Szablogrzbiet waleniożerny
Szablogrzbiet waleniożerny[3], orka karłowata[4] (Pseudorca crassidens) – gatunek ssaka z rodziny delfinowatych (Delphinidae), jedyny przedstawiciel rodzaju Pseudorca. Duży delfin, żyje w wodach tropikalnych, subtropikalnych i niektórych umiarkowanych.
| Pseudorca crassidens[1] | |||
| (Owen, 1846) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| (bez rangi) | walenie | ||
| (bez rangi) | zębowce | ||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szablogrzbiet waleniożerny | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Systematyka edytuj
Takson po raz pierwszy opisany przez R. Owena w 1846 roku pod nazwą Phocaena crassidens[5]. Jako miejsce typowe na podstawie subfosyliów autor wskazał Anglię (ang. „in the great fen of Lincolnshire beneath the turf, in the neighborhood of the ancient town of Stamford”)[5]. Jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju szablogrzbiet[3] (Pseudorca) utworzonego przez J. T. Reinhardta w 1862 roku[6].
Dane edytuj
- Wielkość urodzeniowa: ok. 1,7 m
- Dojrzałość płciowa samic: 3,49-3,64 m
- Dojrzałość płciowa samców: 3,7 m
- Największy znany okaz: (samica) 5,06 m; (samiec) 5,96 m przy 2000 kg masy ciała
- Pożywienie: duże ryby, głowonogi, delfiny
- Zagrożenia: niedostatecznie poznany status; popada w konflikt z ludźmi przy połowach ryb
Wygląd edytuj
Szablogrzbiet waleniożerny ma ciemnoszarą skórę, bez zwykłych dla delfinów plam czy pasków na bokach. Na brzusznej stronie ciała, na poziomie płetw piersiowych orki karłowate mają jedyny, jasnoszary pas. Pysk tych delfinów nie ma dzioba, ale jest mimo to długi, górna szczęka jest bardziej wysunięta niż żuchwa, jak u niektórych innych gatunków. Nazwę „szablogrzbiet” zwierzęta te zawdzięczają dość ostro postawionej płetwie grzbietowej samców. Wynurzającego się z wody szablogrzbieta zdarza się mylić z orką, mimo iż ta jest od niego znacznie większa.
Występowanie i zachowanie społeczne edytuj
Szablogrzbiety waleniożerne żyją w dużych rodzinnych grupach w wodach tropikalnych, subtropikalnych i niektórych umiarkowanych na całym świecie[2][7].
Podobnie jak u innych zębowców, kiedy jakiś osobnik osiadłszy na mieliźnie czy plaży będzie wzywał pomocy innych orek, niekiedy całe stado osiada na brzegu, próbując mu pomóc i zbytnio się zbliżając. [8]
Tak jak inne delfinowate, szablogrzbiety waleniożerne można znaleźć w delfinariach, gdzie poddawane są tresurze. W 1985 w delfinarium Sea Life Park w Waimānalo na Hawajach zdarzyło się, że chowany we wspólnym basenie z butlonosami samiec szablogrzbieta waleniożernego skrzyżował się z samicą butlonosa zwyczajnego. Mieszaniec, który się narodził, został nazwany "wholphinem". Samicę tą nazwano Kekaimalu. Jej skóra była szaro-czarna; miał sylwetkę ciała szablogrzbieta, ale kształt głowy i pyska butlonosa. W marcu dała ona potomstwo z innym butlonosem zwyczajnym. Małe, w jednej czwartej szablogrzbieta waleniożernego, nazwano Kawili Kai. W marcu 2020 oba "wholphiny" pozostawały w niewoli w Sea Life Park.[9][10]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Pseudorca crassidens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b R.W. Baird, Pseudorca crassidens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-14] (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 188. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 241, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b R. Owen: A history of British fossil mammals and birds. Londyn: John Van Voorst, 1846, s. 516, rys. 213. (ang.).
- ↑ J. T. Reinhardt. Om en for den Danske Fauna ny Delphinart (Pseudorca crassidens Owen). „Oversigt over det Kongelige Danske Videnskabernes Selskabs Forhandlinger”. 1862, s. 151, 1862. (duń.).
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Pseudorca crassidens. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 10 stycznia 2010]
- ↑ Why do whales beach themselves? [online], Fish and Wildlife Foundation Florida [dostęp 2021-12-06] (ang.).
- ↑ Whale-dolphin hybrid has baby wholphin [online], NBC News [dostęp 2021-12-06] (ang.).
- ↑ Dolphins & Wholphins at Sea Life Park [online], Sea Life Park [dostęp 2021-12-06] (ang.).