Wikipedia

Order za Wybitne Zasługi (Słowenia)

Order za Wybitne Zasługi (słoweń.: Red za izredne zasluge, RIZ) – obecnie najwyższe po Orderze Wolności[a] odznaczenie Słowenii nadawane przez Prezydenta Republiki Słowenii osobom, instytucjom i organizacjom[1].

Order za Wybitne Zasługi
Red za izredne zasluge
Awers
Awers orderu
Baretka
Baretka
Ustanowiono

1995

Kruszec

14-karatowe złoto

Powyżej

Order Wolności

Poniżej

Złoty Order za Zasługi

Ustanowienie edytuj

Order za Wybitne Zasługi został ustanowiony w 1995 roku na mocy ustawy z dnia 19 grudnia 1994 roku o odznaczeniach Republiki Słowenii[2], jako drugi w precedencji po Orderze Wolności, jednak aż do 2004 roku nie był nadawany. Dopiero wprowadzenie poprawki do tej ustawy w 2004 roku[3] znacząco ograniczającej możliwość nadawania Orderu Wolności spowodowało rozpoczęcie przyznawania tego orderu. Przyznawany jest obywatelom Republiki Słowenii, a wyjątkowo grupom osób, osobom prawnym, innym organizacjom i najwyższym zagranicznym mężom stanu za wybitną pracę i zasługi na rzecz suwerenności, dobrobytu, reputacji i postępu Słowenii w dziedzinie kultury, gospodarki, nauki, społecznej i politycznej[4].

Opis edytuj

Order składa się z odznaki, odznaki zastępczej i certyfikatu nadania[5]. Zarówno odznakę jak i odznakę zastępczą, którą stanowi baretka, nosi się na lewej piersi, jednak nigdy łącznie[6].

Głównym motywem odznaki orderu jest stylizowany trójliść, który był symbolem Trójcy Świętej umieszczanym na biżuterii Karantan (kultura Köttlach) w czasach chrystianizacji obszarów Słowenii[7].

Odznaka wykonana jest w całości z 14-karatowego złota. Jej bazą jest trójkąt równoboczny o boku długości 48 mm i grubości 2 mm. Po oby stronach bazy jest umieszczony sześciokąt foremny o wklęsłych bokach (przypominający hipocykloidę, jednak nią niebędący). Odległość między jego przeciwległymi narożnikami wynosi 46 mm, długość strzałki łuku 3 mm, a grubość 1 mm. Na sześciokąty położone są wypukłe płytki w kształcie głównego motywu, na krawędzi mające 1 mm grubości, a pośrodku 3,5 mm. Na środku awersu umieszczony jest rubin. Trójkątna baza jak i kontury sześciokąta i trójliścia o szerokości 1 mm wykończone są polerowanym złotem, natomiast środkowe pola sześciokąta pokrywane są emalią w kolorze jasnoniebieskim, a pola trójliścia w kolorze białym. Awers i rewers orderu są identyczne, z wyjątkiem rubinu. Do górnej części odznaki przymocowana jest zawieszka składająca się z dwóch ogniw w kształcie okręgu i trójkąta równobocznego, umożliwiająca powieszenie odznaki na wstążce[6].

Odznaczenie noszone jest na jedwabnej złotej wstążce o szerokości 46 mm z umieszczonym pośrodku czerwonym pionowym paskiem szerokości 4 mm. Wstążka składana jest w trójkąt równoramienny o wysokości 54 mm i zszywana[6].

Baretkę stanowi złota, jedwabna wstążka z czerwonym pionowym paskiem pośrodku złożona w prostokąt o szerokości 40 mm i wysokości 8 mm[6].

Odznaczenie wręczane jest w etui pokrytym czerwoną skórą od zewnątrz i wyłożonym czerwonym jedwabiem od wewnątrz. Na pokrywce pudełka w górnej części umieszcza się złoty napis RED ZA IZREDNE ZASLUGE, a w dolnej REPUBLIKA SLOVENIJA[6].

Certyfikat nadania orderu drukowany jest na papierze o gramaturze 500 g/m² o wymiarach 210 mm na 290 mm. Po lewej stronie dokumentu umieszczone są dwie linie jedna w kolorze w kolorze złotym, druga czerwonym, każda o szerokości 20 mm. W czterech narożnikach pozostałego pola drukowany jest w kolorze złotym symbol stylizowanego trójliścia. Na dokumencie umieszcza się takie informację jak numer i data zarządzenia, imię i nazwisko lub nazwę odznaczonego, nazwę orderu pisaną złotymi literami, dziedzinę, w której order został przyznany oraz uzasadnienie. W dolnej części dokumentu od lewej strony umieszczona jest data i miejsce, pośrodku tłoczona jest pieczęć republiki, a po prawej stronie odręczny podpis prezydenta[8].

Statystyki edytuj

Prezydent Okres urzędowania Rok Liczba nadań Dane szczegółowe
Obywatelom Obcokrajowcom Instytucjom
  Milan Kučan 23.12.1991-22.12.2002 1995 0[9] 0 0 0 0
1996 0 0 0 0
1997 0 0 0 0
1998 0 0 0 0
1999 0 0 0 0
2000 0 0 0 0
2001 0 0 0 0
2002 0 0 0 0
  Janez Drnovšek 22.12.2002-23.12.2007 2003 12[9] 0 0 0 0
2004 4 0 4 0
2005 4 0 4 0
2006 4 1* 3 0
2007 0 0 0 0
  Danilo Türk 23.12.2007-22.12.2012 2008 10[9] 2 1 1 0
2009 2 0 1 1
2010 1 0 1 0
2011 5 0 5 0
2012 0 0 0 0
  Borut Pahor 22.12.2012-nadal 2013 13[10] 1 0 0 1
2014 1 0 1 0
2015 1 0 1 0
2016 5 0 5 0
2017 0 0 0 0
2018 0 0 0 0
2019 4 0 3 1
2020 1 1 0 0
RAZEM 34 2 29 3

* odznaczenie przyznane pośmiertnie

Odznaczeni edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem za Wybitne Zasługi (Słowenia).

Zgodnie z ustawą Order za Wybitne Zasługi przysługuje każdemu prezydentowi Słowenii od chwili wyboru[11]. Ponadto zostali nim odznaczeni:

Odznaczony Profesja lub funkcja Rok
Günter Verheugen komisarz UE ds. rozszerzenia 2004[9]
Karol XVI Gustaw król Szwecji 2004[9]
Sylwia królowa Szwecji 2004[9]
Javier Solana wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa  2004[9]
George Robertson sekretarz generalny NATO 2005[9]
Helmut Kohl były kanclerz Niemiec  2005[9]
Ferenc Mádl prezydent Węgier 2005[9]
Romano Prodi były przewodniczący Komisji Europejskiej 2005[9]
Jože Pučnik (pośmiertnie) lider opozycji demokratycznej, współtwórca niepodległej Słowenii 2006[9]
Davíð Oddsson były premier Islandii 2006[9]
Albert II książę Monako 2006[9]
Tasos Papadopulos prezydent Cypru 2006[9]
Elżbieta II królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej 2008[9]
France Bučar polityk, przewodniczący pierwszego demokratycznie wybranego parlamentu Słowenii 2008[9]
Uniwersytet Lublański 2009[9]
Jaap de Hoop Scheffer sekretarz generalny NATO 2009[9]
Tarja Halonen prezydent Finlandii 2010[9]
Ólafur Grímsson prezydent Islandii 2011[9]
Harald V król Norwegii 2011[9]
Sonja królowa Norwegii 2011[9]
Giorgio Napolitano prezydent Włoch 2011[9]
Słoweńska Akademia Nauki i Sztuki 2013[10]
Joachim Gauck prezydent Niemiec 2015[10]
Petro Poroszenko prezydent Ukrainy 2016[10]
Matthew Festing wielki mistrz Suwerennego Zakonu Kawalerów Maltańskich 2016[10]
Rosen Plewneliew prezydent Bułgarii 2016[10]
Dalia Grybauskaitė prezydent Litwy 2016[10]
Miloš Zeman prezydent Czech 2016[10]
Uniwersytet Lublański (po raz 2) 2019[10]
Kersti Kaljulaid prezydent Estonii 2019[10]
Raimonds Vējonis prezydent Łotwy 2019[10]
Nikos Anastasiadis prezydent Cypru 2019[10]
Boris Pahor słoweński pisarz mieszkający w Trieście 2020[10]

Uwagi edytuj

  1. ↑ od 2004 roku Order Wolności nadawany jest tylko za heroizm i wyjątkowe zasługi w uzyskaniu lub obronie niezależności, suwerenności i wolności Republiki Słowenii

Przypisy edytuj

  1. ↑ Urad predsednika RS 2012 ↓.
  2. ↑ ZOdl (Uradni list RS, št. 1/1995)
  3. ↑ ZOdl-A (Uradni list RS, št. 22/2004)
  4. ↑ art. 7 ust. 1 ZOdl-UPB1 (Uradni list RS, št. 69/2004)
  5. ↑ art. 8 ZOdl-UPB1 (Uradni list RS, št. 69/2004)
  6. ↑ a b c d e Załącznik 1 Część II pkt. 1 ZOdl-UPB1 (Uradni list RS, št. 69/2004)
  7. ↑ Załącznik 1 Część I pkt. 2 ZOdl-UPB1 (Uradni list RS, št. 69/2004)
  8. ↑ Załącznik 1 Część I pkt. 4 ZOdl-UPB1 (Uradni list RS, št. 69/2004)
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Urad predsednika RS 2016a ↓.
  10. ↑ a b c d e f g h i j k l m Urad predsednika RS 2016b ↓.
  11. ↑ art. 3 ZOdl-UPB1 (Uradni list RS, št. 69/2004)

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Order_za_Wybitne_Zasługi_(Słowenia)&oldid=64113354”