O zachowaniu się przy stole
O zachowaniu się przy stole (znany również jako: wiersz Słoty O chlebowym stole) – wiersz będący przykładem średniowiecznej poezji polskiej przypisywany Przecławowi Słocie.
Utwór ten jest najstarszym zabytkiem polskiej poezji świeckiej i jednym z pierwszych tekstów, w którym autor pozostawił po sobie podpis.
Autorstwo edytuj
Przypuszcza się, że przydomek Słota, którym podpisano wiersz, pochodzi od nazwy wsi Słota lub Złota. Taki sposób podpisywania utworów był częstą praktyką w średniowieczu. Ostatnio autorstwo przypisuje się Przecławowi Słocie (Złocie) – burgrabiemu poznańskiemu w latach 1398–1400.
Historia utworu edytuj
Powstał około 1400 roku, zamieszczony został w kodeksie z 1415. Tekst jego odnalazł Aleksander Brückner w Cesarskiej Bibliotece Publicznej w Petersburgu i wydał z odpisu w 1891. Kodeks, w którym znajdował się wiersz, powrócił do Polski, jednak uległ zniszczeniu w czasie II wojny światowej.
Treść edytuj
Utwór zawiera elementy satyryczne. Autor wykorzystując antywzorzec formułuje wypowiedź tak, aby odbiorca sam się zorientował, jakie zachowanie uważane jest za niewłaściwe. Tym samym wyjaśnia podstawowe zasady kultury spożywania posiłków. Z utworu wynika, że na średniowiecznej uczcie nie należało:
- objadać się,
- wyszukiwać dla siebie jak najlepszych kąsków,
- brać zbyt dużych kawałków,
- wypluwać resztek jedzenia do misy,
- brać do ust tego, co z nich wypadło.
- mówić z pełnymi ustami
Etykieta nakazywała:
- siedzieć na wyznaczonym miejscu,
- umyć palce nim sięgnie się po jedzenie,
- wycierać usta,
- zabawiać damy,
- podsuwać im półmiski z co lepszymi sztukami jadła.
Kompozycja edytuj
O zachowaniu się przy stole jest przykładem wiersza intonacyjno-zdaniowego, zamkniętego klamrą kompozycyjną. Przypuszcza się, że jego źródłem mógł być łaciński utwór Frovinusa pt. Antigameratus.
Zobacz też edytuj
Bibliografia edytuj
- Obyczaje w Polsce, rozdział pierwszy pt. Wieki Średnie, praca zbiorowa pod redakcją Andrzeja Chwalby, wydawnictwo PWN, 2004, ISBN 83-01-14253-7.
Linki zewnętrzne edytuj
- Wiersz Słoty „O chlebowym stole” z objaśnieniami. staropolska.gimnazjum.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-09-06)].