Opactwo Weingarten
Opactwo Weingarten (dawniej także Altdorf) – klasztor założony w X w., początkowo benedyktynek, w połowie XI w. przeniesiony i przekazany benedyktynom, położony w dzisiejszym Weingarten w Niemczech, w kraju związkowym Badenia-Wirtembergia. Zlikwidowany w 1802, reaktywowany w latach 1922–2010. W średniowieczu klasztor rodowy Welfów, ważny ośrodek kultury i nauki.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Miejscowość | |
| Kościół | |
| Właściciel | |
| Obiekty sakralne | |
| kościół | |
| Data budowy |
ok. 935/1056 |
| Data zamknięcia |
1802 |
| Data reaktywacji |
1922–2010 |
Położenie na mapie Badenii-Wirtembergii  | |
Położenie na mapie Niemiec  | |
 47°48′33″N 9°38′41″E/47,809222 9,644778
| |
Historia edytuj
Klasztor został ufundowany w pierwszej połowie X w. (ok. 935, po 934) obok wsi Altdorf i obsadzony benetyktynkami[1][2][3]. Założycielem był Henryk z rodu Welfów i jego żona Atha, a klasztor pomyślano jako rodową nekropolię[2][3]. W 1053 klasztor spłonął i został przez Welfa III przeniesiony na górę Marienberg, także obok Altdorfu[1][2] (ze spalonego klasztoru pozostał kościół św. Marii, który przebudowano w dobie baroku i rozebrano w 1811[3], w nowym klasztorze wzniesiono kościół św. Marcina[2]). W 1056 Welf IV zastąpił zakonnice benedyktyńskie benedyktynami z klasztoru Altomünster[1][2][3]. Na początku XII w. zburzono stary, niewielki kościół klasztorny i rozpoczęto budowę nowego, znacznie większego, który poświęcono w 1182. W tym samym wieku zaczęto określać klasztor nazwą Weingarten[2][3]. Na przełom XII i XIII w. przypada okres świetności klasztoru, przy którym działało prężnie skryptorium[2] (pochodzi stąd m.in. Sakramentarz Bertolda[2][3]). Klasztor był też ważnym centrum religijnym, a licznych pielgrzymów przyciągały relikwie krwi Chrystusa, przekazane klasztorowi w 1094 przez Welfa IV i jego żonę Judytę flandryjską[2][3]. Najpóźniej w 1191 klasztor trafił w ręce Hohenstaufów. Został też bezpośrednio podporządkowany cesarzowi (najpóźniej w 1274)[1][2][3], jednak po wymarciu Hohenstaufów musiał walczyć o swą niezależność z wójtami cesarskimi. Po okresie stagnacji kolejny okres rozwoju klasztoru rozpoczął się w XV w. Jego przejawem był intensywny ruch budowlany obejmujący nowe zabudowania klasztorne z pierwszej połowy XV w. i początku XVI w.[2][3]
Na przełomie XVI i XVII w. funkcję opata pełnił Georg Wegelin, niekiedy określany mianem „drugiego założyciela”. Wprowadził duże zmiany w życiu klasztornym, wcielając w życie ideały chrześcijańskie. W klasztorze rozkwitała nauka dzięki studiom zakonników na założonym w 1622 związanym z benedyktynami uniwersytecie w Salzburgu – mieszkał tu i działał m.in. Gabriel Bucelinus[2][3]. Rozkwitał kult relikwii krwi Chrystusa – obchodzono uroczyście ważne rocznice z nimi związane (m.in. 800-lecie ich odnalezienia, obchodzone w 1604) i okazałe uroczystości „krwawego piątku” obchodzone dzień po uroczystości Wniebowstąpienia Pańskiego, w ramach których relikwie były obwożone po mieście w wielkiej procesji, nazywanej Blutritt, organizowanej co najmniej od XVI w.[2][3] Na początku XVIII w. powstał plan idealnego klasztoru stanowiący nawiązanie do hiszpańskiego Escorialu. W tym okresie zbudowano nowy, monumentalny, barokowy kościół klasztorny[2][3]. W końcu XVIII w. dobra klasztorne obejmowały ponad 300 km², zamieszkałych przez kilkanaście tysięcy osób[1]. W drugiej połowie XVIII w. zaczęło jednak bardzo rosnąć zadłużenie klasztoru[2][3]. W 1802 klasztor został zsekularyzowany, a jego dobra przejęte przez książąt Nassau-Oranii-Dillenburga[1][2][3] – część z mnichów mieszkała tutaj jeszcze do 1809[2][3].
W 1806 dobra klasztorne zostały włączone w granice królestwa Wirtembergii[1][2][3], a do Stuttgartu przeniesiono cenne zbiory archiwalne i biblioteczne klasztoru. Kościół w 1811 wydzierżawiono tutejszej parafii, a w budynkach klasztornych mieścił się letni pałac królewski, od 1825 sierociniec, a od 1868 koszary. Po zniesieniu monarchii w 1918 dawny klasztor opustoszał i w 1922 zgromadzenie benedyktyńskie zostało reaktywowane – zakonnicy przybyli tu z angielskiego Erdington. W 1940 naziści skonfiskowali budynki, część zakonników wcielili do wojska, a na miejscu pozostała jedynie ich niewielka liczba. W 1956 kościół klasztorny podniesiono do rangi bazyliki. W 2002 pozostawało tu 13 zakonników, a większość dawnych zabudowań klasztornych była przeznaczona na cele edukacyjne[2][3]. Klasztor ponownie zlikwidowano w 2010[4].
W 1865 nazwę dawnego opactwa Weingarten nadano wsi Altdorf, w której się znajdował[1][3].
Galeria edytuj
-
Klasztor ok. 1500 -
Klasztor w XVIII w. -
Fasada kościoła, widok z północnego zachodu -
Zabudowania dawnego klasztoru -
Zabudowania dawnego klasztoru -
Relikwiarz krwi Chrystusa -
Posąg lwa Welfów -
Blutritt w 2012
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h Weingarten. W: Gerhard Köbler: Historisches Lexikon der deutschen Länder: die deutschen Territorien vom Mittelalter bis zur Gegenwart. Wyd. 7. München: C. H. Beck, 2007, s. 769. ISBN 978-3-406-54986-1. [dostęp 2021-06-08]. (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Harald Talgner: Benediktinerabtei Weingarten. [w:] Baden-Württemberg: Landeskunde entdecken online [on-line]. Landesarchiv Baden-Württemberg. [dostęp 2021-06-08]. (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Harald Talgner: Benediktinerabtei Weingarten. [w:] Klöster in Baden-Württemberg [on-line]. Landesarchiv Baden-Württemberg. [dostęp 2021-06-08]. (niem.).
- ↑ Lorenz Marquardt: Ende einer 1000-jährigen Geschichte. [w:] Der Spiegel [on-line]. 2010-04-25. [dostęp 2021-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-05)]. (niem.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Pius Bieri: Weingarten: Ehemalige Benediktiner-Reichsabtei und Stiftskirche St. Martin. [w:] Barocke Bauwerke im süddeutschen und schweizerischen Raum, ihre Bauherren und Meister [on-line]. [dostęp 2021-06-10]. (niem.).
- Katolische Kirchengemeinde St. Martin. [dostęp 2021-06-28]. (niem.).