Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu
Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu – park i pomnik poświęcony pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu, zniszczonej na początku II wojny światowej.
 Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu – widok z lotu ptaka | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Data założenia |
2020 |
| Projektant |
Bartosz Haduch |
Położenie na mapie Oświęcimia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego  | |
 50°02′18,05″N 19°13′11,12″E/50,038347 19,219756
| |
Lokalizacja edytuj
Park zlokalizowany jest przy ulicy Berka Joselewicza, w pobliżu Rynku w Oświęcimiu.
Historia edytuj
W 1939 roku Wielka Synagoga w Oświęcimiu – największa żydowska świątynia w mieście – została podpalona, a następnie zburzona przez niemieckich okupantów w nocy z 29 na 30 listopada 1939 roku[1]. Po wojnie świątyni nie odbudowano. Miejsce, w którym stała synagoga, pozostawiono puste, jako świadectwo wydarzeń wojennych. Z biegiem lat pusty teren zajmowany wcześniej przez synagogę zarosły drzewa i krzewy.
Blisko 80 lat po zniszczeniu synagogi mieszkańcy Oświęcimia podjęli decyzję o utworzeniu na tym terenie parku upamiętnienia i refleksji[2]. Projekt powstał z inicjatywy Centrum Żydowskiego w Oświęcimiu i został zrealizowany dzięki zbiórce, w której udział wzięli mieszkańcy Oświęcimia, lokalni przedsiębiorcy, instytucje publiczne, a także potomkowie oświęcimskich Żydów[3]. Park otwarto 28 listopada 2019 roku[4].
Architektura i symbolika edytuj
Architektura edytuj
W parku znajdują się tablice opowiadające o historii synagogi, ławki dla odwiedzających, na których umieszczono symboliczne perforacje przedstawiające znaki zodiaku – odzwierciedlenie ornamentyki z Wielkiej Synagogi – oraz zieleń: różne gatunki drzew, krzewów i kwiatów[5]. Miejsce ma zapewniać mieszkańcom i turystom spokój i przestrzeń do refleksji.
Projekt założenia architektonicznego ma przypominać o kształcie nieistniejącej już synagogi. Wokół płyt granitowych poprowadzono obrys rzutu świątyni w postaci cienkiego krawężnika oddzielającego centrum parku od otaczającej zieleni[6]. Głównym elementem architektonicznym parku jest mozaika czterdziestu płyt z szarego piaskowca[7]. Elementem każdej z płyt, o wymiarach 120x220 cm, są „reliefy” utworzone przez żłobienia różnej głębokości, których wygląd zmienia się pod wpływem zmian oświetlenia – zmiennej pogody, nasłonecznienia, deszczu, czy śniegu.
W parku znajduje się także ekspozytor ze zdjęciem synagogi oraz przestrzennym modelem bożnicy, a także tablica zawierająca informacje o historii miejsca pamięci[1].
Symbolika edytuj
.jpg)
Granitowe płyty, uznane wcześniej za odpad przemysłowy[7], zostały wybrane ze względu na linie nacięć powstałe, gdy płyty służyły za podstawy do cięcia innych surowców. Nacięcia różnej głębokości przecinają się i podążają w różnych kierunkach, co można odczytywać jako symboliczne przedstawienie krzyżujących się i zmierzających w różne strony ludzkich losów[8][9].
Park został stworzony także po to, by przypominać o przedwojennej, wielokulturowej historii Oświęcimia i tradycji otwartości na różne kultury, religie i tradycje.
Nagrody architektoniczne edytuj
Projekt parku i realizacja w przestrzeni miejskiej otrzymały kilka nominacji oraz nagród architektonicznych:
- Nominacja do Nagrody Unii Europejskiej w konkursie architektury współczesnej im. Miesa van der Rohe (nominacja w roku 2021, na rok 2022)[10][11][12]
- Nagroda Województwa Małopolskiego im. Stanisława Witkiewicza[8]
- Konkurs „Życie w Architekturze” w kategorii „Najlepsza Przestrzeń Publiczna w Polsce w latach 2015–2019”
- I nagroda w kategorii „Przestrzeń publiczna w Zieleni”, konkurs Towarzystwa Urbanistów Polskich[13][14].
Zobacz też edytuj
Linki zewnętrzne edytuj
- Centrum Żydowskie w Oświęcimiu - oficjalna strona www
Przypisy edytuj
- ↑ a b Park Pamięci Wielkiej Synagogi otwarto w Oświęcimiu [online], dzieje.pl [dostęp 2021-11-16] (pol.).
- ↑ Park Pamięci w Oświęcimiu: sztuka i natura [online], architektura.muratorplus.pl [dostęp 2021-11-11] (pol.).
- ↑ Bogusław Kwiecień, Przy ul. Berka Joselewicza w Oświęcimiu powstaje park pamięci [online], Oświęcim Nasze Miasto, 28 października 2019 [dostęp 2021-11-16] (pol.).
- ↑ Poland: Memorial park at site of destroyed Great Synagogue dedicated in Oświęcim, the town where the Nazis built Auschwitz [online], Jewish Heritage Europe, 29 listopada 2019 [dostęp 2021-12-22] (ang.).
- ↑ Tomasz Kobylański, Oświęcim: Kieszonkowy park pamięci upamiętni spaloną podczas wojny synagogę [online], Magazyn WhiteMAD – moda, architektura, design w jednym miejscu, 1 września 2019 [dostęp 2021-11-11] (pol.).
- ↑ Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu – Sztuka Krajobrazu [online], sztuka-krajobrazu.pl [dostęp 2021-11-16] (pol.).
- ↑ a b Gdy architekt ustępuje miejsca naturze. Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu [online], architekturaibiznes.pl [dostęp 2021-11-11] (pol.).
- ↑ a b Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu [online], witkiewicz.malopolskanagroda.pl [dostęp 2021-11-11] (pol.).
- ↑ EUMiesAward [online], eumiesaward.com [dostęp 2021-11-11].
- ↑ Mies van der Rohe Award 2022: nominowanych aż 25 polskich budynków! [online], Culture.pl [dostęp 2021-12-18] (pol.).
- ↑ EUMiesAward [online], eumiesaward.com [dostęp 2021-12-18].
- ↑ Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2021-12-18].
- ↑ Bogusław Kwiecień, Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu nominowany do prestiżowej nagrody Komisji Europejskiej w konkursie architektonicznym [ZDJĘCIA] [online], Oświęcim Nasze Miasto, 3 lutego 2021 [dostęp 2021-11-11] (pol.).
- ↑ Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu z kolejną nagrodą [online], radiokrakow.pl [dostęp 2021-11-11] (pol.).