Nectocaris

Nectocaris – rodzaj kambryjskiego bezkręgowca o niepewnej pozycji filogenetycznej.

Nectocaris
Conway Morris, 1976
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Podkrólestwo	tkankowce właściwe
(bez rangi)	Bilateria
(bez rangi)	pierwouste
Rodzina	Nectocarididae
Rodzaj	Nectocaris
Gatunki
N. pteryx Conway Morris, 1976

Historia badań i systematyka

Gatunek typowy rodzaju, Nectocaris pteryx, został opisany w 1976 roku przez Simona Conwaya Morrisa na podstawie jednego okazu odkrytego w łupkach z Burgess. Conway Morris nie sklasyfikował dokładniej gatunku, spostrzegł jednak pewne cechy przypominające cechy stawonogów.

W 1988 roku Alberto Simonetta stwierdził, że jelito holotypu jest w rzeczywistości struną grzbietową i zaklasyfikował Nectocaris do strunowców. Jedynie oczy uznał za całkowicie odmienne od tych występujących u współczesnych strunowców. Według Simonetty Nectocaris była bliżej spokrewniona z bezczaszkowcami i kręgowcami niż z osłonicami, stwierdził jednak, że wymaga ona zaklasyfikowania w nowym podtypie wewnątrz Chordata. W 1995 roku Simonetta ze współpracownikami ponownie uznał Nectocaris za strunowca, tym razem jednak za bliżej spokrewnionego z bezczaszkowcami lub osłonicami niż z kręgowcami.

W 2005 roku Chen i in. stwierdzili, że jedyny znany okaz Nectocaris mógł ulec spłaszczeniu grzbietowo-bocznemu, a nie bocznemu, jak wcześniej sądzono. Autorzy opisali też kilkanaście okazów Vetustovermis (wcześniej również znanego z pojedynczej skamieniałości) sugerując, że – jeśli ich interpretacja jest prawidłowa – Vetustovermis i Nectocaris byłyby do siebie bardzo podobne. Hipoteza ta została potwierdzona w 2010 roku, gdy Smith i Caron opisali skamieniałości 91 osobników z łupków z Burgess. Na ich podstawie autorzy uznali Nectocaris za wczesnego głowonoga, wskazując zwłaszcza na obecność lejka.

Interpretacja ta została jednak skrytykowana przez innych paleontologów – w 2011 roku Dawid Mazurek i Michał Zatoń stwierdzili, że nie zgadza się ona z uznawanym współcześnie schematem ewolucji głowonogów. Wskazali też na brak u Nectocaris tarki – ważnej apomorfii mięczaków. Nectocaris nie miała również innych cech występujących u głowonogów lub ogólnie mięczaków, m.in.: muszli, fragmokonu i syfonu, woreczka czernidłowego, miała też tylko dwa wyrostki w przedniej części ciała. Struktura uznana uznana przez Smitha i Carona za lejek rozszerzała się dystalnie, co zmniejszało jej skuteczność jako lejka (u współczesnych głowonogów zapewniającego napęd „odrzutowy”), dlatego Mazurek i Zatoń uznali ją za wyspecjalizowany aparat żywieniowy. Autorzy wskazali na pewne podobieństwa do Anomalocarididae i stwierdzili, że bezpieczniej byłoby klasyfikować Nectocaris w grupie Dinocarida, do której należą m.in. Anomalocarididae – sami jednak powstrzymali się od tego, uznając, że ewolucja tej grupy jest zbyt słabo poznana. Smith i Caron (2011) potwierdzili swoją klasyfikację Nectocaris jako wczesnego głowonoga, wskazując, że wspomniane przez Mazurka i Zatonia podobieństwa do Anomalocarididae oparte są na cechach niehomologicznych. Zgodził się z tym Bruce Runnegar (2011), jednak on również uznał za bardziej prawdopodobne, że Nectocaris jest przedstawicielem innego typu zwierząt, a podobieństwo jej trybu życia do Coleoidea jest wynikiem konwergencji. Również Kröger i współpracownicy stwierdzili, że uznanie Nectocaris za głowonoga stoi w sprzeczności ze współczesnymi teoriami dotyczącymi kolejności nabywania przez przedstawicieli tej grupy poszczególnych apomorfii (wspieranymi przez dane paleontologiczne, morfologiczne i embriologiczne). Pewne podobieństwo do niektórych głowonogów autorzy uznali za wynik konwergencji wynikającej ze zbliżonego trybu życia i stwierdzili, że Nectocaris najprawdopodobniej nie jest mięczakiem, lecz należy do odrębnej linii ewolucyjnej wewnątrz Lophotrochozoa.

Paleobiologia i paleoekologia

Rekonstrukcja dymorfizmu u Nectocaris

Ogólną budową Nectocaris przypominała mątwę – jej ciało po bokach otoczone było silnymi płetwami, które dowodzą, że była zwierzęciem wolno pływającym w toni, prawdopodobnie w nektobentosie. Była drapieżnikiem lub padlinożercą, żywiącym się niewielkimi zwierzętami o miękkich ciałach. Do chwytania pożywienia mogła służyć lejkowata struktura używana w charakterze trąby, do manipulowania pożywieniem Nectocaris prawdopodobnie mogła również wykorzystywać giętkie wyrostki z przodu ciała.

Ze względu na występowanie większej, odmiennej od „typowych” osobników formy, Smith (2013) zasugerował występowanie u Nectocaris dymorfizmu płciowego. Autor ten stwierdził również, że Nectocaris miała oczy działające jak kamera, podobnie jak głowonogi, a struktura uznawana za lejek dawała zwierzęciu napęd odrzutowy.