Noworosyjsk

miasto w Rosji

Noworosyjsk (ros. Новороссийск, Noworossijsk) – miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, jeden z głównych portów Morza Czarnego.

Noworosyjsk
Новороссийск
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Rosja

Kraj

 Krasnodarski

Data założenia

1838

Mer

Władimir Sinagowskij

Powierzchnia

86,50[1] km²

Wysokość

10 m n.p.m.

Populacja (2020)
• liczba ludności
• gęstość


274 956[2]
3390,33 os./km²

Nr kierunkowy

(+7) 8617

Kod pocztowy

353900–353925

Tablice rejestracyjne

23, 93

Położenie na mapie Kraju Krasnodarskiego
Mapa konturowa Kraju Krasnodarskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Noworosyjsk”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Noworosyjsk”
Ziemia44°43′N 37°46′E/44,716667 37,766667
Strona internetowa
Panorama Noworosyjska

W mieście jest stacja kolejowa Noworosyjsk.

Historia edytuj

Na miejscu dzisiejszego miasta starożytni Grecy założyli kolonię o nazwie Bata. W XII i XIII wieku istniał tu punkt handlowy włoskiej Genui. Po podbiciu tych terenów przez Imperium Osmańskie, została u ujścia rzeki Zemes zbudowana forteca zwana Sudżuk Kale, aby stąd prowadzić handel niewolnikami.

XIX wiek edytuj

W 1808 r. turecka twierdza została zdobyta przez Rosję. Osada założona w 1838 na miejscu zburzonej w 1812 tureckiej twierdzy Sudżuk Kale. Jej nazwa pochodzi od prowincji Nowa Rosja (Noworosja). Port powstał w 1848 roku. Noworosyjsk prawa miejskie posiada od 1866. Szybki rozwój miasta nastąpił w 2 poł. XIX wieku, w związku z ożywieniem w handlu i budową floty czarnomorskiej. Noworosyjsk był stolicą utworzonej w 1896 r. guberni czarnomorskiej, która istniała do 1918/20 r.

W czasie rewolucji w 1905 r. miasto przeszło na 2 tygodnie we władanie delegatów robotniczych. Na rozkaz władz radzieckich w 1918 zatopiono w Zatoce Noworosyjskiej niemal wszystkie jednostki floty czarnomorskiej, nie godząc się na wydanie ich Niemcom.

W latach 1917–1921 w Noworosyjsku funkcjonowała polska placówka o charakterze konsularnym.

II wojna światowa edytuj

W czasie II wojny światowej o miasto trwały zacięte walki od 1942 do 1943. Był to jeden z wysuniętych najdalej na wschód punktów frontu wschodniego na wybrzeżu Morza Czarnego, do którego dotarły wojska hitlerowskich Niemiec (najdalszy na wschód to osada Terekli-Mekteb)[3][4].

W 1943, na południe od Noworosyjska na przylądku Myschako, przez 225 dni walczył desant wojsk radzieckich (tzw. przyczółek „Mała Ziemia”), początkujący tzw. operację noworosyjsko-tamańską, zmierzającą do wyzwolenia południowych obszarów Kraju Krasnodarskiego. Za te walki na przyczółku „Mała Ziemia” nadano Noworosyjskowi tytuł honorowy miasto-bohater (1973).

Po 1945 edytuj

14 września 1973 Noworosyjsk został odznaczony przez Leonida Breżniewa tytułem miasta-bohatera (ros. Город-герой) za zatrzymanie wojsk niemieckich w czasie II wojny światowej.

Miasto jest ośrodkiem przemysłowym, kulturalnym (muzea, planetarium) i akademickim (Морской государственный университет имени адмирала Г.И. Невельского[5]). Różnorodny przemysł metalowy, maszynowy, drzewny, środków transportu, spożywczy oraz cementowy[6].

Od 2002 roku w porcie zacumowany jest krążownik Michaił Kutuzow, który pełni rolę okrętu-muzeum.

Sport edytuj

Osoby związane z miastem edytuj

  • Aleksander Majewski – polski oficer lotnictwa wojskowego, uczestnik obrony Polski z września 1939, organizator powojennego lotnictwa morskiego.

Galeria edytuj

Miasta partnerskie edytuj

W latach 2019–2022 miasto współpracowało również z Heilbronn w Niemczech. Współpraca ta została zawieszona po rosyjskiej inwazji na Ukrainę[7].

Przypisy edytuj

  1. Генеральный план городского округа муниципального образования город Новороссийск Краснодарского края. Схема административно-территориальных границ. [online] [dostęp 2021-03-15].
  2. Оценка численность населения на 1 января 2020 года по муниципальным образованиям Краснодарского края [online] [dostęp 2021-03-15].
  3. Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975, s. 654–658.
  4. Wielki atlas historyczny. Wyd. 3. Warszawa: Demart, 2003, s. 126. ISBN 83-89239-57-4.
  5. Главная [online], Морской государственный университет имени адмирала Г.И. Невельского [dostęp 2018-01-23] (ros. • ang.).
  6. Noworosyjsk, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-08-02].
  7. Novorossijsk [online], www.heilbronn.de [dostęp 2022-10-12].

Linki zewnętrzne edytuj