Niebiesko-biała ceramika
Niebiesko-biała ceramika (chiń. 青花; pinyin: qīng-huā; dosł. „niebieskie kwiaty/wzory”) – wyroby ceramiczne lub porcelanowe wykonane w stylu niebiesko-białym z malowaniem kobaltowym. Od czasów starożytnych wykonywanie wzorów na przedmiotach odbywa się za pomocą pędzla, ale w tej chwili do dekoracji produktów używa się wielu specjalnych szablonów.
Historia edytuj
Uważa się, że pochodzenie tego stylu dekoracyjnego wywodzi się z Iraku, kiedy rzemieślnicy w Basrze próbowali naśladować importowane białe chińskie kamionki z własną szkliwioną, białą ceramiką i dodatkowymi dekoracyjnymi motywami w niebieskich szkliwach, które zostały opracowane przez istniejące wcześniej kultury mezopotamskie. Chociaż niebieskie wzory zawdzięczają swoje pochodzenie irackim rzemieślnikom, ale warto też zwrócić uwagę na ważny czynnik, że w IX wieku import wyrobów ceramicznych do Iraku pochodził z Chin. W IX wieku Irak staje się największym ośrodkiem rozprzestrzeniania wzorów z malowaniem kobaltowym. Niebiesko-biała ceramika stała się popularna w XIV wieku, a Chiny stały się centrum masowej produkcji tych wyrobów. Wpływ wyrobów arabskich i chińskich wpłynął na powstanie podobnej ceramiki w Europie. Eksport produktów do Europy po X wieku doprowadził do pojawienia się „majoliki” w średniowiecznej Hiszpanii i we Włoszech w okresie renesansu.
Dynastie Tang i Song edytuj
Pomimo tego, że ten typ wyrobów ceramicznych stał się bardzo rozpowszechniony w XIV wieku, już w IX wieku za panowania dynastii Ming odtworzono pierwsze próbki podobnych wyrobów. Pierwsze chińskie wyroby niebiesko-białe zostały wyprodukowane już w VII wieku w prowincji Henan w Chinach za panowania dynastii Tang, chociaż odkryto tylko odłamki. Niebiesko-białe wyroby z okresu dynastii Tang spotykają się rzadziej niż niebiesko-białe z okresu dynastii Song i byłe nieznane przed 1985 rokiem. Kawałki z okresu dynastii Tang nie są jednak porcelaną, ale raczej ceramiką z zielonkawo-białym nalotem, przy użyciu niebieskich pigmentów kobaltowych[1]. Przed dynastią Song kobalt był czasami używany jako materiał pomocniczy, ale nie był szeroko stosowany. Jedyne trzy kawałki "Tangowskiej niebiesko-białej ceramiki" na świecie zostały wydobyte z wraku indonezyjskiego statku Belitung w 1998 roku, a następnie sprzedane do Singapuru.
Dynastia Yuan edytuj
Dopiero za panowania dynastii Yuan malowanie kobaltu zostało w pełni zatwierdzone do produkcji porcelany. Jingdezhen ostatecznie staje się wiodącym ośrodkiem produkcji porcelany: w czasach Ming i Qing produkowało do 80% całkowitej liczby krajowych wyrobów porcelanowych. Również za dynastii Yuan powstały pewne kategorie i formy przedmiotów: naczynia, miski, wazony-guan, butelki w kształcie gruszki.
Dynastia Ming edytuj
.jpg)
W 1368 roku, po trudnym okresie wojny domowej, dynastia Ming przejęła władzę w Nankinie, mieście położonym w południowych Chinach i uczyniła je swoją stolicą. Nankin był stolicą Państwa Środka do 1420 roku, kiedy to trzeci cesarz z dynastii Ming przeniósł się do Pekinu. Przedstawiciele dynastii Ming nie zamknęli produkcji niebiesko-białej ceramiki, ustanawiając ich kontrolę i specjalizując się w różnego rodzaju produktach przeznaczonych do rytuałów religijnych i codziennego użytku. Przykładem typowego wyrobu tej epoki jest mała talerz ozdobiony malowidłami w kolorze kobaltowym pod tytułem: „Trzej przyjaciele zimnej pory roku”. Ta miska przedstawia trzy rodzaje roślin - sosnę, bambus i kwiat śliwy. Te ozdoby są bardzo typowe dla tego typu ceramiki. Powszechne stały się połączenia wzorów kwiatowych z wizerunkami smoków, co stało się szczególnie popularne w okresie panowania dynastii Ming.
Rozwój w wiekach XIV-XVI edytuj
Na początku XIV wieku w Jingdezhen, nazywanym niekiedy chińską stolicą porcelany, rozpoczęła się masowa produkcja cienkiej, przezroczystej, niebiesko-białej porcelany. Rozwój ten wynikał z połączenia chińskich technik i islamskiego handlu. Stworzenie nowego wyrobu było możliwe dzięki eksportowi kobaltu z Persji (zwanego Huihui qing, 回回青, „islamski błękit”) w połączeniu z półprzezroczystą białą chińską porcelaną pochodzącą z kaolinu. Błękit kobaltowy był uważany za cenny towar o wartości około dwukrotnie większej niż złoto. Motywy również czerpią inspirację z islamskich dekoracji. Duża część tych niebiesko-białych towarów była następnie wysyłana na rynki południowo-zachodniej Azji za pośrednictwem muzułmańskich kupców z siedzibą w Guangzhou.
Od XVI wieku zaczęto rozwijać lokalne źródła błękitu kobaltowego, chociaż kobalt perski pozostał najdroższy. Produkcja niebiesko-białych wyrobów w Jingdezhen trwa do dziś. Niebiesko-biała porcelana wytwarzana w Jingdezhen prawdopodobnie osiągnęła szczyt swojej technicznej doskonałości za panowania cesarza Kangxi z dynastii Qing (1661–1722).
XVII wiek edytuj
W XVII wieku wyroby produkowane w Chinach były aktywnie eksportowane na rynki europejskie. Pojawienie się podobieństwa rozpoczęło się w chińskich i europejskich symbolach używanych przy projektowaniu wyrobów. W latach czterdziestych XVII wieku, wraz z nadejściem dynastii mandżurskiej, zniszczono ogromną liczbę fabryk produkujących wyroby ceramiczne i porcelanowe. W latach 1656-1684 wraz z nadejściem dynastii Qing handel ustał. Ale z czasem stopniowo odbudowywano chińskie fabryki. W latach czterdziestych XVIII wieku zaprzestano eksportu japońskiej porcelany.
XVIII wiek edytuj
Produkcja chińskich wyrobów ceramicznych na rynki europejskie była kontynuowana w XVIII wieku. W Europie stopniowo zaczyna powstawać masowa produkcja wyrobów ceramicznych, bazująca na transferze technik i cech chińskiego rzemiosła i stopniowo maleje liczba wyrobów dostarczanych na rynki europejskie z Chin.
Linki zewnętrzne edytuj
Bibliografia edytuj
- Nigel Wood. Chinese glazes: their origins, chemistry, and recreation Nigel Wood.,1999., p.97
- Craig Clunas. Art in China. — Oxford University Press, 2009. — p. 69.