Park Narodowy Talampaya

Parki Przyrodnicze Ischigualasto-Talampaya^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Argentyna
Typ	przyrodniczy
Spełniane kryterium	VIII
Numer ref.	966
Region	Ameryka Łacińska i Karaiby
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2000; na 24. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Park Narodowy Talampaya
*Parque nacional Talampaya*
	park narodowy
Państwo	Argentyna
Położenie	prowincja La Rioja
Data utworzenia	11 czerwca 1997
Akt prawny	Ustawa Nr 24.846 z 1997 roku
Powierzchnia	2138 km²
Ochrona	kategoria IUCN – II (park narodowy)
	Położenie na mapie Argentyny Park Narodowy Talampaya
	29°48′00″S 67°50′00″W/-29,800000 -67,833333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Park Narodowy Talampaya (hiszp. Parque nacional Talampaya) – park narodowy w Argentynie, założony w 1997 roku, w 2000 roku wpisany wraz z Parkiem Prowincjonalnym Ischigualasto na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Historia edytuj

Park Narodowy Talampaya został utworzony 10 lipca 1997 roku na mocy ustawy Nr 24.846^[1]^[2]. Obejmuje ochroną obszar o powierzchni 213 800 hektarów (2138 km²) w zachodnio-środkowej części prowincji La Rioja, ok. 60 km od Villa Unión na terenie ekoregionu Argentine Monte^[1], u stóp wschodnich Andów^[3]. Znajduje się tu triasowy basen sedymentacyjny, w którym zachowały się skamieniałości z okresu sprzed 245–208 milionów lat – przodków ssaków, dinozaurów i roślin, stanowiących świadectwo ewolucji kręgowców^[3]^[4].

Głównym celem parku jest ochrona licznych skamieniałości z okresu permu i triasu, zachowanie gatunków lokalnej flory i fauny i bioróżnorodności^[5].

W 2000 roku park został wpisany wraz z sąsiadującym Parkiem Prowincjonalnym Ischigualasto na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[3]. Ne terenie tych dwóch parków znajduje się najpełniejszy na świecie lądowy zespół skamielin z okresu triasu^[4].

W 2016 roku park odwiedziło ponad 68 tys. zwiedzających^[5].

Geografia edytuj

Geologia edytuj

Rzeźba terenu została ukształtowana przez działalność tektoniczną^[6]. Przez park przebiegają przez dwa łańcuchy górskie – Sierra Morada na zachodzie (ze wzniesieniami sięgającymi 2000 m n.p.m.) i Sierra de Los Tarjados na wschodzie (część Sierra de Famatina, masywu Andów^[6]. Podłoże zbudowane jest ze skał osadowych, które pod wpływem warunków klimatycznych poddawane są erozji^[6]. Występują tu liczne skały czerwonego piaskowca dochodzące do 200 m wysokości^[3].

Klimat edytuj

Według klasyfikacji klimatów Köppena park leży w strefie ciepłego klimatu pustynnego^[6], charakteryzującego się dużymi dziennymi amplitudami temperatur i intensywnym nasłonecznieniem^[1]. Latem temperatura przekracza 40°C, a zimą (od czerwca do lipca) spada poniżej zera^[6], nawet poniżej -7°C^[1]. Średnia temperatura roczna wynosi 16,5°C^[6]. Średnie opady roczne wynoszą 170 mm, obfite deszcze występują latem^[1]. Między lipcem a październikiem wieje wiatr fenowy – Zonda^[1].

Hydrografia edytuj

Region jest ubogi w stałe zasoby wodne^[6]. Występują tu głównie okresowe potoki i niewielkie strumienie, zasilane woda deszczowa w okresie obfitych opadów^[6]. Dwie główne rzeki okresowe to Del Alto i Pagancillo^[6].

Flora i fauna edytuj

W parku dominują kserofile i roślinność zaroślowa^[5]^[6]. Występują tu takie gatunki jak: Larrea cuneifolia, Larrea divaricata, Bulnesia retama, Cercidium praecox czy Acacia aroma a także endemity, na przykład Ramorinoa girolae i Halophytum ameghinoi^[6]. Na terenach bardziej wilgotnych rosną przedstawiciele Prosopis a także Geoffroea decorticans, Cercidium praecox i schinus peruwiański^[6].

W regionie odnotowano 133 gatunki kręgowców^[6]. Występują m.in. pumy, lisy i gwanako andyjskie^[5].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Administración de Parques Nacionales: Parque Nacional Talampaya. parquesnacionales.gob.ar. [dostęp 2019-01-05]. (hiszp.).
↑ PARQUES NACIONALES Ley 24.846 Acéptase la cesión de la jurisdicción y dominio efectuada por la Provincia de La Rioja al Estado Nacional de un área, declarándola Parque Nacional de Talampaya.. [w:] InfoLEG [on-line]. [dostęp 2019-01-05]. (hiszp.).
↑ ^a ^b ^c ^d UNESCO: Ischigualasto / Talampaya Natural Parks. [dostęp 2019-01-04]. (ang.).
↑ ^a ^b UNESCO: WHC Nomination Documentation Ischigualasto / Talampaya Natural Par ks. [dostęp 2019-01-05]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Administración de Parques Nacionales: Parque Nacional Talampaya. [w:] Sistema de Información de Biodiversidad (SIB) [on-line]. [dostęp 2019-01-05]. (hiszp.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Administración de Parques Nacionales: Plan de Manejo: Parque Nacional Talampaya: Fase II. [w:] sib.gob.ar [on-line]. 2001. [dostęp 2019-01-05]. (hiszp.).

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[:1-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Administración de Parques Nacionales: Parque Nacional Talampaya. parquesnacionales.gob.ar. [dostęp 2019-01-05]. (hiszp.).

[:2-4] PARQUES NACIONALES Ley 24.846 Acéptase la cesión de la jurisdicción y dominio efectuada por la Provincia de La Rioja al Estado Nacional de un área, declarándola Parque Nacional de Talampaya.. [w:] InfoLEG [on-line]. [dostęp 2019-01-05]. (hiszp.).

[:0-5] UNESCO: Ischigualasto / Talampaya Natural Parks. [dostęp 2019-01-04]. (ang.).

[:5-6] UNESCO: WHC Nomination Documentation Ischigualasto / Talampaya Natural Par ks. [dostęp 2019-01-05]. (ang.).

[:3-7] Administración de Parques Nacionales: Parque Nacional Talampaya. [w:] Sistema de Información de Biodiversidad (SIB) [on-line]. [dostęp 2019-01-05]. (hiszp.).

[:4-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Administración de Parques Nacionales: Plan de Manejo: Parque Nacional Talampaya: Fase II. [w:] sib.gob.ar [on-line]. 2001. [dostęp 2019-01-05]. (hiszp.).

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]