Płomykówka duża

Płomykówka duża
	Tyto novaehollandiae
	(Stephens, 1826)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	sowy
Rodzina	płomykówkowate
Podrodzina	płomykówki
Rodzaj	Tyto
Gatunek	płomykówka duża
Synonimy
	Strix novaehollandiae Stephens, 1826; Tyto sororcula (P.L. Sclater, 1883);
	Strix novaehollandiae Stephens, 1826; Tyto sororcula (P.L. Sclater, 1883);
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Płomykówka duża^[4] (Tyto novaehollandiae) – gatunek dużego ptaka z rodziny płomykówkowatych (Tytonidae). Zasiedla Australię (z wyjątkiem jej pustynnych części), południową Nową Gwineę i kilka mniejszych wysp. Samice podgatunku castanops są największymi sowami z rodzaju Tyto.

Systematyka edytuj

Systematyka gatunku jest kwestią sporną. W ujęciu systematycznym zastosowanym na Kompletnej liście ptaków świata wyróżnia się następujące podgatunki T. novaehollandiae, które zamieszkują^[4]^[2]^[5]:

T. novaehollandiae sororcula (P.L. Sclater, 1883) – płomykówka molucka – Wyspy Tanimbar (południowe Moluki)
T. novaehollandiae cayelii (E. Hartert, 1900) – płomykówka samotna – Buru (zachodnio-środkowe Moluki)
T. novaehollandiae calabyi Mason, 1983 – płomykówka nowogwinejska – południowa Nowa Gwinea
T. novaehollandiae kimberli Mathews, 1912 – północna Australia
T. novaehollandiae melvillensis Mathews, 1912 – Wyspa Melville’a i Bathurst
T. novaehollandiae galei Mathews, 1914 – półwysep Jork
T. novaehollandiae novaehollandiae (Stephens, 1826) – płomykówka duża – Australia południowa i wschodnia (na północy po północno-wschodni Queensland)

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) i Clements Checklist of Birds of the World wydzielają podgatunki sororcula i cayelii do osobnego gatunku Tyto sororcula^[2]^[6]. IOC, Clements Checklist oraz autorzy Handbook of the Birds of the World do T. novaehollandiae zaliczają także płomykówkę tasmańską (T. castanops)^[2]^[5]^[6], jednak na Kompletnej liście ptaków świata jest ona uznawana za odrębny gatunek^[4]. Ponadto autorzy Handbook of the Birds of the World (a tym samym IUCN) do T. novaehollandiae zaliczają także płomykówkę atolową (T. manusi) z wyspy Manus^[3]^[5]^[7], wydzielaną przez innych systematyków do odrębnego gatunku^[2]^[4]^[6].

Morfologia edytuj

długość ciała: 33–57 cm
rozpiętość skrzydeł: do 128 cm (samica podgatunku castanops)^[8]
masa ciała: 425–1250 g

Płomykówka duża przypomina płomykówkę zwyczajną, jednak jest większa, a jej szlara jest okrąglejsza i ciemniej obrzeżona. Dziób i szpony są mocniejsze, a stopy całkowicie opierzone. Upierzenie samic ciemniejsze niż u samców. Na grzbiecie i skrzydłach można dostrzec szare i białawe kropki.

Środowisko edytuj

Prześwietlone zadrzewienia, lasy, tereny uprawne ze starymi drzewami.

Rozród edytuj

Terytorium wynosi około 1017–1178 ha^[9]. Gniazdo stanowi głęboka dziupla wyściełana ziemią, piaskiem lub wiórami drzewnymi^[10]. Jaja u tasmańskiego podgatunku są składane od połowy października do początków listopada. W lęgu są 2–4 białe jaja, wysiaduje je wyłącznie samica. U podgatunku melvillensis okres inkubacji wynosi 33–35 dni, w skrajnych wypadkach do 42^[11]. Po wykluciu pisklęta są w pełni opierzone po 10–12 tygodniach, a po 1–3 miesiącach od opierzenia stają się samodzielne^[12].

Pożywienie edytuj

Płomykówka duża to drapieżnik aktywny nocą. Poluje najczęściej na króliki europejskie (Oryctolagus cuniculus), ssaki lądowe, ptaki, jamraje pręgowane (Perameles gunnii gunnii), szczury błotne (Rattus lutreolus) oraz pademelony rudobrzuche (Thylogale billardierii) z rodziny kangurowatych^[12].

Status edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2014 roku stosuje szerokie ujęcie systematyczne, w którym płomykówka duża, tasmańska, atolowa i molucka stanowią jeden gatunek. Zalicza go do kategorii najmniejszej troski (LC, Least Concern). Ptak ten opisywany jest jako rzadki, choć na Tasmanii pospolity. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny^[3].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Tyto novaehollandiae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-12]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Tyto novaehollandiae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Tytonidae Mathews, 1912 (1866) - płomykówkowate - Barn Owls (wersja: 2023-04-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-05-12].
↑ ^a ^b ^c Bruce, M.D. & Marks, J.S.: Australian Masked-owl (Tyto novaehollandiae). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
↑ ^a ^b ^c Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2022 [online], 2022 [dostęp 2023-05-12] .
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-05-12] .
↑ Tyto novaehollandiae castanops (Tasmanian population) (Tasmanian Masked Owl). [dostęp 2013-03-31]. (ang.).
↑ RP Kavanagh and M Murray. Home Range, Habitat and Behaviour of the Masked Owl Tyto novaehollandiae Near Newcastle, New South Wales. „Emu”. 96 (4), s. 250–257, 1996. Royal Australian Ornithologists Union. DOI: 10.1071/MU9960250. [dostęp 2013-03-31]. (ang.).
↑ Masked Owl. Birds in Backyards. [dostęp 2013-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 marca 2013)]. (ang.).
↑ Tyto novaehollandiae melvillensis – Masked Owl (Tiwi Islands). Department of Sustainability, Environment, Water, Population and Communities. Canberra, Australia. [dostęp 2013-03-31]. (ang.).
↑ ^a ^b Tyto novaehollandiae castanops (Tasmanian population). Department of Sustainability, Environment, Water, Population and Communities. Canberra, Australia. [dostęp 2013-03-31]. (ang.).

Bibliografia edytuj

David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, Phil Benstead: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 279. ISBN 978-83-01-15733-3.

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy – płomykówka molucka (podgatunki sororcula i cayelii). [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Tyto novaehollandiae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ioc-2] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-12]. (ang.).

[iucn-3] Tyto novaehollandiae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Tytonidae Mathews, 1912 (1866) - płomykówkowate - Barn Owls (wersja: 2023-04-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-05-12].

[hbwa-5] Bruce, M.D. & Marks, J.S.: Australian Masked-owl (Tyto novaehollandiae). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].

[clements-6] Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2022 [online], 2022 [dostęp 2023-05-12] .

[hbwcheck7-7] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-05-12] .

[pdf-8] Tyto novaehollandiae castanops (Tasmanian population) (Tasmanian Masked Owl). [dostęp 2013-03-31]. (ang.).

[9] RP Kavanagh and M Murray. Home Range, Habitat and Behaviour of the Masked Owl Tyto novaehollandiae Near Newcastle, New South Wales. „Emu”. 96 (4), s. 250–257, 1996. Royal Australian Ornithologists Union. DOI: 10.1071/MU9960250. [dostęp 2013-03-31]. (ang.).

[10] Masked Owl. Birds in Backyards. [dostęp 2013-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 marca 2013)]. (ang.).

[mv-11] Tyto novaehollandiae melvillensis – Masked Owl (Tiwi Islands). Department of Sustainability, Environment, Water, Population and Communities. Canberra, Australia. [dostęp 2013-03-31]. (ang.).

[ps-12] Tyto novaehollandiae castanops (Tasmanian population). Department of Sustainability, Environment, Water, Population and Communities. Canberra, Australia. [dostęp 2013-03-31]. (ang.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]