Wikipedia

Nowosiółki (sielsowiet Nowosiółki, obwód grodzieński)

agromiasteczko na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, w rejonie oszmiańskim, w sielsowiecie Nowosiółki

Nowosiółki[1] (biał. Навасёлкі; ros. Новосёлки) – agromiasteczko na Białorusi, w rejonie oszmiańskim obwodu grodzieńskiego, około 8 km na wschód od Oszmiany, nad rzeką Oszmianka. Siedziba sielsowietu.

Nowosiółki
Навасёлкі
ilustracja
Państwo

 Białoruś

Obwód

 grodzieński

Rejon

oszmiański

Sielsowiet

Nowosiółki

Wysokość

165 m n.p.m.

Populacja (2009)
• liczba ludności


396

Nr kierunkowy

+375 1593

Kod pocztowy

231125

Tablice rejestracyjne

4

Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego
Mapa konturowa obwodu grodzieńskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Nowosiółki”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Nowosiółki”
Ziemia54°24′15″N 26°04′54″E/54,404167 26,081667
Multimedia w Wikimedia Commons
Pałac Czapskich w 1896 roku
Jeden z pokoi w pałacu, 1896

Historia edytuj

W XVI wieku Nowosiółki należały do klucza ks. Holszańskich. Z czasem przeszły na Radziwiłłów, właścicieli pobliskich Żupran. Weronika Radziwiłłówna (1754–?, córka Michała Kazimierza Radziwiłła Rybeńko i Anny Ludwiki z domu Mycielskiej) wyszła w 1772 roku za Franciszka Stanisława Hutten-Czapskiego, wnosząc mu ten majątek w posagu. Kolejnymi właścicielami byli ich męscy potomkowie, kolejno:

W wyniku reformy administracyjnej w latach 1565–1566 Nowosiółki weszły w skład powiatu oszmiańskiego województwa wileńskiego Rzeczypospolitej. Miejscowość miała w XVIII wieku status wsi magnackiej[6]. Po III rozbiorze Polski w 1795 roku majątek znalazł się na terenie powiatu oszmiańskiego (ujezdu) guberni wileńskiej. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Nowosiółki wróciły do Polski, należały do gminy Kucewicze w powiecie oszmiańskim. 13 kwietnia 1922 roku gmina weszła w skład objętej władzą polską Ziemi Wileńskiej[7], przekształconej 20 stycznia 1926 roku w województwo wileńskie[8]. Od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[2][9][10].

W latach 80. XIX wieku we wsi Nowosiółki było 138 mieszkańców katolickich, w folwarku – 73 osób, w tym 2 prawosławnych, pozostali katolicy. W 1931 roku wieś liczyła 217 mieszkańców, a majątek – 156[1]. W 2009 roku w agromiasteczku mieszkało 396 osób[11].

Obecnie w miejscowości funkcjonują: 2 sklepy, szkoła, przychodnia, dom kultury, biblioteka i łaźnia publiczna.

Pałac Czapskich edytuj

Adam Ignacy Czapski zbudował tu w 1893 roku ogromny, jeden z największych na Wileńszczyźnie, siedemnastoosiowy, dwukondygnacyjny, eklektyczny pałac z trzema ryzalitami. Skrajne ryzality były wyższe niż główny korpus. Budynek był przykryty płaskim, gładkim dachem. Wzdłuż całej elewacji ogrodowej ciągnął się duży taras, z którego do parku wiodły dwuramienne schody. Dalej było zejście do rzeczki Oszmianki. Pałac był bogato wyposażony w cenne meble i dzieła sztuki. Na ścianach wisiały obrazy Tiepola i Canaletta, na stołach podawano cenną porcelanę i srebra. Była tu bogato wyposażona biblioteka. Pałac był najzasobniejszą rezydencją Czapskich na Białej Rusi. Został spalony w czasie I wojny światowej. To, co właściciele próbowali odtworzyć, zrabowała okoliczna ludność we wrześniu 1939 roku[4][5].

Pałac był oddalony o około 2 km (na północny zachód) od wsi, był otoczony parkiem krajobrazowym, znacznie starszym niż rezydencja[4].

Do dziś z pałacu pozostało jedynie kilka strzaskanych kolumn w rumowisku gruzów w zdziczałym parku na wzgórzu. Zachowały się dwie stajnie z kamienia polnego. Stoi jeszcze ruina dawnego spichlerza, resztki młyna wodnego i parku[5].

Majątek Nowosiółki został opisany w 4. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[4].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. T. 1, Województwo wileńskie. T. 1. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 32. [dostęp 2017-12-10].
  2. ↑ a b Nowosiółki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 279., znaczenie 21.
  3. ↑ Czesław Jankowski, Powiat oszmiański. Materiały do dziejów ziemi i ludzi, t. 1, Petersburg: Księgarnia K. Grendyszyńskiego, 1896, s. 106–136 [dostęp 2017-12-10].
  4. ↑ a b c d Nowosiółki, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 4: Województwo wileńskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 252–253, ISBN 83-04-04020-4, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
  5. ↑ a b c Nowosiółki. W: Grzegorz Rąkowski: Kresowe rezydencje. Zamki, pałace i dwory na dawnych ziemiach wschodnich II RP, tom 1: województwo wileńskie. T. 5. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017, s. 150, seria: Dopalanie Kresów. ISBN 978-83-8098-093-8.
  6. ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 81.
  7. ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213 – Art. 8.
  8. ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 6, poz. 29
  9. ↑ Nowosiółki-Dwór na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-12-10].
  10. ↑ Nowosiółki na stronie Radzima.net. [dostęp 2017-12-10].
  11. ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. [dostęp 2017-12-10]. (ros.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowosiółki_(sielsowiet_Nowosiółki,_obwód_grodzieński)&oldid=73142062”