Ostrogowiec
Ostrogowiec (Centranthus) – rodzaj roślin z rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae), z podrodziny Valerianoideae, dawniej wyodrębnianej zwykle jako rodzina kozłkowate (Valerianaceae). Do rodzaju należy ok. 9–12 gatunków[4][5]. Występują one w obszarze śródziemnomorskim, przy czym szeroko rozpowszechniony w uprawie ostrogowiec czerwony C. ruber w wielu miejscach jest gatunkiem inwazyjnym (np. w zachodniej części USA[6] i w Afryce Południowej[7]). Uprawiany jest jako roślina ozdobna[5].
 Ostrogowiec czerwony | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
ostrogowiec |
| Nazwa systematyczna | |
| Centranthus A. P. de Candolle in Lamarck et A. P. de Candolle Fl. Franç. ed. 3. 4: 238. 17 Sep 1805[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne i wieloletnie, w tym drewniejące u nasady pędów (półkrzewy)[4]. Łodygi wyprostowane, rozgałęziające się[5].
- Liście
- Ulistnienie naprzeciwległe. Blaszka pojedyncza do złożonej[4][5].
- Kwiaty
- Zebrane na szczycie w wierzchotki, wiechy lub grona[5]. Kielich składa się z 5–25 działek wywiniętych w czasie kwitnienia[5], w czasie owocowania zrastających się w warkocz[8]. Korona kwiatu asymetryczna – lejkowata i jednostronnie wybrzuszona lub rurkowata z ostrogą u nasady, na szczycie z 5 nierównymi łatkami. Korona ma barwę białą, różową lub czerwoną[5]. Pręcik pojedynczy. Zalążnia jednokomorowa[4]. Szyjka słupka zwieńczona niepodzielonym lub trójramiennym znamieniem[5].
- Owoce
- Niełupka[4], zwieńczona warkoczem włosków[8].
Systematyka edytuj
Rodzaj tradycyjnie zaliczany był do rodziny kozłkowatych (Valerianaceae). Rodzina ta od systemu APG II z 2003 włączana jest w randze podrodziny Valerianoideae Rafinesque do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae (opcjonalnie, a od systemu APG III z 2009 już zupełnie)[2]. W obrębie tej rodziny uznawany jest za końcowe ogniwo procesu redukującego pręcikowie w tej grupie[5].
- Wykaz gatunków[9]
- Centranthus amazonum Fridlender & A.Raynal
- Centranthus angustifolius (Mill.) DC. – ostrogowiec wąskolistny
- Centranthus × aurigeranus Giraudias
- Centranthus calcitrapa (L.) Dufr.
- Centranthus × intermedius (Schltdl.) Rapin
- Centranthus lecoqii Jord.
- Centranthus longiflorus Steven
- Centranthus macrosiphon Boiss.
- Centranthus nevadensis Boiss.
- Centranthus ruber (L.) DC. – ostrogowiec czerwony
- Centranthus trinervis (Viv.) Bég.
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-09-18] (ang.).
- ↑ a b Centranthus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-09-15].
- ↑ a b c d e Centranthus DC. in Lam. & DC.. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-09-15].
- ↑ a b c d e f g h i Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin, tom I, A–J. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2012, s. 230. ISBN 978-83-7506-846-7.
- ↑ Swearingen, J., C. Bargeron: red valerian. [w:] Invasive Plant Atlas of the United States [on-line]. University of Georgia Center for Invasive Species and Ecosystem Health. [dostęp 2018-09-15].
- ↑ Centranthus ruber. [w:] Terrestial Invasives [on-line]. Cape Town Invasives. [dostęp 2018-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-25)].
- ↑ a b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 196. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ Centranthus. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-09-15].