Park Tysiąclecia (Sosnowiec)
Park Tysiąclecia – park miejski w Sosnowcu o powierzchni 102 ha[1], położony w przy ulicy Baczyńskiego[1], jeden z trzech parków, usytuowanych w dzielnicy Milowice, a zarazem najmłodszy obok: Parku Milowice i Parku Poniatowskiego, z którymi jest często mylony[2][3][4]. Znajduje się na końcu Szlaku Rowerowego Dawnego Pogranicza. Park obfituje w formy antropogeniczne stanowiących pozostałość hałd, wyrobisk i nieużytków[5] po zlikwidowanej kopalni Saturn[6], które pokryte są zadrzewieniami mieszanymi antropogenicznymi i z samosiewu.
 Staw w Parku Tysiąclecia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Dzielnica | |
| Adres |
Baczyńskiego |
| Powierzchnia |
102 ha |
| Data założenia |
1970 |
Położenie na mapie Sosnowca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°17′10″N 19°05′07″E/50,286111 19,085278
| |
Park od strony wschodniej graniczył z terenem centrum logistycznego (wcześniej hipermarketu Real) i trasą szybkiego ruchu S86 (Katowice - Czeladź/Dąbrowa), od północy z ulicą Baczyńskiego, od południa z dzielnicą Katowic – Dąbrówką Małą. W południowej i zachodniej części leży nad rzeką Brynicą. W parku znajdują się niewielkie, płytkie stawy, z których jeden jest stawem łowieckim. Większość stawów jest gęsto porośnięta roślinnością wodną. Na granicy parku ulokowane jest schronisko dla zwierząt. Dobrze połączony z pozostałymi terenami zielonymi Sosnowca (Stawiki, Park Fusińskiego) i Katowic (Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Szopienice-Borki) stanowi część Zagłębiowskiego Parku Linearnego[7].
Historia edytuj
W 1936 r. na części tych terenów znajdowało się pole piaskowe[8][9] oraz nieużytki a w dolinie Łąk nad Brynicą do lat 70. XX wieku istniało wysypisko[10]. W czasach powojennych całość stanowiły tereny kopalniane kopalni Wiktor (potem Milowice i Saturn) z hałdą, dwiema zamułkami, licznymi biedaszybami oraz dwiema kopalniami upadowymi (Milowice I i Milowice II)[1][10][10]. W latach 1965–1971 miejsce ćwiczeń 5. Batalionu Piechoty Obrony Terytorialnej (JW 2086)[11]. Można było tam też znaleźć ślady dawnego lasu gospodarczego[1]. Teren ten był wielokrotnie rekultywowany[1] w wyniku którego został ukształtowany drzewostan parku. Liczne nasadzenia dokonywane były partiami, przez co na terenie parku występują tereny z dominantami gatunkowymi.
Pierwszy raz nazwa Park Tysiąclecia pojawiła się na planach z około 1970 roku i dotyczyła zachodniej części terenu[10].
W 2002 r. na śladach torowisk kolei piaskowej utworzono drogi rowerowe o nawierzchni szutrowej łącznej długości 4 km.[12]
W 2015 r. w ramach II edycji Budżetu Obywatelskiego wymienione zostały oznaczenia szlaków rowerowych oraz tablice informacyjne z mapami parkowych tras. Zamontowana została także drewniana infrastruktura w postaci ławek, wiat i koszy na śmieci[13]. Utworzono również specjalne trasy treningowe dla rowerzystów.
W 2018 r. dzięki dofinansowaniu ogłoszony został plan rewitalizacji, dzięki któremu przeprowadzone zostały kolejne modernizacje, na które miasto otrzymało dofinansowanie 6 mln pln.[14][3] W ramach rewitalizacji został wymieniony drzewostan[15] – nasadzonych 11 000 nowych drzew i krzewów, w tym dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, buk zwyczajny, grab pospolity, jesion wyniosły, klon jawor, modrzew europejski[16]. Zrewitalizowany został staw[15]: Rów Kalny[16]. Zostały odnowione i zmodernizowane alejki[15] a część z nich zyskała oświetlenie[15][2]. Utworzono także ścieżki edukacyjne: dłuższa, prawie 1,5 km przeznaczona dla młodzieży i dorosłych – wzdłuż niej znajdą się informacje opisujące przyrodę znajdującą się w parku. Krótsza, 500-metrowa przeznaczona dla dzieci będzie nosić nazwę „Ścieżka Leśnych Przeżyć”[2][3][16].
Przy okazji rewitalizacji odnowione zostały przystanki przy wejściu do parku, zamontowano sygnalizację świetlną[17] przy tych przystankach a także zbudowano schody do parku i pochylnię dla wózków inwalidzkich[2][3].
Prace rozpoczęto w połowie 2020 roku[18], a zakończono w czerwcu 2021[19].
Flora edytuj
Prowadzone rekultywacje wprowadziły szereg gatunków obcych, szybko rosnących o szerokim przystosowaniu do różnych warunków ekologicznych, w szczególności mieszańców topoli, robinii, klonu jesionolistnego, czeremchy późnej i dębów czerwonych, ale również krzewów ozdobnych ‐ rokitników, żylistków, jaśminowców, dereni białych i innych[1]. Park porośnięty jest stosunkowo litym wielogatunkowym drzewostanem. Występują tu zadrzewienia antropogeniczne – charakterystyczne dla obszarów rekultywacji hałd, wyrobisk i nieużytków[4]. Wśród gatunków drzew liczną grupę stanowią klony zwyczajne, wiązy polne, dęby szypułkowe, dęby czerwone, jawory, lipy drobnolistne, lipy szerokolistne i modrzewie europejskie. Wśród krzewów występuje bez czarny, jarzębina, głóg jednoszyjkowy i dereń świdwa oraz obce rodzimej florze gatunki: czeremcha amerykańska, śnieguliczka biała i żylistek szorstki.
Spotykany jest również chmiel zwyczajny. W otoczeniu stawów rosną olsze czarne i pojedyncze brzozy brodawkowate, którym towarzyszy topola osika, a także pojedyncze, okazałe topole balsamiczne.
Strefę brzegową stawów porasta wiele gatunków roślin wodnych i nadwodnych, a wśród nich skupienia trzciny pospolitej i pałki szerokolistnej, ponikło błotne, kosaciec żółty, kępy situ rozpierzchłego i sinego oraz pasma mozgi trzcinowatej i płaty trzcinnika piaskowego[20][4].
Na obszarze Parku Tysiąclecia rosną trzy gatunki objęte ochroną prawną – kalina koralowa oraz pojawiające się wzdłuż ścieżek dwa gatunki storczyków: kruszczyk szerokolistny i kruszczyk rdzawoczerwony[21][4].
Fauna edytuj
W stawach i ich bezpośrednim otoczeniu istnieją miejsca sprzyjające rozrodowi licznych płazów. Stanowiska rozrodu płazów objęte są programem ochrony cennych miejsc rozrodu tej grupy zwierząt w województwie śląskim. Odnotowano występowanie w tym rejonie m.in.: traszki zwyczajnej, traszki grzebieniastej, ropuchy szarej, żaby wodnej, żaby moczarowej, żaby trawnej i żaby jeziorkowej[21].
Infrastruktura edytuj
Park w części północno-wschodniej posiada uporządkowany system alejek o nawierzchni szutrowej z oświetleniem. Występuje też mała architektura w postaci otwartych i zadaszonych miejsc wypoczynkowych. W północno-wschodnim rejonie znajdują się także ścieżki edukacyjne oraz staw[19].
Do parku prowadzą 4 regularne wejścia i kilka nieformalnych. Wejście główne znajduje się przy ul. Baczyńskiego bezpośrednio przy przystanku tramwajowym Milowice Podjazdowa. Kolejne wejście zlokalizowane jest przy parkingu w pobliżu schroniska dla zwierząt. Od strony Stawików i Parku Fusińskiego wejście i wjazd dla rowerów prowadzi przez most ponad drogą S86. Pozostałe wejścia prowadzą od strony osiedla Pekin Milowice: dwa od ul. Powstańców Śląskich i dwa od ul. Przygranicznej.
Infrastruktura rowerowa edytuj
Śladem dawnych torów kolei przemysłowej poprowadzono szlaki rowerowe. Wytyczone zostały i oznakowane trasy rowerowe o długości około 4,0 km.
Na terenie parku znajdują się regularnie utrzymane rowerowe trasy zjazdowe downhill[22][23].
Połączenia rowerowe:
- Plaża, WakeZone i strefa rekreacyjna Stawiki i znajdującymi się po drugiej stronie drogi S86 Parkiem Kruczkowskiego - trasą rowerową przez Szlak Rowerowy Dawnego Pogranicza[24];
- Katowice Doliny Trzech Stawów, staw Borki, dzielnica Borki - katowicki żółty szlak rowerowy – trasy nr 5 - która prowadzi przez dzielnicę Borki i Szopienice[25];
- Park Alfred w Czeladzi, Park Pszczelnik w Siemianowicach Śląskich - poprzez ścieżkę na wałach Brynicy;
- Sosnowiec Pogoń - poprzez zrewitalizowaną trasę po dawnym nasypie[26].
Wydarzenia edytuj
W parku, od 2017 r., regularnie organizowane są półmaratony oraz biegi towarzyszące, w tym: Półmaraton Zimowy, Półmaraton Jesienny oraz cykl imprez pod nazwą Półmaraton xx dni do wiosny[27] oraz od 2012 zawody rowerowe aDHd Cup[28]
Zobacz też edytuj
Bibliografia edytuj
- Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura”: Waloryzacja przyrodnicza miasta Sosnowca. 1999. (pol)
- Piotr Cempulik, Krystyna Holeksa, Waldemar Żyła: Przyroda Sosnowca. PTPP "Pro Natura". Wyd. 2 - uzupełnione. Sosnowiec: Urząd Miasta, 2008. ISBN 978-83-926690-2-9. OCLC 316610944.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Krzysztof M. Rostański, KRAJOBRAZY ODZYSKIWANE GÓRNEGO ŚLĄSKA [online], 2008.
- ↑ a b c d Mateusz Załęski, Zapomniany Park Tysiąclecia przejdzie rewitalizację [online], Twoje Zagłębie, 8 kwietnia 2019 [dostęp 2020-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-30] (pol.).
- ↑ a b c d Rafał Łysy, Zapomniany park odzyska blask [online], sosnowiec.pl, 19 lipca 2018 [dostęp 2020-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-14].
- ↑ a b c d Prognoza oddziaływania na środowisko lokalnego programu rewitalizacji miasta Sosnowca na lata 2010 - 2020 [online], sierpień 2010.
- ↑ PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA SOSNOWCA NA LATA 2010 - 2020 [online], 2010 [dostęp 2020-08-17] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-31].
- ↑ Stanisław Wołkowicz, Program Ochrony Środowiska dla miasta Sosnowca, 18 grudnia 13 [dostęp 2020-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-19].
- ↑ Zagłębiowski Park Linearny – I miejsce w konkursie [online], BOOM studio [dostęp 2021-11-30] (pol.).
- ↑ Plan miasta Sosnowca [pdf, djvu], Skala 1:15000 ; Zawiera spis ulic i ważniejszych obiektów ; Objaśnienie i reklamy ; Wymiary arkusza: 55 x 61,5 cm ; mapa kolorowa ; wymiary okładki: 12 x 16,5 cm, Sosnowiec: Wydawnictwo Księgarni "Wiedza" w Sosnowcu : Drukarnia Planów E. Bryłka Chorzów, 1936 [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ Plan miasta Sosnowca : podziałka 1:20 000 [online], polona.pl [dostęp 2017-08-08].
- ↑ a b c d Geoportal Województwa Śląskiego ORSIP [online], mapy.orsip.pl [dostęp 2017-08-08].
- ↑ Redakcja, Na zachodzie… duże zmiany. Wspomnienie dawnych Milowic [online], Klub Zagłębiowski, 31 marca 2015 [dostęp 2020-07-21] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-21] (pol.).
- ↑ Lipiec 2002 – Milowice.com.pl [online] [dostęp 2020-01-14] (pol.).
- ↑ Zdjęcie nr 1 w galerii - W parku Tysiąclecia pojawiły się wiaty, ławki i kosze [ZDJĘCIA], „gazetapl” [dostęp 2017-07-13] (pol.).
- ↑ Redakcja, Sosnowiec dostał ponad 15 mln złotych na inwestycję w tereny zielone i przebudowę Egzotarium [online], Sosnowiec Nasze Miasto, 12 marca 2019 [dostęp 2020-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-14] (pol.).
- ↑ a b c d Park Tysiąclecia w Sosnowcu przejdzie gruntowną renowację - Inwestycje [online], www.portalsamorzadowy.pl [dostęp 2020-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-07] (pol.).
- ↑ a b c Sosnowiec: miliony złotych na Park Tysiąclecia w Milowicach [online], TVS.pl, 16 kwietnia 2019 [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ Wyborcza.pl [online], sosnowiec.wyborcza.pl [dostęp 2021-11-30].
- ↑ Wyborcza.pl [online], sosnowiec.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-03].
- ↑ a b Anna Dziedzic, Kończy się przebudowa Parku Tysiąclecia w Sosnowcu. Są nowe latarnie, schody i rośliny [online], Sosnowiec Nasze Miasto, 7 maja 2021 [dostęp 2021-11-30] (pol.).
- ↑ Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Sosnowca, Tom I - Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego [online].
- ↑ a b Prognoza oddziaływania na środowisko lokalnego programu rewitalizacji miasta Sosnowiec na lata 2010 - 2020 [online], sierpień 2010 [dostęp 2017-07-07].
- ↑ Milowice A-Line Trail at Sosnowiec [online], Trailforks [dostęp 2017-08-01] (ang.).
- ↑ Tor DH Milowice - Zagłębiowska Masa Krytyczna [online], zmk.wikidot.com [dostęp 2017-08-01] (pol.).
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla miasta Sosnowca; Uchwały nr 244/XIX/03 Rady Miejskiej w Sosnowcu [online], 18 grudnia 2003.
- ↑ Wydawnictwo Alatus Małgorzata Pleszyniak., Rowerem przez Katowice : przewodnik z 10 mapami miasta, Wyd. 2, Katowice: Wydawnictwo Alatus, 2016, ISBN 978-83-63085-95-7, OCLC 956580059.
- ↑ Wyborcza.pl [online], sosnowiec.wyborcza.pl [dostęp 2020-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-14].
- ↑ Półmaraton 16 dni do wiosny [online], www.facebook.com [dostęp 2020-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-14] (pol.).
- ↑ aDHd Cup [online], www.facebook.com [dostęp 2020-01-14] (pol.).