Oleica fioletowa
Oleica fioletowa[1], oleica fiołkowa[2] (Meloe violaceus) – gatunek chrząszcza z rodziny oleicowatych. Występuje w Europie, Afryce Północnej i umiarkowanej strefie Azji.
| Meloe violaceus | |||
| Marsham, 1802 | |||
.png) Samiec | |||
.jpg) Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Meloe s.str. | ||
| Gatunek |
oleica fioletowa | ||
| Synonimy | |||
| |||
Morfologia edytuj
Chrząszcz o ciele długości 10–32 mm[3][1][4]. Ubarwienie ma czarne z silniejszym lub słabszym połyskiem niebieskim do fioletowego, rzadziej jest ono całkiem czarne. Czułki samca mają człony od piątego do siódmego rozszerzone, spłaszczone, a ten ostatni ponadto wygięty. U samic człony te są walcowate. Punktowanie głowy i przedplecza jest płytsze, drobniejsze i rzadsze niż u oleicy krówki. Szerokość głowy jest większa niż przedplecza. Jej ciemię jest słabiej wypukłe niż u M. autumnalis. Przedplecze jest spłaszczone, niewiele dłuższe niż szerokie, o tępych kątach tylnych i lekko wyciętej krawędzi nasadowej. Punkty średniej wielkości na przedpleczu rozmieszczone są nieregularnie i nie tworzą skupisk. Pokrywy są miękkie, szersze od przedplecza, skrócone, lekko przy nasadzie nachodzące na siebie, a ku wierzchołkom rozchylone. Rzeźba pokryw składa się z drobnych zmarszczek, mniejszych niż u oleicy krówki; brak jest wyraźnych dołków jak u M. autumnalis. Mikrorzeźba pokryw jest niemal matowa. Wierzchołki pokryw są słabiej zaokrąglone niż u oleicy krówki. Skrzydeł tylnej pary brak zupełnie. Odnóża ostatniej pary mają biodra wydłużone, dwukrotnie dłuższe niż szersze, a golenie o ostrodze wierzchołkowej zewnętrznej dłuższej i grubszej od wewnętrznej. Odwłok jest duży, zwłaszcza u samic silnie rozdęty[4].
Biologia i ekologia edytuj
Oleica jest powolna w ruchach, a jej ochroną jest trująca, oleista ciecz wylewana w momencie zagrożenia.
Jedna samica składa do 10 000 jaj. Składanie tak dużej ilości jaj jest wymuszone skomplikowanym cyklem rozwojowym tego owada. Ze złożonych w ziemi jaj wykluwają się larwy, które wspinają się na kwitnące rośliny zielne. Tam żywią się pyłkiem i czekają na żywicieli – głównie dzikie pszczoły. Przyczepiają się do odnóży pszczół i w ten sposób trafiają do ich gniazda. W gnieździe larwy zjadają pszczele jaja i zajmują ich miejsce jedząc dalej nektar i pyłek przynoszony przez pszczoły[5]. Po kilku wylinkach larwy przekształcają się w nibypoczwarki, a następnie poczwarki i ostatecznie w postać dorosłą (hipermetamorfoza). Tak skomplikowany cykl rozwojowy powoduje, że tylko z nielicznych jaj powstają osobniki dorosłe, które z kolei odżywiają się zielonymi częściami roślin[3]. Imago występują od kwietnia do czerwca, preferują obszary trawiaste, skraje suchszych lasów i zarośli[5].
Rozprzestrzenienie edytuj
Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Andory, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji[6][7]. Na kontynencie tym sięga na północ daleko poza koło podbiegunowe[8].
W Afryce Północnej zamieszkuje Maroko i Algierię. W Azji stwierdzono jego występowanie w Gruzji, Azerbejdżanie, Armenii, Turcji, na Syberii Zachodniej i Wschodniej, Rosyjskim Dalekim Wschodzie, w Kazachstanie, Turkmenistanie, Uzbekistanie, Tadżykistanie, Kirgistanie, Iranie i północnych Indiach[7]
W Polsce jest najpospolitszym przedstawicielem rodzaju, rozmieszczonym od nizin do wysokości około 1500 m n.p.m.[8]
Przypisy edytuj
- ↑ a b Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 178.
- ↑ Owady: 129 rysunków kolorowych. Wydawnictwo M. Arcta, 1925, s. 8, seria: Atlasiki kieszonkowe.
- ↑ a b Świat zwierząt. Ladislav Korbel (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 1993, s. 138-139. ISBN 83-7073-036-1.
- ↑ a b Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 84 Majkowate – Meloidae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1987.
- ↑ a b Heiko Bellmann: Atlas owadów. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2010, s. 110-111. ISBN 978-83-7243-794-5.
- ↑ Meloe (Meloe) violaceus Marsham, 1802. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-04-23].
- ↑ a b Hassan Ghahari, María Paula Campos-Soldini. An annotated catalogue of blister-beetles (Coleoptera: Tenebrionoidea: Meloidae) of Iran. „Entomofauna”. 40/1 (5), s. 59-138, 2019.
- ↑ a b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 14. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 3.. Warszawa: 1987.