Galapagosek kraterowy

Galapagosek kraterowy
	Nesoryzomys narboroughi
	Heller, 1904
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	bawełniaki
Plemię	Oryzomyini
Rodzaj	galapagosek
Gatunek	galapagosek kraterowy
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Systematyka w Wikispecies

Galapagosek kraterowy^[3] (Nesoryzomys narboroughi) – gatunek ssaka z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), występujący endemicznie na wyspach Galapagos.

Zasięg występowania edytuj

Galapagosek kraterowy występuje na wyspie Fernandina, należącej do archipelagu Galapagos u wybrzeżu Ekwadoru^[4]:

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1904 roku amerykański zoolog Edmund Heller nadając mu nazwę Nesoryzomys narboroughi^[1]. Holotyp pochodził z Mangrove Point, na wyspie Fernandina, w Galapagos, w Ekwadorze^[5].

N. narboroughi był uznawany za młodszy synonim N. indefessus, ale nowsze badania wskazują, że są to raczej odrębne gatunki^[5]^[4]. Tym niemniej status N. narboroughi wymaga bardziej szczegółowych badań^[2]^[5]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[4].

Etymologia edytuj

Nesoryzomys: gr. νησος nēsos „wyspa” (tj. Galapagos); rodzaj Oryzomys S.F. Baird, 1857 (ryżniak)^[6].
narboroughi: Narborough Island (obecnie Fernandina), Galapagos, Ekwador^[1].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 110–172 mm, długość ogona 100–152 mm, długość ucha 13–23 mm, długość tylnej stopy 29–33 mm; masa ciała 77–136 g^[7].

Ekologia edytuj

Jest spotykany na nizinnych i wyżynnych obszarach wyspy, do 1300 m n.p.m. Lokalnie jest pospolity, ale jego populacja maleje^[2].

Jest to zwierzę nocne, prowadzi naziemny tryb życia. Nie wiadomo, czym się żywi. Na Fernandinie występuje także pokrewny gatunek, galapagosek wulkaniczny^[2].

Populacja edytuj

Gatunek ma ograniczony zasięg występowania i jego liczebność się zmniejsza. Największym zagrożeniem dla niego jest sprowadzenie na wyspę obcych gatunków, takich jak szczur śniady i mysz domowa. Jest obecnie uznawany za gatunek narażony na wyginięcie^[2].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c Heller 1904 ↓, s. 242.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e R. Dowler & M.R.D.& M. Weksler R. Dowler & M.R.D.& M., Nesoryzomys narboroughi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-18] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 251. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 408. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nesoryzomys indefessus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-18].
↑ Heller 1904 ↓, s. 241.
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 454. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia edytuj

E. Heller. Papers from the Hopkins Stanford Galapagos Expedition, 1898–1899. Mammals of the Galapagos Archipelago, exclusive of the Cetacea. „Proceedings of the California Academy of Sciences”. Third series. Zoology. 3 (8), s. 233–249, 1904. (ang.).

[CITEREFHeller1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/31548084_242]-1] Heller 1904 ↓, s. 242.

[iucn-2] R. Dowler & M.R.D.& M. Weksler R. Dowler & M.R.D.& M., Nesoryzomys narboroughi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-18] (ang.).

[Cichocki&inni-3] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 251. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-4] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 408. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nesoryzomys indefessus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-18].

[CITEREFHeller1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/31548083_241]-6] Heller 1904 ↓, s. 241.

[Pardiñas&inni-7] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 454. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]