Paciorki jednego różańca
Paciorki jednego różańca – polski film psychologiczno-obyczajowy z 1979 roku w reżyserii Kazimierza Kutza, nakręcony na podstawie noweli Tego domu już nie ma Albina Siekierskiego. Paciorki jednego różańca stanowią trzecie ogniwo trylogii śląskiej Kutza, następujące po Soli ziemi czarnej (1969) i Perle w koronie (1971).
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
24 marca 1980 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
106 min |
| Reżyseria | |
| Scenariusz |
Kazimierz Kutz |
| Główne role |
Augustyn Halotta |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy | |
| Montaż | |
| Wytwórnia |
Opis fabuły edytuj
Akcja filmu toczy się na katowickim Giszowcu, gdzie osiedle starych domków górniczych ma zostać zburzone, a na ich miejscu mają powstać bloki z wielkiej płyty. Część mieszkańców pogodziła się z decyzją władz i opuszcza osiedle. Jednakże emerytowany górnik Habryka, były powstaniec śląski i przodownik pracy, deklaruje, że nie wyprowadzi się ze swojego domu. W swym zamiarze popierają go żona oraz młodszy syn[1].
Gdy zbliża się termin rozbiórki, starszy syn odwiedza Habrykę celem przekonania go do opuszczenia domku. Nawet dyrektor kopalni, w której pracuje młodszy syn, próbuje przekonać Habrykę do przeprowadzki. Ten jednak pozostaje nieugięty, wskutek czego jego rodzina podlega szykanom. Tymczasem w kopalni zapada decyzja, że należy wynagrodzić krzywdę wyrządzoną Habryce. Habryka otrzymuje na własność willę w Katowicach, dokąd przenosi się wraz z żoną. W nowym lokum czuje się jednak coraz gorzej i umiera. Na jego cześć odbywa się uroczysty pogrzeb[1].
Obsada edytuj
- Augustyn Halotta – Karol Habryka
- Ewa Wiśniewska – Zosia
- Franciszek Pieczka – Jerzy
- Jan Bógdoł – Antek
- Marta Straszna – Habrykowa
- Stanisław Zaczyk – dyrektor Malczewski
- Tadeusz Madeja
- Tadeusz Szaniecki – przewodniczący rady zakładowej
- Jerzy Rzepka – Leszek
Produkcja edytuj
Choć Paciorki jednego różańca powstały na podstawie noweli Tego domu już nie ma Albina Siekierskiego, film dla Kutza miał również podłoże autobiograficzne. Na początku lat 70. rodzina Kuców z inspiracji Kazimierza Kutza opuściła chałupę w Szopienicach i przeprowadziła się do bloku na nowo wybudowanym osiedlu. Kazimierz Kutz wspominał z wyrzutem, że przeprowadzka przyśpieszyła śmierć ojca; „Matkę […] zauroczyły zieleń, łazienka i centralne. Ojciec wytrzymał dwa tygodnie”[2]. Zdjęcia wykonano w kolonii domków górniczych na osiedlu Giszowiec, które w tym czasie miał spotkać dokładnie taki sam los. Dlatego też film początkowo miał problemy z cenzurą[3]. Zarzucano Kutzowi na przykład, że „bohaterowie jedzą na śniadanie jajka, gdy tymczasem w sklepach jest mięso”, a „starzy ludzie nie wyglądają tak okropnie”[4]. Film jednak został dopuszczony do rozpowszechniania, co Ilona Copik w daleko późniejszym tekście tłumaczyła hipotezą, żę „prawdopodobnie zadziałała sława reżysera, a także powszechnie podzielany pogląd, że o Śląsku Kutz potrafił opowiadać jak mało kto”[4].
Znaczenie edytuj
Film Paciorki jednego różańca wywołał ożywioną debatę na temat dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska, niszczonego przez władze komunistyczne. Jak pisała Copik: „To m.in. dzięki trzeciemu śląskiemu filmowi sprawa Giszowca stała się głośna, a wskutek uporu garstki zapaleńców udało się ocalić osiedle przed ostateczną materialną i kulturową destrukcją”[5]. Przykładowo dom, który stanowi centrum fabularne filmu, rzeczywiście w roku 1979 przeznaczony był do wyburzenia pod nowe zabudowania. Lokalny konserwator zabytków wstrzymał jednak prace. Budynek ten istnieje do dzisiaj przy ulicy Przyjaznej 28 w Katowicach[6].
Nagrody edytuj
| Rok | Instytucja | Nagroda[1] | Odbiorca |
|---|---|---|---|
| 1980 | Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Karlowych Warach | Nagroda Specjalna | Kazimierz Kutz |
| Lubuskie Lato Filmowe | Srebrne Grono | Augustyn Halotta | |
| Festiwal Polskich Filmów Fabularnych | Złote Lwy Gdańskie | Kazimierz Kutz | |
| Dyskusyjny Klub Filmowy w Świebodzinie | Samowar, Nagroda Entuzjastów Kina | ||
| 1981 | Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Figuiera da Foz | Srebrny Medal | |
| 1982 | Międzynarodowy Festiwal Filmowy w São Paulo | II miejsce w plebiscycie publiczności |
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Paciorki jednego różańca w bazie filmpolski.pl
- ↑ Copik 2019 ↓, s. 93.
- ↑ Jan Lewandowski: 100 filmów polskich. Chorzów: Videograf II, 2004, s. 136. ISBN 83-7183-326-1.
- ↑ a b Copik 2019 ↓, s. 100.
- ↑ Copik 2019 ↓, s. 101.
- ↑ Giszowiec – osiedle ogród [online], www.giszowiec.info [dostęp 2018-12-23] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Ilona Copik, Ostatni bastion śląskości? Repetycje z twórczości Kazimierza Kutza (wokół filmu „Paciorki Jednego Różańca”), „Studia Śląskie” (84), 2019, s. 91–103, ISSN 0039-3355 [dostęp 2021-07-15].
Linki zewnętrzne edytuj
- Paciorki jednego różańca na kanale Studia Filmowego KADR w serwisie YouTube
- Paciorki jednego różańca w bazie IMDb (ang.)
- Paciorki jednego różańca w bazie Filmweb
- Paciorki jednego różańca w bazie filmpolski.pl
- Opis filmu w portalu Culture.pl
- Paciorki jednego różańca w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”