Ogórecznikowate
Ogórecznikowate, szorstkolistne (Boraginaceae Juss.) – rodzina roślin zielnych i krzewów z rzędu ogórecznikowców (Boraginales). Należy do niej w zależności od ujęcia od blisko 1800 gatunków z 94 rodzajów[2] do ponad 2500 gatunków z 135 rodzajów[3]. Występują one głównie w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej[4], ale obecne są na wszystkich kontynentach od Arktyki po wyspy Subantarktyki[2].
 Pokrój roślin z rodziny ogórecznikowatych | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
ogórecznikowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Boraginaceae Juss. Gen. Pl.: 128. 4 Aug 1789 | |
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Rośliny pokryte są sztywnymi włoskami.
- Liście
- Ulistnienie skrętoległe, liście pojedyncze, zwykle szorstko owłosione.
- Kwiaty
- Kwiaty przeważnie promieniste, tylko rzadko niewyraźnie grzbieciste, np. u żmijowca. Korona kwiatu najczęściej z osklepkami (łuskami zamykającymi jej gardziel). Występuje tu pięć pręcików. Słupek górny, zalążnia dwukomorowa, podzielona już w czasie kwitnienia przez fałszywą przegrodę na 4 jednonasienne, wypukłe gniazda, pomiędzy którymi pośrodku, we wgłębieniu, osadzona jest szyjka słupka. Korona barwna. Kwiaty zebrane są w spiralne sierpiki lub skrętki.
- Owoc
- Czterodzielna rozłupnia, rozpadająca się na 4 pojedyncze owocki.
Systematyka edytuj
- Pozycja systematyczna według systemu APG IV z 2016
Jedyna rodzina w rzędzie ogórecznikowców (Boraginales). Obejmuje w randze plemion wszystkie rodziny wyodrębniane w obrębie rzędu w innych ujęciach[3][5]. We wcześniejszym systemie APG III z 2009 rodzina także ujmowana była szeroko, ale jej pozycja w systemie określana była jako nieznana (incertae sedis)[6][7]. Szerokie ujęcie rodziny było konsekwencją konsultacji poprzedzających publikację klasyfikacji, w czasie których pozostawiono taksonomom decyzję, czy wyróżniać jedną szeroko ujmowaną rodzinę, czy 8 mniejszych. Pierwsze rozwiązanie poparło 68% respondentów, a drugie tylko 15%[8]. Wobec poparcia dla wąskiego ujęcia rodzin w obrębie Boraginales przez ekspertów specjalizujących się w badaniach tej grupy roślin, kwestia jej klasyfikacji stała się powodem sporów co do słuszności uwzględniania szerokich konsultacji w procesie tworzenia klasyfikacji roślin[9].
- Pozycja systematyczna według APweb i podział rodziny
Wąsko ujmowana w odróżnieniu od systemu APG IV – jedna z 9 rodzin w rzędzie ogórecznikowców (Boraginales), siostrzana w stosunku do Wellstediaceae[2].
| ogórecznikowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podrodzina Echiochiloideae Weigend
- Antiphytum Meisn.
- Echiochilon Desfontaines
- Heterocaryum A. de Candoll
- Ogastemma Brummitt
Podrodzina Boraginoideae Arnott
Plemię Boragineae Reichenbach
- Anchusa L. – farbownik
- Anchusella Bigazzi et al.
- Borago L. – ogórecznik
- Brunnera Steven – brunera
- Cynoglottis (Gusul.) Vural & Kit Tan
- Gastrocotyle Bunge
- Hormuzakia Gusul.
- Melanortocarya Selvi et al.
- Moritzia Meisner
- Nonea Medikus – zapłonka
- Pentaglottis Tausch
- Phyllocara Gusul.
- Pulmonaria L. – miodunka
- Symphytum L. – żywokost
- Thaumatocaryon Baillon
- Trachystemon D. Don
Plemię Lithospermeae Dumortier
- Aegonychon Gray
- Alkanna Tausch – alkanna
- Arnebia Forsskåhl – arnebia
- Buglossoides Moench
- Cerinthe L. – ośmiał
- Cystostemon Balfour f.
- Echiostachys Levyns
- Echium L. – żmijowiec
- Glandora D. C. Thomas, Weigend & Hilge
- Halacsya Dörfl.
- Lithodora Grisebach – litodora
- Lithospermum L. – nawrot
- Lobostemon Lehmann
- Macromeria D. Don
- Maharanga A. de Candolle
- Mairetis I. M. Johnston
- Megacaryon Boissier
- Moltkia Lehmann – moltkia
- Moltkiopsis I. M. Johnston
- Neatostema I. M. Johnston
- Onosma L. – rumianica
- Paramoltkia Greuter
- Podonosma Boissier
- Pontechium Böhle & Hilger
- Stenosolenium Turczanowicz
Podrodzina Cynoglossoideae Weigend
- Adelinia J. I. Cohen
- Afrotysonia Rauschert
- Amsinckia Lehmann – opiołek, amsinkia
- Ancistrocarya Maximowicz
- Andersonglossum J. I. Cohen
- Anoplocaryum Ledebour
- Antiotrema Handel-Mazzetti
- Asperugo L. – lepczyca
- Bothriospermum Bunge
- Brachybotrys Oliver
- Caccinia Savi – kacynia[10]
- Chionocharis I. M. Johnston
- Craniospermum Lehmann
- Cryptantha G. Don
- Cynoglossum L. – ostrzeń
- Dasynotus I. M. Johnston
- Decalepidanthus Riedl
- Eritrichium Gaudin – wełnisz
- Gyrocaryum Valdés
- Hackelia Opiz
- Harpagonella A. Gray
- Iberodes Serrano et al.
- Lappula Moench – lepnik
- Lasiocaryum I. M. Johnston
- Lepechiniella Popov
- Lindelofia Lehm. – lindelofia
- Memoremea Otero et al.
- Mertensia Roth – mertensja
- Microcaryum I. M. Johnston
- Microparacaryum (Popov ex Riedl) Hilger & Pod
- Microula Bentham
- Mimophytum Greenman
- Myosotidium Hooker
- Myosotis L. – niezapominajka
- Nesocaryum I. M. Johnston
- Nihon Otero et al.
- Omphalodes Miller – ułudka
- Oncaglossum Sutorý
- Paracaryopsis (Riedl) R. R. Mill
- Pectocarya Meisner
- Plagiobothrys Fischer & C. A. Meyer
- Rochelia Reichenbach – roszelia
- Selkirkia Hemsley
- Suchtelenia Meisner
- Thyrocarpus Hance
- Trichodesma R. Brown
- Trigonotis Steven
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-25] (ang.).
- ↑ a b Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 529-532. ISBN 978-1-84246-634-6.
- ↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 215. ISBN 83-7079-779-2.
- ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
- ↑ Cole TCH.. Angiosperm Phylogeny Group (APG) in jeopardy – Where have the flowers gone?. „PeerJ PrePrints 3:e1517”, 2015.
- ↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
- ↑ Maarten J.M. Christenhusz i inni, Results from an online survey of family delimitation in angiosperms and ferns: recommendations to the Angiosperm Phylogeny Group for thorny problems in plant classification, „Botanical Journal of the Linnean Society”, 178 (4), 2015, s. 501–528.
- ↑ Cole TCH.. Angiosperm Phylogeny Group (APG) in jeopardy – Where have the flowers gone?. „PeerJ PrePrints 3:e1517”, 2015.
- ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 25.