Niwiska (gmina)

gmina wiejska w województwie podkarpackim

Niwiska (do 1948 gmina Kolbuszowa Dolna[2]) – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim.

Niwiska
gmina wiejska
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

podkarpackie

Powiat

kolbuszowski

TERC

1806042

Wójt

Elżbieta Wróbel

Powierzchnia

95 km²

Populacja (2021)
• liczba ludności


6058[1]

• gęstość

67,1 os./km²

Nr kierunkowy

17

Kod pocztowy

36-147

Tablice rejestracyjne

RKL

Adres urzędu:
Niwiska 430 36-147 Niwiska
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Niwiska
Liczba sołectw

9

Liczba miejscowości

9

Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Niwiska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Niwiska”
Ziemia50°14′N 21°37′E/50,225278 21,610556
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedziba gminy znajduje się we wsi Niwiska.

Gmina położona jest w Kotlinie Sandomierskiej, 46% jej powierzchni zajmują lasy. Poza leśnictwem rozwija się tu rolnictwo, mimo tego że nie ma tu dobrych warunków do produkcji rolnej. Nie ma w gminie większych zakładów przemysłowych. Cały obszar gminy znajduje się w Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowskiego Obszarze Chronionego Krajobrazu.

Według danych z 31 grudnia 2021 r. gminę zamieszkiwało 6058 osób[1].

Położenie edytuj

Gmina znajduje się w południowo-zachodniej części powiatu kolbuszowskiego[3]. Graniczy z gminami[4]:

Niwiska, które są siedzibą gminy oddalone są o ok. 10 km od Kolbuszowej i o ok. 20 km od Mielca, Sędziszowa Małopolskiego oraz Ropczyc[4].

Według danych z 2019 roku gmina Niwiska ma obszar 95 km²[5].

Gmina położona jest w makroregionie Kotliny Sandomierskiej, na pograniczu mezoregionów Płaskowyżu Kolbuszowskiego i Równiny Tarnobrzeskiej[6].

Środowisko naturalne edytuj

 
Dąb szypułkowy w Leszczach

46%[a] obszaru gminy Niwiska zajmują lasy[7][8][9]. Podstawowym typem siedliskowym lasów jest bór mieszany świeży, choć występuje też bór świeży i las mieszany. Na terenie gminy rosną rośliny objęte ochorną ścisłą i częściową[10].

Cały obszar gminy wchodzi w skład Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, a północno-zachodnia część miejscowości Przyłęk znajduje się na obszarze obszaru specjalnej ochrony ptaków Puszcza Sandomierska (PLB180005)[11].

Na terenie gminy znajdują się 4 użytki ekologiczne położone w lasach oraz 5 pomników przyrody[6]. Wszystkie pomniki przyrody to drzewa: trzy dęby szypułkowe tworzące razem pomnik przy południowej granicy parku w Niwiskach, dąb szypułkowy Ais przy drodze z Blizny do Przedborza, dąb szypułkowy na skraju niewielkiego zagajnika sosnowego w Niwiskach, dziuplasta lipa szerokolistna w Niwiskach oraz dwie kolejne lipy szerokolistne w Przyłęku[12].

W gminie występują gleby bielicowe, pseudobielicowe i brunatne. Dominują gleby V i VI klasy[6].

Na terenie gminy istnieją złoża gazu ziemnego, kruszyw i piasku[6].

Historia edytuj

W XIX wieku okolice Niwisk znajdowały się w powiecie kolbuszowskim, który wchodził w skład Królestwa Galicji i Lodomerii[13]. Po 1866 roku w okolicach Niwisk istniało 5[b] gmin wiejskich[15].

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę tereny dzisiejszej gminy znalazły się w powiecie kolbuszowskim, który w sierpniu 1919 wszedł w skład województwa lwowskiego[14]. W 1934 roku utworzono gminę Kolbuszowa Dolna, w której skład weszły m.in. gminy wiejskie z okolicy Niwisk[16][14][17].

W 1939 roku gmina Kolbuszowa Dolna weszła w skład powiatu rzeszowskiego należącego do dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa[18].

Po zakończeniu II wojny światowej gmina weszła w skład województwa rzeszowskiego. Formalnie gminę Kolbuszowa Dolna przemianowano na gminę Niwiska w 1949[2][19], choć de facto gminę Kolbuszowa Dolna zniesiono w 1942 roku, a gminę Niwiska utworzono w 1944 roku[20].

Gmina funkcjonowała do końca 1954 roku, kiedy to w jej miejsce powołano gromady Niwiska, Siedlanka oraz Zapole[21] (którą zniesiono w 1960 roku, a jej obszar włączono w skład gromady Niwiska[22]). Gromady zlikwidowano w 1973 roku, w ich miejsce reaktywowano gminę Niwiska[23].

W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie rzeszowskim.

Demografia edytuj

Ludność gminy Niwiska w poszczególnych latach[1]:

  • 1995 – 5 511,
  • 1996 – 5 558,
  • 1997 – 5 584,
  • 1998 – 5 577,
  • 1999 – 5 627,
  • 2000 – 5 679,
  • 2001 – 5 690,
  • 2002 – 5 746,
  • 2003 – 5 761,
  • 2004 – 5 783,
  • 2005 – 5 789,
  • 2006 – 5 766,
  • 2007 – 5 770,
  • 2008 – 5 811,
  • 2009 – 5 847,
  • 2010 – 5 870,
  • 2011 – 6 019,
  • 2012 – 6 022,
  • 2013 – 6 036,
  • 2014 – 6 030,
  • 2015 – 6 032,
  • 2016 – 6 065,
  • 2017 – 6 044,
  • 2018 – 6 053,
  • 2019 – 6 091,
  • 2020 – 6 066,
  • 2021 – 6 058,
  • Ludność gminy Niwiska w latach 1995–2021[1]:

 

  • Piramida wieku mieszkańców gminy Niwiska (2020)[1]:

 

Miejscowości edytuj

 
Pola uprawne w Hucinie
 
Gospodarstwo agroturystyczne w Trześni
 
Kościół św. Mikołaja w Niwiskach

Gospodarka edytuj

W 2019 roku na terenie gminy Niwiska zarejestrowanych było 377 podmiotów gospodarczych, a bezrobocie wynosiło 3,5%[5].

Przez teren gminy przebiegają dwa szlaki turystyczne PTTK[25].

W Trześni znajduje się jedyne w gminie gospodarstwo agroturystyczne[8].

Rolnictwo i leśnictwo edytuj

Gmina nie ma dobrych warunków do produkcji rolnej, choć istnieją dogodne warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego[8]. W 2019 roku na terenie gminy zarejestrowanych było 14 podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w sektorze rolniczym[5]. W 2010 roku w gminie działało 1904 gospodarstw, a najwięcej z nich miało powierzchnię od 1 do 5 hektarów[8].

W gminie znajdują się siedziby trzech leśnictw: Przyłęk i Niwiska (Nadleśnictwo Tuszyma)[26] oraz Szydłowiec (Nadleśnictwo Mielec)[27]. Wschodnia część gminy znajduje się w obrębie Nadleśnictwa Kolbuszowa[6], zachodnia w obrębie Nadleśnictwo Tuszyma, a północna – Nadleśnictwa Mielec (wszystkie podlegają Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie)[28].

Produkcja, przemysł i budownictwo edytuj

W 2014 roku największy zakład produkcyjny na terenie gminy zajmował się obróbką kamienia, a jego siedziba mieściła się w Przyłęku. Oprócz tego w Niwiskach funkcjonowała Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” prowadząca piekarnię oraz spółdzielnia kółek rolniczych[8].

W gminie nie ma większych zakładów przemysłowych[8]. W 2019 roku zarejestrowanych było 52 podmiotów gospodarczych działających w sektorze przemysłowym i 118 w sektorze budowlanym[5].

Zabytki edytuj

Na terenie gminy znajdują się następujące obiekty figurujące na liście Narodowego Instytutu Dziedzictwa[29]:

Ponadto w gminnej ewidencji zabytków objętych ochroną jest 20 obiektów[30].

Na terenie gminy znajduje się 60 stanowisk archeologicznych[30].

Infrastruktura edytuj

 
Droga wojewódzka nr 875 w Siedlance
 
Oczyszczalnia ścieków w Trześni

Transport edytuj

Na terenie gminy przebiega droga wojewódzka nr 875, 9 dróg powiatowych oraz 27 dróg gminnych[31].

Infrastruktura techniczna edytuj

Energia elektryczna na terenie gminy dostarczana jest przez rzeszowski oddział PGE Dystrybucja S.A. za pomocą sieci wysokiego, średniego i niskiego napięcia[4].

Przez Siedlankę i Kosowy biegnie lina energetyczna sieci najwyższego napięcia 400 kV Rzeszów-Połaniec[32].

W 2012 roku w Przyłęku powstała elektrownia wiatrowa, której wydajność była wówczas szacowana na 100 kW[33].

W 2020 roku długość czynnej sieci gazowej wynosiła 119 km[34], natomiast w 2012 roku istniało 1167 czynnych przyłączy[6].

W 2020 roku na terenie gminy znajdowała się sieć wodociągowa o długości 97,3 km (a 5,4 km w trakcie realizacji) oraz miała 66 km przyłączy[34]. Istnieją dwa ujęcia wody ulokowane w Przyłęku i Niwiskach[35].

Sieć kanalizacyjna w 2020 roku miała długość 152,16 km oraz miała 12,3 km przyłączy. Od 2004 roku w Trześni działa mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków[34], która ma przepustowość 550 m³/dobę[6].

W gminie istnieje Zakład Usług Komunalnych, na którego terenie zlokalizowano Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych[36]. Odpady od mieszkańców gminy w 2022 roku odbierała spółka Bioselect[37]. Niesegregowane odpady trafiają na składowisko odpadów w Kozodrzy, a pozostałe do sortowni i zakładów przetwarzania[35].

Bezpieczeństwo edytuj

 
Remiza strażacka w Hucinie

Na terenie gminy jednostki ochotniczej straży pożarnej działają w Niwiskach[38], Hucinie[39], Przyłęku[40], Kosowach[41], Siedlance[42], Trześni[43], Hucisku[44], Leszczach[45] i Zapolu[46].

Gmina podzielona jest na następujące rejony służby dzielnicowych Komendy Powiatowej Policji w Kolbuszowej[47]:

  • rejon wiejski nr 8 (Hucina, Kosowy, Przyłęk, Siedlanka)
  • rejon wiejski nr 9 (Hucisko, Leszcze, Niwiska, Trześń, Zapole)

Do października 2012 roku w Niwiskach działał posterunek policji[48].

 
Gminny Ośrodek Zdrowia oraz apteka w Niwiskach

Opieka zdrowotna i społeczna edytuj

Na terenie gminy funkcjonuje Gminny Ośrodek Zdrowia w Niwiskach, niepubliczny POZ w Siedlance, apteka, punkt apteczny, dwa gabinety stomatologiczne, ośrodek rehabilitacji i gabinet fizjoterapii[49][50].

W Niwiskach siedzibę ma dzienny dom Senior-WIGOR, który rozpoczął działalność w kwietniu 2016 roku[51].

Edukacja edytuj

W roku szkolnym 2019/20 w szkołach podstawowych znajdujących się na terenie gminy naukę pobierało 461 uczniów, a w placówkach wychowania przedszkolnego przebywało 191 dzieci[5].

Według stanu na rok szkolny 2020/21 w gminie Niwiska funkcjonowały[52]:

Szkoły podstawowe
 
Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Hucisku
  • Szkoła Podstawowa im. św. Jana Pawła II w Hucinie,
  • Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Hucisku,
  • Szkoła Podstawowa im. ks. Jerzego Popiełuszki w Kosowach,
  • Szkoła Podstawowa im. św. Królowej Jadwigi w Niwiskach,
  • Szkoła Podstawowa w Przyłęku
  • Szkoła Podstawowa im. bł. Karoliny Kózkówny w Siedlance,
  • Szkoła Podstawowa im. św. Jana Bosko w Trześni.
 
Żłobek Chatka Puchatka w Siedlance
Przedszkola i punkty przedszkolne
  • Punkt Przedszkolny Domowe Przedszkole w Przyłęku,
  • Punkt Przedszkolny Wesoły Promyk w Siedlance,
  • Punkt Przedszkolny Słoneczko w Kosowach,
  • Punkt Przedszkolny Kolorowe Kredki w Niwiskach,
  • Punkt Przedszkolny Elemelek w Trześni,
  • Niepubliczne Przedszkole Kraina Radości w Hucinie.
Żłobki
  • Żłobek Chatka Puchatka w Siedlance[53].
 
Dwór w Niwiskach, w którym znajduje się siedziba GOK i biblioteki oraz część pomieszczeń szkoły muzycznej
Szkoły artystyczne

Kultura edytuj

Działalność kulturalną prowadzi gminny ośrodek kultury, który swoim zasięgiem obejmuje wszystkie miejscowości gminy. Ośrodek mieści się w zabytkowym dworze[8].

W dworze działa również biblioteka publiczna, której filia znajduje się w Siedlance[8].

Jedynym honorowym obywatelem gminy jest Władysław Pogoda. Tytuł ten nadano mu uchwałą rady gminy nr V/26/07 z dnia 20 lutego 2007[54].

Sport edytuj

 
Boisko sportowe w Kosowach
 
Sala gimnastyczna w Siedlance

Na terenie gminy znajdują się następujące boiska sportowe[8]:

  • Orlik 2012 w Niwiskach,
  • obiekt sportowy w Trześni z dwoma płytami boiska
  • boisko sportowe w Przyłęku (wraz z szatnią),
  • boisko sportowe w Siedlance (wraz z szatnią),
  • boisko sportowe w Hucinie (wraz z szatnią),
  • boisko sportowe w Leszczach,
  • boisko sportowe w Zapolu,
  • boisko sportowe w Hucisku,
  • boisko sportowe w Kosowach.

W gminie istnieją też sale gimnastyczne w Niwiskach[8], Siedlance, Trześni i Przyłęku[34].

W 2014 roku na obszarze gminy Niwiska działały następujące kluby sportowe[8]:

  • Ludowy Klub Sportowy Hucina
  • Ludowy Klub Sportowy Zacisze Trześń,
  • Ludowy Klub Sportowy Orzeł Kosowy,
  • Ludowy Klub Sportowy Marmury Przyłęk,
  • Ludowy Klub Sportowy Błękitni Siedlanka
  • Uczniowski Klub Sportowy Niwa Niwiska,
  • Uczniowski Klub Sportowy Gryf Trześń.

Religia edytuj

 
Kościół Najświętszego Serca Jezusowego w Kosowach

Na terenie gminy siedzibę mają następujące parafie rzymskokatolickie:

Ponadto wieś Przyłęk należy do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ostrowach Tuszowskich[57].

Administracja i polityka edytuj

Na czele gminy stoi wójt oraz piętnastoosobowa rada gminy. Radni wybierani są w 15 jednomandatowych okręgach wyborczych[58].

Mieszkańcy gminy Niwiska wybierają przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w okręgu nr 9, przedstawicieli do Sejmu w okręgu nr 23, a do Senatu w okręgu nr 55[59].

Włodarze gminy edytuj

Naczelnicy gminy Niwiska (1973–1990)
  • Piotr Skiba (1 stycznia 1973 – 31 maja 1975)[60]
  • Bronisław Kata (1 czerwca 1975–styczeń 1976)[60]
  • Jan Malec (marzec 1976–czerwiec 1978)[60]
  • Tadeusz Chmara (lipiec 1978–czerwiec 1990)[60]
Wójtowie gminy Niwiska (1990-)
  • Jan Dziadura (199–1994)[61]
  • Piotr Skiba (1994–2006)[62]
  • Elżbieta Wróbel (od 2006)[63][64]

Uwagi edytuj

  1. Według innego źródła 29,7%[6]
  2. Według innego źródła 9[14]

Przypisy edytuj

  1. a b c d e Gmina Niwiska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-06-24] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. a b Dz.U. z 1948 r. nr 28, poz. 208.
  3. Ortofotomapa Polski. Geoportal Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej, 2021-10-25.
  4. a b c Monika Dymkowska, Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Niwiska na lata 2013–2028, Niwiska 2013.
  5. a b c d e Portret gminy Niwiska, Główny Instytut Statystyczny w Rzeszowie, 2020 (pol.).
  6. a b c d e f g h Zakład Analiz Środowiskowych Eko-precyzja Czupryn Paweł, Program Ochrony Środowiska dla Gminy Niwiska na lata 2014–2017 z perspektywą na lata 2018–2021, Niwiska 2014 (pol.).
  7. W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 13.
  8. a b c d e f g h i j k Strategia Rozwoju Gminy Niwiska na lata 2014–2020, Niwiska, kwiecień 2014.
  9. Położenie. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  10. W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 14.
  11. W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 19.
  12. Formy ochrony przyrody w gminie Niwiska (eksport xls) [online], Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody GDOŚ [dostęp 2022-07-26].
  13. Zugaj 2013 ↓, s. 4.
  14. a b c oprac. Leszek Zugaj: Samorząd i administracja w gminie Niwiska. Urząd Gminy Niwiska.
  15. Zugaj 2013 ↓, s. 6–7.
  16. Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 647.
  17. Zugaj 2013 ↓, s. 17.
  18. Zugaj 2013 ↓, s. 21.
  19. Zugaj 2013 ↓, s. 24.
  20. Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Nakład Związku zawodowego pracowników Samorządu Terytorialnego i użyteczności publicznej, 1948, s. 162, seria: Biblioteka Samorządowca nr 77.
  21. Uchwała Nr 23/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu kolbuszowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41).
  22. Uchwała Nr 10/59 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 20 sierpnia 1959 r. w sprawie łączenia, zniesienia i tworzenia gromad, zmiany granic oraz przeniesienia niektórych siedzib gromadzkich rad narodowych w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 26 listopada 1959 r., Nr. 8, Poz. 78).
  23. Zugaj 2013 ↓, s. 41.
  24. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  25. Mapa - Góry Bez Granic [online], podkarpacie.szlaki.pttk.pl [dostęp 2022-07-21] (pol.).
  26. Leśnictwa. tuszyma.krosno.lasy.gov.pl. [dostęp 2022-05-28]. (pol.).
  27. Leśnictwa. mielec.krosno.lasy.gov.pl. [dostęp 2022-05-28]. (pol.).
  28. Bank Danych o Lasach [online], www.bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2022-07-21].
  29. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  30. a b Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Niwiska na lata 2019–2022. Dziennik Urzędowy Województwa Podkarpackiego.
  31. PLAN ROZWOJU SIECI DRÓG GMINNYCH w GMINIE NIWISKA na lata 2014–2018. Gmina Niwiska. [dostęp 2021-10-28].
  32. Linia: 400 kV Rzeszów – Połaniec(293154952) [online], OpenStreetMap [dostęp 2022-05-19].
  33. Elektrownia wiatrowa. archiwum.niwiska.pl, 23 października 2012. [dostęp 2022-05-26]. (pol.).
  34. a b c d Inwestycje gminne zrealizowane w okresie 30 lat samorządu terytorialnego w Gminie Niwiska, Gmina Niwiska, 2020 (pol.).
  35. a b Gospodarka komunalna. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-29]. (pol.).
  36. REGULAMIN PUNKTU SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW KOMUNALNYCH W GMINIE NIWISKA, Niwiska, 4 stycznia 2021.
  37. Komunikat. niwiska.pl, 9 grudnia 2021. [dostęp 2022-06-08]. (pol.).
  38. OSP Niwiska. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  39. OSP Hucina. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  40. OSP Przyłęk. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  41. OSP Kosowy. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  42. OSP Niwiska. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  43. OSP Trześń. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  44. OSP Hucisko. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  45. OSP Leszcze. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  46. OSP Zapole. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  47. DZIELNICOWI KOMENDY POWIATOWEJ POLICJI W KOLBUSZOWEJ. podkarpacka.policja.gov.pl. [dostęp 2022-05-14]. (pol.).
  48. Antoni Więch: Polityk, podróżnik, publicysta. Życie dra Jana Hupki (1866-1952). Rzeszów: Libra PL, 2019, s. 135. ISBN 978-83-952823-4-8.
  49. Elżbieta Wróbel (oprac.), RAPORT o stanie Gminy Niwiska za 2020 r., Niwiska 2021.
  50. Elżbieta Wróbel (oprac.), RAPORT o stanie Gminy Niwiska za 2021 r., Niwiska, maj 2022.
  51. Dzienny dom Senior-Wigor. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  52. Wójt Gminy Niwiska, INFORMACJA O STANIE REALIZACJI ZADAŃ OŚWIATOWYCH W GMINIE NIWISKA ZA ROK SZKOLNY 2020/2021, Niwiska, 13 października 2021.
  53. Lidia Szpara: Gmina Niwiska. Rozpoczął się nabór do żłobka w Siedlance. Wszystkie dzieci w wieku od 20 tygodnia do 3 lat, mają możliwość zapisu. korsokolbuszowskie.pl, 6 września 2018. [dostęp 2022-05-25]. (pol.).
  54. Honorowy Obywatel Gminy. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-24]. (pol.).
  55. Parafia Niwiska. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  56. Parafia Kosowy. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  57. Parafia Ostrowy Tuszowskie. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  58. Uchwała Nr XLV/270/2018 Rady Gminy Niwiska z dnia 26 marca 2018 r. [online]
  59. Dz.U. z 2022 r. poz. 1277.
  60. a b c d Zugaj 2013 ↓, s. 48.
  61. Zugaj 2013 ↓, s. 50.
  62. Zugaj 2013 ↓, s. 51–53.
  63. Zugaj 2013 ↓, s. 53–54.
  64. Władze. niwiska.pl. [dostęp 2022-05-23]. (pol.).

Bibliografia edytuj