Norbert Adamowicz
Norbert Adamowicz, ps. „Alena” (ur. 18 stycznia 1919 w Ostrołęce, zm. 1984 w Krakowie[1]) – żołnierz Armii Krajowej, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, uczestnik walk partyzanckich (także po 1945 roku)[1], działacz społeczny[2].
 kapral podchorąży
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa, |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Pochodził ze szlacheckiej rodziny herbu Leliwa. Uczęszczał do Gimnazjum i Liceum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Ostrołęce, był absolwentem wydziału administracyjnego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (1939)[1].
Partyzantka w czasie II wojny światowej edytuj
Od października 1939 roku Adamowicz działał na terenie powiatu ostrołęckiego i Ostrołęki w zakonspirowanych kołach Służby Zwycięstwu Polski[3]. Pseudonim „Alena” jest kombinacją pierwszych liter herbu Leliwa i inicjałów Norberta Adamowicza. Od kwietnia 1941 roku Adamowicz był zaangażowany w działalność konspiracyjną AK – najpierw w stopniu plutonowego podchorążego, a później podporucznika pełnił funkcję adiutanta komendanta okręgu Ostrołęka Armii Krajowej por./kpt. Edwarda Filochowskiego „Sana” oraz funkcję szefa Biura Informacji i Propagandy tegoż okręgu[1][4]. Pracował w, zamienionym na niemiecki urząd, Rejonie Dróg Wodnych (Strommeisterei Scharfenwiese) w Ostrołęce, gdzie udający wodniaków AK-owcy pod dowództwem Ryszarda Pszczółkowskiego mieli gniazdo „Gryfa”. „Alena” został tłumaczem i sekretarzem Strommeistera, Fritza Wittrina. Przekonany przez „Alenę”, że do regulacji Narwi jest niezbędny były kierownik Rejonu Dróg Wodnych, Konrad Wojnar, napisał prośbę o zwolnienie go z Dachau, co nastąpiło 24 sierpnia 1940 roku[5]. Na strychu Rejonu Dróg Wodnych mieściła się baza przerzutowa broni, amunicji, sprzętu wojskowego, a w piwnicy – nasłuch radiowy oraz magazyn produktów żywnościowych dla potrzebujących Polaków[6]. W maju 1944 roku Adamowicz został odznaczony Krzyżem Zasługi z Mieczami za męstwo i wybitne zdolności organizacyjne[2].
Konspiratorzy z gniazda „Gryfa” mieli wtyczkę w Gestapo i na wieść o planowanej operacji niemieckiej schronili się w lesie. Uformowali tam kilkuosobowe grupy partyzantów, które rozbrajały niemieckie patrole i posterunki żandarmerii. Po nieudanym przyłączeniu się do zbliżających się w 1944 roku radzieckich wojsk, Adamowicz wyprowadził swój oddział ponownie do kurpiowskich lasów, walcząc z komunistyczną władzą. „Alena” został żołnierzem Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość[1] pod dowództwem płk. Władysława Liniarskiego „Mścisława”. Namówiony przez przyjaciela do opuszczenia partyzantki, pod przybranym, konspiracyjnym nazwiskiem Bolesław Kosecki, wyjechał do Góry Kalwarii[1], gdzie w 1946 roku[4] poślubił wdowę po Tomaszu Musiałowskim, szefie AK w Górze Kalwarii[1].
Praca i działania społecznikowskie edytuj
W 1947 roku Norbert Adamowicz ujawnił się. Pracował w Górze Kalwarii w młynie teścia jako księgowy, a także później gdy młyn został upaństwowiony. W latach 60. awansował na kierownika. Zapisał się do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL) i podjął pracę w Gminnej Spółdzielni. Odpowiadał za zaopatrzenie rolników w materiały budowlane i materiały do produkcji rolnej. W Górze Kalwarii przyczynił się m.in. do budowy tamtejszego liceum. Zaangażował się w działalność na rzecz społeczności Góry Kalwarii i po latach, w opinii mieszkańców, zyskał miano „ojca miasta”[1].
Upamiętnienie edytuj
W 2004 roku dwa rozkazy z 25 sierpnia 1943 roku, podpisane przez płk. Władysława Liniarskiego „Mścisława”, Komendanta Okręgu Białostockiego ZWZ-AK, umieszczone w szklanej buteleczce, zostały odnalezione w fundamencie rozbieranego domu przy ulicy Batorego w Ostrołęce. Z jednego wynika, że po ukończeniu zastępczego Kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty Norbert Adamowicz otrzymał awans na kaprala podchorążego rezerwy, z drugiego, że za wyróżniającą się służbę w wojsku konspiracyjnym uzyskał stopień starszego strzelca. Znalezisko trafiło do zbiorów Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce[7].
Jako działacz społeczny przyczynił się do rozwoju Góry Kalwarii, za co został uhonorowany nadaniem jego imienia jednej z ulic[1].
Życie prywatne edytuj
Żoną Adamowicza była Sabina Danuta Musiałowska (od 25 lipca 1946[4]) z domu Proszewska, wdowa po zamordowanym przez Gestapo Tomaszu Musiałowskim, komendancie górskokalwaryjskiego obwodu AK, inżyniera lotnictwa, który pracował m.in. przy konstruowaniu przedwojennego polskiego bombowca Łoś[2]. Mieli sześcioro dzieci, wychowywali też córkę Ewę z pierwszego małżeństwa żony. Norbert Adamowicz został pochowany w Górze Kalwarii[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j Jacek Pawłowski, Alena – ojciec miasta, „Tygodnik Ostrołęcki” [dostęp 2023-03-20].
- ↑ a b c Piotr Chmielewski, Piotr Adamowicz, Lista pisana męczeńską krwią, „Nad Wisłą”, 10 listopada 2011 [dostęp 2023-03-20].
- ↑ Czesław Parzych, 200 lat cmentarza parafialnego w Ostrołęce, Ostrołęka: Towarzystwo Przyjaciół Ostrołęki, 2017, s. 276, ISBN 978-83-64200-32-8.
- ↑ a b c Kazimierz Krajewski (red.), Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944-1956. Powiat Ostrołęka. Materiały z sesji naukowej Powiat Ostrołęka w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych, zorganizowanej 23 października 2008 r. przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie i Prezydenta Ostrołęki, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Oficyna Wydawnicza RYTM, 2009, s. 18, 19, 36, 590, 611, 708, ISBN 978-83-7629-085-0, ISBN 978-83-7399-369-3.
- ↑ Barbara Zakrzewska, Ach, te korzenie!, [w:] Ostrołęka pełna wspomnień. Zeszyt 10, Ostrołęka: Towarzystwo Przyjaciół Ostrołęki, 2022, s. 69, ISBN 978-83-64200-62-5.
- ↑ Gniazdo „Gryfa”, [w:] Witold Popiołek, Narew pełna wspomnień, Ostrołęka: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe, 2002, s. 87–97, ISBN 83-86122-43-9.
- ↑ Alena, [w:] Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce [online], 3 czerwca 2020 [dostęp 2023-03-20].