Ornithoptera alexandrae
Ornithoptera alexandrae – gatunek motyla z rodziny paziowatych (Papilionidae), największy dzienny motyl świata. Jego rozpiętość skrzydeł wynosi 17–28 cm[2]. Jest niezwykle rzadko spotykanym[2][3] endemitem Nowej Gwinei[3]. Obszar występowania obejmuje głównie południowy wschód tej wyspy i ograniczony jest od zachodu Górami Owena Stanleya[2].
| Ornithoptera alexandrae | |
| Rotschild, 1907 | |
 Samica (góra) i samiec (dół) bez zachowanej skali. | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| (bez rangi) | pierwouste |
| Nadtyp | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Ornithoptera alexandrae |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
Jest uznawany za jednego z najpiękniejszych motyli na świecie. W 1966 roku rząd Papui-Nowej Gwinei zakazał handlu tym gatunkiem, mimo to kłusownicy wciąż stanowią dla niego poważne zagrożenie. Na czarnym rynku cena za jeden okaz to kilka tysięcy dolarów[4].
Charakterystyka edytuj
U gatunku tego widać wyraźny dymorfizm płciowy. Samice są większe od samców, a brunatne ubarwienie ich skrzydeł z czarnymi żyłkami czyni je trudnymi do odróżnienia od pokrewnych gatunków. Jedyną cechą diagnostyczną dla tej płci jest maleńka, biała plamka na tylnym skrzydle. Samce są znacznie mniejsze i łatwiejsze do odróżnienia dzięki charakterystycznemu wzorowi i metalicznemu ubarwieniu wierzchniej strony skrzydeł, a także złocistożółtej barwie z czarnymi żyłkami i zielonymi cieniami na spodniej stronie tylnych skrzydeł. U obu płci odwłok jest jasny, u samca nieco bardziej jaskrawy i świadczy o właściwościach trujących[2].
Gąsienica Ornithoptera alexandrae jest praktycznie cała czarna. Jedynymi elementami o innej barwie są: białe siodło w środkowym odcinku ciała oraz jaskrawoczerwone, mięsiste, spiczaste wyrostki na całym ciele[2]. Jak wszystkie larwy paziowatych, na pierwszym segmencie tułowia posiada osmaterium – organ w kształcie rożków, który w razie niebezpieczeństwa produkuje lotną, terpenową substancję o zapachu ananasa[5].
Ekologia edytuj
Larwy tego gatunku są monofagiczne, żerują na roślinach z rodzaju kokornak (Aristolochia)[3], głównie na Aristolochia schlecteri[2]. Motyl składa zawsze tylko jedno jajo na liściu (na jego spodniej stronie). Po 11–13 dniach wykluwa się gąsienica, która pożera niemal cały liść, rosnąc przy tym bardzo szybko[6]. Rośliny, którymi się żywi mają trujące właściwości dla potencjalnych drapieżników, ale nie dla samej gąsienicy, co podnosi jej bezpieczeństwo[7]. Po 6 linieniach larwa zmienia się w poczwarkę. Metamorfoza zachodzi po 40–45 dniach. Imagines żywią się nektarem tych samych roślin, na których żerują gąsienice[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Ornithoptera alexandrae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e f David Carter: Motyle. Warszawa: Wiedza i Życie, 1993, s. 59. ISBN 83-85231-90-0.
- ↑ a b c Janusz Masłowski, Krzysztof Fiołek: Motyle świata – Paziowate (Papilionidae). Nowy Sącz: Wydawnictwo „Koliber”, 2010, s. 70.
- ↑ Threatened swallowtail butterflies of the world. N. Mark Collins, Michael G. Morris (redaktorzy). Gland, Szwajcaria i Cambridge, UK: The IUCN Red Data Book.
- ↑ Marcin Piotr Sielezniew, Izabela Dziekańska: Motyle dzienne. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 80. ISBN 978-83-7073-789-4.
- ↑ a b R. Straatman. The life history of Ornithoptera alexandrae. „Journal of Lepidopterist’s Society”. 25, s. 58–64, 1971. (ang.).
- ↑ C. R. Glenn: Queen Alexandra’s Birdwing Butterfly. Earth’s Endangered Creatures, 2006. [dostęp 2016-01-02]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Queen Alexandra’s birdwing (Ornithoptera alexandrae). ARKive.org. [dostęp 2016-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-05)]. (ang.).
- Ornithoptera alexandrae (Queen Alexandra’s Birdwing). butterflycorner.net. [dostęp 2016-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-26)]. (ang. • niem.).
- Blue Ornithoptera. [dostęp 2016-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-03-10)]. (ang.).