu; Medveczky, Medveckiego, Medveckiemu.
Nazwisko Jókai można odmieniać zarówno jako rzeczownik jak i przymiotnik: Jókai, Jókaia, Jókaiowi lub Jókaiego, Jókaiemu.
Podczas odmiany współczesnych nazwisk węgierskich zachowuje się litery alfabetu węgierskiego, natomiast nigdy nie stosuje się apostrofu.
Przypisy edytuj
- ↑ The most frequent Hungarian surnames, bogardi.com, [dostęp: 17 czerwca 2015].
- ↑ Nazwiska kończące się na "-i" oraz "-y", pwn.pl [dostęp: 17 czerwca 2015].