Nie lubię poniedziałku
Nie lubię poniedziałku – polska barwna komedia filmowa z 1971 roku w reżyserii Tadeusza Chmielewskiego, nakręcona na podstawie autorskiego scenariusza. Akcja filmu rozgrywa się pewnego pechowego poniedziałku w Warszawie. Nie lubię poniedziałku został przeważnie pozytywnie przyjęty przez krytyków i cieszył się wielkim powodzeniem wśród widzów, choć po latach zauważano ideologiczną wymowę filmu.
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
27 sierpnia 1971 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
98 minut |
| Reżyseria | |
| Scenariusz |
Tadeusz Chmielewski |
| Główne role |
Kazimierz Witkiewicz |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy | |
| Montaż | |
| Wytwórnia |
Fabuła edytuj
Akcja filmu rozgrywa się w Warszawie, w nieokreślonym roku, 15 września, który okazał się pechowym poniedziałkiem. Oglądamy epizody z życia kilkunastu postaci. Włoski przemysłowiec Francesco Rovanelli (Kazimierz Witkiewicz), który przybywa do Warszawy z zamiarem podpisania lukratywnego kontraktu, nieoczekiwanie gubi się w obcym mieście. Milicjant (Andrzej Herder) kierujący ruchem musi równocześnie opiekować się synkiem, który nie może wejść do przedszkola, zamkniętego z powodu panującej tam epidemii różyczki, a żona (Joanna Kasperska) pracująca w biurze matrymonialnym nie może zwolnić się z pracy. Delegat gminnej spółdzielni (Jerzy Turek) poszukuje części do kombajnu rolniczego i kłóci się z porywczym taksówkarzem (Adam Mularczyk), a pijany aktor Bohdan Łazuka (występujący jako on sam), próbuje dotrzeć do domu, idąc przez budzącą się Warszawę prowadzony przez tory tramwajowe, w których zatknął korbę do samochodu[1].
Obsada edytuj
- Kazimierz Witkiewicz – Francesco Rovanelli[1]
- Jerzy Turek – Zygmunt Bączyk, zaopatrzeniowiec z Sulęcic
- Zygmunt Apostoł – artysta
- Adam Mularczyk – kierowca taksówki
- Bogusz Bilewski – kierowca z Maszynohurtu
- Andrzej Gawroński – kierowca Władek
- Stefan Szmidt – kierowca niemający chorągiewki
- Mieczysław Czechowicz – bandyta w napadzie na bank
- Andrzej Herder – milicjant, tata Jacka
- Zbigniew Sulikowski – Jacek, syn milicjanta
- Jadwiga Wejcman – milicjantka – dyspozytorka dyżurna
- Joanna Kasperska – kierownik biura matrymonialnego
- Ludwik Kasendra – pracownik biura matrymonialnego
- Halina Kowalska – Marianna, klientka biura matrymonialnego
- Juliusz Kalinowski – dziadek, emerytowany woźny szkolny
- Teofila Koronkiewicz – starsza pani
- Bohdan Łazuka – występuje w roli samego siebie
- Kazimierz Rudzki – dyrektor Maszynohurtu, mieszkaniec bloku
- Henryk Łapiński – asystent dyrektora Maszynohurtu, mieszkaniec bloku
- Wacław Kowalski – dźwigowy
- Czesław Lasota – pomocnik dźwigowego
- Stanisław Milski – prezes zespołu ludowego
- Zbigniew Koczanowicz – członek zespołu ludowego
- Marian Glinka – członek zespołu ludowego
- Ludwik Pak – Bolek, mleczarz
- Leonard Andrzejewski – Miecio
- Irena Skwierczyńska – babcia
- Edward Gliński – członek szamotulskiego zespołu ludowego
- Mitchell Kowal – Mróz, Polak z Ameryki
- Jerzy Karaszkiewicz – Józek, mechanik w warsztacie samochodowym
- Józef Osławski – drugi asystent dyrektora Maszynohurtu
- Wanda Majerówna – kobieta z papierem toaletowym
- Aleksander Gąssowski – członek jury konkursu w Zachęcie
- Elżbieta Borkowska-Szukszta – mieszkanka bloku
- Lech Ordon – ksiądz
- Krystyna Borowicz – gospodyni w telewizji
- Czesław Nowicki – on sam („Wicherek”)
- Alicja Pawlicka – pani Kubasińska, urzędniczka działu zbytu z Maszynohurtu
- Andrzej Nardelli – zakochany chłopak
Produkcja edytuj
Pomysł na Nie lubię poniedziałku wynikł z improwizacji reżysera Tadeusza Chmielewskiego. Gdy został przedstawiony nowemu szefowi kinematografii Czesławowi Wiśniewskiemu, który go zapytał o następny projekt, Chmielewski odparł po chwili zastanowienia: „Myślę o zrobieniu jakby książki telefonicznej. W filmie występowałoby tyle postaci, ile zmieści się w pełnym metrażu”[2]. Na pytanie Wiśniewskiego, czy chodzi o komedię, Chmielewski miał odpowiedzieć: „Raczej tak, ale takiego scenariusza nikt mi nie zatwierdzi. Zbyt wiele polega tu na improwizacji”[2]. Następnego dnia Wiśniewski oddzwonił, że scenariusz został zatwierdzony do realizacji, mimo że Chmielewski nawet nie rozpoczął jego pisania[2]. Chmielewski opowiadał po latach, że po stresującym dlań procesie produkcji Jak rozpętałem II wojnę światową: „Znów więc powstał stwór z niczego, czyli z pustej głowy, wielu nieprzespanych nocy i strachu o końcowy rezultat”[2].
Nie lubię poniedziałku został wyprodukowany przez Zespół Filmowy „Plan” pod kierownictwem Stanisława Daniela. Za reżyserię i scenariusz do filmu odpowiadał Chmielewski. Autorem zdjęć kręconych w różnych dzielnicach Warszawy (m.in. na osiedlu Pańska[3]) był Mieczysław Jahoda, a scenografię opracowała Halina Dobrowolska. Muzykę do Poniedziałku skomponował Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz, a za montaż filmu odpowiedzialna była Maria Orłowska[1]. Premiera filmu odbyła się 27 sierpnia 1971 roku[4], w podwójnym pokazie z reportażem Uppsala produkcji Wytwórni Filmów Oświatowych[5].
W 2012 roku, w ramach projektu KinoRP, odbyła się premiera kinowa zrekonstruowanej wersji cyfrowej filmu. Rekonstrukcję obrazu zlecono Studiu Postprodukcyjnemu Orka, a rekonstrukcję dźwięku – Studiu Company. Odnowiona wersja Nie lubię poniedziałku była współfinansowana przez Polski Instytut Sztuki Filmowej[6].
Odbiór edytuj
Nie lubię poniedziałku obejrzały w kinach dwa miliony osób[7].
Filmoznawca Artur Majer po latach z uznaniem wypowiadał się o filmie Chmielewskiego, twierdząc, że „na plan pierwszy u Chmielewskiego wysuwa się […] przechodzenie od postaci do postaci i – niby przypadkowo – łączenie ze sobą poszczególnych wątków. Żadnego z bohaterów się tu nie ośmiesza, bo jacy by nie byli, winę za ich stan, postawę i zachowanie ponosi nieszczęsny poniedziałek. […] Zawarty w filmie liryzm, lekkość i tempo raz jeszcze okazują się głównymi cechami kina Chmielewskiego”[8]. Barbara Hollender pisała, że w Nie lubię poniedziałku reżyser „stworzył zbiorowy portret warszawiaków i miasta: pełnego absurdów i socjalistycznej nowomowy sączącej się z ekranów telewizorów, ale też pełnego tęsknot i ludzi szukających swojego miejsca w tym niełatwym świecie”[9]. Sonia Miniewicz podsumowywała, że „mimo upływu czasu Nie lubię poniedziałku wcale się nie zestarzało i do dziś cieszy się mianem komedii kultowej”[2].
Zarzuty dotyczące Nie lubię poniedziałku dotyczyły przede wszystkim ideologicznego przesłania filmu. Grażyna Szelągowska zauważała, że w filmie „widać sympatię do miasta oraz niewątpliwy entuzjazm pierwszych lat epoki Edwarda Gierka”[10]. Dawid Konieczka z portalu Film.org.pl, choć oceniał film pozytywnie, również konstatował, iż „film Chmielewskiego jest swoistą laurką (w pozytywnym sensie) dla Warszawy, przywodzącą na myśl wielkomiejskie symfonie z lat dwudziestych”[11].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Nie lubię poniedziałku w bazie filmpolski.pl
- ↑ a b c d e Sonia Miniewicz: „Nie lubię poniedziałku” Tadeusza Chmielewskiego: komedia z głowy. Onet Kultura, 2016-08-26. [dostęp 2021-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-09)].
- ↑ Jerzy S. Majewski: Spacerownik. Warszawa w filmie. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2016, s. 235. ISBN 978-83-268-2388-6.
- ↑ Nie lubię poniedziałku. Stowarzyszenie Filmowców Polskich. [dostęp 2021-09-16].
- ↑ Idziemy do kina. „Film”. 28–29, s. 21, 1971-07-18. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
- ↑ Paulina Bez, Premiera „Nie lubię poniedziałku” [online], Polski Instytut Sztuki Filmowej, 14 lutego 2012 [dostęp 2023-07-30] (pol.).
- ↑ Mija 50. lat od premiery „Nie lubię poniedziałku”. Co decyduje o fenomenie filmu?. PolskieRadio.pl. [dostęp 2021-09-16].
- ↑ Artur Majer: Śmiech i nadzieja. Tygodnik Powszechny, 2015-09-07. [dostęp 2021-07-07].
- ↑ Barbara Hollender: Tadeusz Chmielewski. Umiał śmiać się z Polaków. Rzeczpospolita, 2016-12-04. [dostęp 2021-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-09)]. (pol.).
- ↑ Grażyna Szelągowska, Warszawa w filmie czasów PRL – mit i prawda historyczna, „Przegląd Humanistyczny”, 429 (03), 2010, s. 60, ISSN 0033-2194 [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Dawid Konieczka: NIE LUBIĘ PONIEDZIAŁKU. Pozdrowienia z Warszawy. film.org.pl, 2018-05-28. [dostęp 2021-09-17].
Linki zewnętrzne edytuj
- Nie lubię poniedziałku w bazie IMDb (ang.)
- Nie lubię poniedziałku w bazie filmpolski.pl
- Nie lubię poniedziałku w bazie Filmweb
- Zdjęcia z filmu Nie lubię poniedziałku w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”