Numer trzynasty
Numer trzynasty (tytuł oryg. Number 13, tytuł alt. Mrs. Peabody) – brytyjska niema komedia krótkometrażowa. Film miał być debiutem reżyserskim Alfreda Hitchcocka, lecz z przyczyn finansowych nie został on ukończony. Do głównych ról byli zaangażowani Clare Greet i Ernest Thesiger. Scenariusz autorstwa Elsie Codd – jak i większość zdjęć – nie zachował się do czasów współczesnych. Fabuła miała przedstawiać losy niezamożnych mieszkańców budynku sfinansowanego przez trust Peabody, założony przez amerykańskiego bankiera i filantropa George’a Peabody’ego w celu zapewnienia mieszkania londyńczykom będącym w potrzebie[2].
 Alfred Hitchcock nagrywający scenę do filmu w dzielnicy Rotherhithe[1] | |
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji |
1922 |
| Kraj produkcji | |
| Język |
plansza tekstowa w języku angielskim |
| Reżyseria | |
| Scenariusz |
Elsie Codd |
| Główne role | |
| Zdjęcia |
Joe Rosenthal Jr. |
| Produkcja |
Alfred Hitchcock |
Podobnie jak w przypadku dreszczowca melodramatycznego Orzeł z gór (1927), Numer trzynasty był bezskutecznie poszukiwany przez historyków czy kolekcjonerów. Hitchcock w późniejszych latach wielokrotnie wyrażał ulgę z powodu niezachowania się żadnych materiałów z filmu.
Fabuła edytuj
Fabuła Numeru trzynastego rozgrywała się w środowisku londyńskiej niższej klasy średniej, zamieszkującej tanie osiedle Peabody Buildings[3]. W 1930 reżyser filmu Alfred Hitchcock w następujących słowach wypowiadał się na temat głównego wątku: „Fabuła opowiadała o marzeniu sprzątaczki, która kupiła bilet na loterii, optymistycznie marzyła o bogactwie, wszyscy przyjaciele byli honorowymi gośćmi w jej rezydencji – dżentelmen, który był wyjątkowo uprzejmy, pozwalał jej nosić diadem od rana do wieczora – a wszyscy, którzy byli do niej wrogo nastawieni, stali się jej sługami”[4].
Obsada edytuj
Opracowano na podstawie materiału źródłowego[5][6]:
- Clare Greet – pani Peabody
- Ernest Thesiger – pan Peabody
Produkcja edytuj
Scenariusz edytuj
Zdaniem Johna Russella Taylora, autora biografii Hitch: The Life and Times of Alfred Hitchcock (1978), za scenariusz do Numeru trzynastego odpowiedzialna jest Anita Ross, choć Patrick McGilligan, inny z biografów Hitchcocka, utrzymywał, że tożsamość kobiety była nieznana[2][5]. Według różnych źródeł Ross była zatrudniona w studiu przy Pool Street na Islington i miała na swoim koncie współpracę z Charliem Chaplinem, co – jak wspominał Hitchcock – było wystarczająco prestiżowe, aby wspomóc projekt od podstaw[5]. Jednak w rozmowie z Peterem Bogdanovichem z 1972 reżyser jako autorkę scenariusza wymienił Elsie Codd[7], która rzeczywiście współpracowała z Chaplinem i była brytyjską publicystką w Hollywood od 1919, nim wróciła do Anglii, gdzie zajęła się reklamą FPLB oraz pisała artykuły dla magazynu „Picturegoer”, głównie o Chaplinie[4].
Realizacja edytuj
Pod koniec 1922 Alfred Hitchcock pożyczył od swojego stryja Josepha pieniądze, aby móc sfinansować film, który chciał zrealizować niezależnie[3]. Część gotówki dołożyła z własnych środków zatrudniona do głównej roli kobiecej Clare Greet[a][5][15]. Film miał nosić tytuł Mrs. Peabody lub Number Thirteen[3][16]. Zdjęcia realizowano m.in. w londyńskiej dzielnicy Rotherhithe na południe od Tamizy, gdzie znajdował się pub „The Angel”[4].
Po nagraniu dwóch szpul produkcję Numeru trzynastego przerwano, ponieważ zabrakło funduszy na dalszą realizację projektu[2][5][17] (niektóre źródła utrzymywały, że główną przyczyną takiej decyzji miała być zmiana właściciela wytwórni)[18]. Zdaniem Gene’a Adaira bezpośrednią przyczyną wstrzymania produkcji były kłopoty finansowe studia na Islington, a kompania Famous Players-Lasky zaprzestała realizowania brytyjskich filmów, zachowując jednak sprzęt i urządzenia[19]. Wspomniana firma zaczęła wynajmować swoje studio na Islington niezależnym producentom, w szczególności Michaelowi Balconowi i Victorowi Saville’owi, którzy założyli Gainsborough Pictures[20].
Niepowodzenie prac nad Numerem trzynastym było pouczającym doświadczeniem dla początkującego angielskiego reżysera, który wiedział, że na przyszłość będzie musiał pamiętać o zabezpieczeniu finansowej strony produkcji filmu[21].
Dalsze losy filmu edytuj
W 1925, gdy Hitchcock pełnił funkcję reżysera w studiu Gainsborough, powrócono do pomysłu dokończenia realizacji Numeru trzynastego. Szef przedsiębiorstwa Michael Balcon zwrócił się z prośbą do reżysera Adriana Brunela, współpracującego m.in. z Ivorem Montagu, by ten zechciał przejrzeć nieukończony materiał[1]. 11 listopada 1925 Brunel wystosował list do Balcona, przyznając, że rozmawiał z Hitchcockiem o możliwości dokończenia produkcji, jednak jego zdaniem przedsięwzięcie, z uwagi na zbyt duże koszty potrzebne do realizacji wielu nowych scen, wydawało się mało opłacalne[22]. Skutkiem tego było zaniechanie dalszej próby dokończenia filmu[23].
W 1930 Hitchcock przyznawał, że cała ekipa była niedoświadczona, przez co zrealizowano zwykłą komedię zamiast farsy[1]. W sierpniu 1962 w trakcie rozmów, które François Truffaut przeprowadzał z angielskim filmowcem[24], podtrzymywał on krytyczną ocenę nagranego materiału, uznając, że „naprawdę nie było to dobre”[25].
Numer trzynasty, podobnie jak pełnometrażowy Orzeł z gór (1927), był bezskutecznie poszukiwany przez historyków filmowych i kolekcjonerów. Reżyser w późniejszych latach wielokrotnie wyrażał ulgę z powodu niezachowania się żadnych materiałów z filmu[4].
Uwagi edytuj
- ↑ Szczodry gest Greet został doceniony przez Hitchcocka, który w późniejszych latach siedmiokrotnie angażował ją do swoich produkcji (częściej niż jakąkolwiek inną aktorkę)[8]: Three Live Ghosts (1922, Hitchcock pełnił w tym filmie funkcję projektanta napisów, a reżyserował George Fitzmaurice)[9], Ring (1927)[10], Człowiek z wyspy (1929)[11], Morderstwo (1930)[12], Człowiek, który wiedział za dużo (1934)[13], Tajny agent (1936)[10] i Oberża Jamajka (1939)[14].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Kerzoncuf i Barr 2015 ↓, s. 30.
- ↑ a b c McGilligan 2005 ↓, s. 76.
- ↑ a b c Ackroyd 2017 ↓, s. 31.
- ↑ a b c d Kerzoncuf i Barr 2015 ↓, s. 29.
- ↑ a b c d e Kerzoncuf i Barr 2015 ↓, s. 28.
- ↑ Sloan 1995 ↓, s. 538; Spoto 2000 ↓, s. 608; McGilligan 2005 ↓, s. 938.
- ↑ Kerzoncuf i Barr 2015 ↓, s. 28–29.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 76–77.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 76, 937.
- ↑ a b McGilligan 2005 ↓, s. 77.
- ↑ Sloan 1995 ↓, s. 69.
- ↑ Condon i Sangster 1999 ↓, s. 69.
- ↑ Condon i Sangster 1999 ↓, s. 82.
- ↑ Sloan 1995 ↓, s. 151.
- ↑ Condon i Sangster 1999 ↓, s. 6.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 79.
- ↑ Ackroyd 2017 ↓, s. 31–32.
- ↑ Truffaut 2005 ↓, s. 332.
- ↑ Adair 2002 ↓, s. 23.
- ↑ Sloan 1995 ↓, s. 3.
- ↑ Ackroyd 2017 ↓, s. 32.
- ↑ Kerzoncuf i Barr 2015 ↓, s. 30–32.
- ↑ Kerzoncuf i Barr 2015 ↓, s. 32.
- ↑ Truffaut 2005 ↓, s. 11.
- ↑ Truffaut 2005 ↓, s. 32.
Bibliografia edytuj
- Peter Ackroyd: Alfred Hitchcock. Jerzy Łoziński (tłum.). Zysk i S-ka, 2017. ISBN 978-83-65521-79-8. (pol.).
- Gene Adair: Alfred Hitchcock: Filming Our Fears. Oxford University Press, 2002. ISBN 978-0195119671. (ang.).
- Paul Condon, Jim Sangster: The Complete Hitchcock. Virgin Books, 1999. ISBN 978-0753503621. (ang.).
- Alain Kerzoncuf, Charles Barr: Hitchcock Lost and Found: The Forgotten Films. University Press of Kentucky, 2015. ISBN 978-0-8131-6084-9. (ang.).
- Patrick McGilligan: Alfred Hitchcock: Życie w ciemności i pełnym świetle. Jowita Matys, Anna Nermer, Andrzej Nermer, Irena Stąpor (tłum.). Twój Styl, 2005. ISBN 978-83-7163-505-2. (pol.).
- Jane E. Sloan: Alfred Hitchcock: A Filmography and Bibliography. University of California Press, 1995. ISBN 978-0-520-08904-4. (ang.).
- Donald Spoto: Alfred Hitchcock. Jan Stanisław Zaus (tłum.). ALFA, 2000. ISBN 83-7179-191-7. (pol.).
- François Truffaut: Hitchcock/Truffaut. Tadeusz Lubelski (tłum.). Świat Literacki, 2005. ISBN 83-88612-83-2. (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Numer trzynasty w bazie IMDb (ang.)
- Numer trzynasty w bazie Filmweb