Parlament Kanady – najwyższa władza ustawodawcza w Kanadzie.

Kanada
Godło Kanady
Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Kanady
Wnętrze budynku

Struktura Parlamentu Kanady edytuj

Parlament, na wzór brytyjski, jest instytucją trójczłonową, w której skład wchodzą:

Senat edytuj

Obecnie w skład Senatu wchodzi 105 senatorów, mianowanych przez gubernatora generalnego zgodnie z sugestiami premiera Kanady i ministrów. Współcześnie uprawnienia Senatu są znikome i ograniczają się do inicjowania ustawy budżetowej. Senat ma także prawo inicjowania wszelkich innych ustaw. Ustawa uchwalona przez Izbę Gmin wchodzi w życie dopiero po zatwierdzeniu przez Senat. Daje to Senatowi teoretyczną możliwość blokowania pracy legislacyjnej, jednak w praktyce opcja ta jest niezwykle rzadko wykorzystywana.

Początkowo mandat senatora przyznawany był dożywotnio. Od 1965 r. senator ustępuje po ukończeniu 75 roku życia.

Historycznie Senat, mający za zadanie strzec interesów Korony, posiadał dużo większe uprawnienia legislacyjne, z czasem wraz z dochodzeniem do nowoczesnej demokracji praktycznie wszystkie funkcje Senatu zostały przekazane Izbie Gmin.

Izba Gmin edytuj

Izba Gmin składa się z 338 członków (Members of Parliament, w skrócie MP). Członkowie Izby Gmin pochodzą z wyborów powszechnych. Wybierani są w 338 jednomandatowych okręgach wyborczych. Izba Gmin odpowiedzialna jest za cała pracę legislacyjną. Pierwszy Parlament Kanady ukonstytuował się 6 listopada 1867. Obecny, czterdziesty drugi Parlament, ukonstytuował się 3 grudnia 2015 roku.

Kadencja Izby Gmin trwa pięć lat. Gubernator Generalny może jednak, na wniosek Premiera, rozwiązać ją i zarządzić nowe wybory przed upływem tego okresu.

Prowincja lub terytorium Liczba miejsc
w Senacie
Liczba miejsc
w Izbie Gmin
Alberta 6 34
Brytyjska Kolumbia 6 42
Manitoba 6 14
Nowy Brunszwik 10 10
Nowa Fundlandia i Labrador 6 7
Nowa Szkocja 10 11
Ontario 24 121
Quebec 24 78
Saskatchewan 6 14
Wyspa Księcia Edwarda 4 4
Terytoria Północno-Zachodnie 1 1
Nunavut 1 1
Yukon 1 1

Nominacje do Senatu edytuj

Nominujący Początek
sprawowania władzy
Koniec
sprawowania władzy
Reprezentowane partie polityczne Liczba
nominacji
Królewska proklamacja 1 lipca 1867 Conservative – 37
Liberal – 25
Liberal-Conservative – 8
Nationalist Liberal – 2
Independent Conservative – 1
73
John Macdonald 1 lipca 1867 5 listopada 1873 Conservative – 21
Liberal – 6
Liberal-Conservative – 3
Independent Conservative – 1
31
Alexander Mackenzie 7 listopada 1873 8 października 1878 Liberal – 13
Nationalist- 2
Reformer – 1
16
John Macdonald 10 października 1878 6 czerwca 1891 Conservative – 32
Liberal Conservative – 21
Liberal – 13
Nationalist – 4
Independent liberal – 1
Niezależny – 1
Nationalist Conservative – 1
60
John Thompson 16 czerwca 1891 24 listopada 1892 Conservative – 5
Liberal Conservative – 1
6
John Abbott 5 grudnia 1892 12 grudnia 1894 Conservative – 4
Liberal – 1
5
Mackenzie Bowell 21 grudnia 1892 27 kwietnia 1896 Conservative – 9
Liberal Conservative – 4
13
Charles Tupper 1 maja 1896 8 lipca 1896 Conservative Party – 1 1
Wilfrid Laurier 11 lipca 1896 6 października 1911 Liberal Party – 80
Independent liberal – 1
81
Robert Borden 10 października 1911 11 października 1917 Conservative Party – 43
Independent conservative – 1
44
Robert Borden 12 października 1917 9 lipca 1920 Conservative Party – 14
Liberal – 3
Liberal Unionist – 1
18
Arthur Meighen 10 lipca 1920 28 grudnia 1921 Conservative – 13
Liberal – 1
Liberal Unionist – 1
15
Mackenzie King 29 grudnia 1921 28 czerwca 1926 Liberal – 22 22
Mackenzie King 25 września 1926 6 sierpnia 1930 Liberal – 21

Liberal Progressive – 1

22
Richard Bedford Bennett 7 sierpnia 1930 22 października 1935 Conservative – 32
Niezależny – 1
23
Mackenzie King 23 października 1935 14 listopada 1948 Liberal – 58
Liberal Unionist – 1
59
Louis St. Laurent 15 listopada 1948 20 czerwca 1957 Liberal – 51
Liberal Independent – 1
Progressive Conservative – 1
Niezależny – 2
55
John Diefenbaker 21 czerwca 1957 21 kwietnia 1963 Progressive Conservative – 36
Independent Conservative – 1
37
Lester Pearson 22 kwietnia 1963 19 kwietnia 1968 Liberal – 38
Independent Liberal – 1
39
Pierre Trudeau 20 kwietnia 1968 3 czerwca 1979 Liberal – 51
Progressive Conservative – 6
Social Credit – 1
Niezależni – 2
60
Joe Clark 4 czerwca 1979 2 marca 1980 Progressive Conservative – 11 11
Pierre Trudeau 3 marca 1980 29 czerwca 1984 Liberal – 19
Progressive Conservative – 1
Niezależny – 1
21
John Turner 30 czerwca 1984 16 września 1984 Liberal – 33 21
Brian Mulroney 17 września 1984 24 czerwca 1993 Progresive Conservative – 55
Reform – 1
Niezależny – 1
21
Jean Chretien 4 listopada 1993 12 grudnia 2003 Liberal – 70
Niezależny – 1
71

Składy Izby Gmin edytuj

Podany skład Izby Gmin po głównych wyborach, mógł ulec zmianie w wyniku wyborów uzupełniających. Wytłuszczeniem wskazano partię rządzącą.

Kadencja Data wyborów Data zwołania Data rozwiązania Reprezentowane partie polityczne Liczba
deputowanych
(MP)
1 20 września 1867 6 listopada 1867 8 lipca 1872 Conservative Party – 71
Liberal Party – 62
Liberal-Conservative Party – 29
Anti Confederate Party – 18
180
2 12 października 1872 5 marca 1873 2 stycznia 1874 Liberal Party – 94
Conservative Party – 65
Liberal-Conservative Party – 36
Niezależni konserwatyści – 2
Niezależni liberałowie – 2
Liberał Reformer – 1
Niezależny – 1
201
3 22 stycznia 1874 26 marca 1874 16 sierpnia 1878 Liberal Party – 128
Conservative Party – 39
Liberal-Conservative Party – 26
Niezależny – 4
Niezależni liberałowie – 4
Niezależni konserwatyści – 3
Liberał Reformer – 1
206
4 17 września 1878 13 lutego 1879 18 maja 1882 Conservative Party – 84
Liberal Party – 64
Liberal-Conservative Party – 49
Niezależny – 5
Niezależni konserwatyści – 2
Niezależni liberałowie – 1
National Party – 1
206
5 20 czerwca 1882 8 lutego 1883 15 stycznia 1887 Conservative Party – 95
Liberal Party – 73
Liberal-Conservative Party – 39
Niezależni liberałowie – 2
Niezależni konserwatyści – 1
National Party – 1
211
6 22 lutego 1887 13 kwietnia 1887 3 lutego 1891 Conservative Party – 96
Liberal Party – 79
Liberal-Conservative Party – 28
Niezależni liberałowie – 5
Niezależni konserwatyści – 3
National Party – 3
Niezależni – 1
215
7 5 marca 1891 29 kwietnia 1891 24 kwietnia 1896 Conservative Party – 96
Liberal Party – 90
Liberal-Conservative Party – 22
Niezależni konserwatyści – 4
Niezależni liberałowie – 1
National Party – 2
215
8 23 czerwca 1896 19 sierpnia 1896 10 września 1900 Liberal Party – 117
Conservative Party – 71
Liberal-Conservative Party – 15
Niezależni konserwatyści – 4
Niezależny – 3
Patrons of Industry – 2
Niezależni liberałowie – 1
213
9 7 listopada 1900 6 lutego 1901 29 września 1904 Liberal Party – 128
Conservative Party – 69
Liberal-Conservative Party – 10
Niezależni – 3
Niezależny konserwatysta – 1
Niezależny liberał – 1
Labour Party – 1
213
10 3 listopada 1904 11 stycznia 1905 17 września 1908 Liberal Party – 137
Conservative Party – 70
Liberal-Conservative Party – 5
Labour Party – 1
Niezależny konserwatysta – 1
Niezależny liberał – 1
214
11 20 października 1908 20 stycznia 1909 29 lipca 1911 Liberal Party – 134
Conservative Party – 82
Liebral-Conservative Party – 3
Niezależny konserwatysta – 1
Niezależny liberał – 1
221
12 21 września 1911 15 listopada 1911 6 października 1917 Conservative Party – 131
Liberal Party – 85
Niezależni konserwatyści – 3
Liberal-Conservative Party – 1
Labour Party – 1
223
13 17 grudnia 1917 18 marca 1918 4 października 1921 Unia Liberalno-Konserwatywna – 142
Liberal Unionists – 11
Liberal Party – 82
235
14 6 grudnia 1921 8 marca 1922 5 września 1925 Liberal Party – 118
Progresive Party – 58
Conservative Party – 49
Labour party – 3
United Farmers – 3
Niezależni – 2
Niezależni konserwatyści – 2
Niezależny liberał – 1
Niezależny progresywny – 1
235
15 29 października 1925 7 stycznia 1926 2 lipca 1926 Conservative Party – 115
Liberal Party – 102
Progressive Party – 26
Labour Party – 2
Niezależni – 2
United Farmers – 2
Niezależny konserwatysta – 1
Niezależny Liberał – 1
245
16 14 września 1926 9 grudnia 1926 30 maja 1930 Liberal Party – 116
Conservative Party – 91
United Farmers – 12
Progressive Party – 11
Liberal Progressive Party – 8
Labour party – 4
Niezależni – 2
Niezależny liberał – 1
245
17 28 lipca 1930 8 września 1930 14 sierpnia 1935 Conservative Party – 134
Liberal Party – 90
United Farmers – 9
Progressive Party – 3
Liberal Progressive Party – 3
Labour Party – 3
Niezależni – 2
Progressive Conservative – 1
245
18 10 października 1935 6 lutego 1936 25 stycznia 1940 Liberal Party – 173
Conservative Party – 39
Social Credit – 17
Catholic Community Forum – 7
Liberal Progressive Party – 4
Labour party – 4
Reconstitution Party – 1
Niezależny – 1
Niezależny liberał – 1
Niezależny konserwatysta – 1
United Farmers – 1
245
19 26 marca 1940 16 maja 1940 16 kwietnia 1945 Liberal Party – 179
National Government – 34
Conservative Party – 5
Social Credit – 10
Catholic Community Forum – 8
Liberal Progressive Party – 3
Niezależny konserwatysta – 2
Unity Party – 2
Reconstitution Party – 1
Niezależny – 1
Niezależny liberał – 1
New Democracy – 1
245
20 11 czerwca 1945 6 września 1945 30 kwietnia 1949 Liberal Party – 119
Progressive Conservative Party – 66
Catholic Community Forum – 26
Social Credit – 13
Niezależni liberałowie – 8
Niezależni – 6
Liberal Progressive Party – 3
Bloc populaire canadien – 2
Niezależny konserwatysta – 1
Labour Party – 1
245
21 27 czerwca 1949 15 września 1949 13 kwietnia 1953 Liberal Party – 191
Progressive Conservative Party – 41
Catholic Community Forum – 13
Social Credit – 10
Niezależni – 4
Niezależny liberał – 1
Liberal Progressive Party – 1
Labour Party – 1
262
22 10 sierpnia 1953 12 listopada 1953 12 kwietnia 1957 Liberal Party – 170
Progressive Conservative Party – 51
Catholic Community Forum – 23
Social Credit – 15
Niezależni – 3
Niezależni liberałowie – 2
Liberal Progressive Party – 1
Labour Party – 1
265
23 10 czerwca 1957 14 października 1957 1 lutego 1958 Progressive Conservative Party – 111
Liberal Party – 104
Catholic Community Forum – 25
Social Credit – 9
Niezależni – 2
Niezależni liberałowie – 2
Niezależny konserwatysta – 1
Labour Party – 1
265
24 31 marca 1958 12 maja 1958 19 kwietnia 1962 Progressive Conservative Party – 206
Liberal Party – 48
Catholic Community Forum – 8
Labour Party – 1
263
25 18 czerwca 1962 27 września 1962 6 lutego 1963 Progressive Conservative Party – 116
Liberal Party – 99
Social Credit – 30
New Democratic Party – 19
Labour Party – 1
263
26 8 marca 1963 16 maja 1963 8 września 1965 Liberal Party – 128
Progressive Conservative Party – 95
Social Credit – 24
New Democratic Party – 17
Labour Party – 1
265
27 8 listopada 1965 18 stycznia 1966 23 marca 1968 Liberal Party – 131
Progressive Conservative Party – 97
New Democratic Party – 21
Ralliement Creditiste – 9
Social Credit – 5
Niezależny – 1
Niezależny konserwatysta – 1
265
28 25 czerwca 1968 9 września 1968 1 września 1972 Liberal Party – 154
Progressive Conservative Party – 72
New Democratic Party – 22
Ralliement Creditiste – 13
Niezależny – 1
Labour Party – 1
264
29 30 października 1972 1 kwietnia 1973 9 maja 1974 Liberal Party – 109
Progressive Conservative Party – 107
New Democratic Party – 31
Social Credit – 15
Niezależni – 2
264
30 8 lipca 1974 3 września 1974 26 marca 1979 Liberal Party – 141
Progressive Conservative Party – 95
New Democratic Party – 16
Social Credit – 11
264
31 22 maja 1979 9 października 1979 14 grudnia 1979 Progressive Conservative Party – 136
Liberal Party – 114
New Democratic Party – 26
Social Credit – 6
282
32 18 lutego 1980 14 kwietnia 1980 9 lipca 1984 Liberal Party – 147
Progressive Conservative Party – 103
New Democratic Party – 32
264
33 4 września 1984 5 listopada 1984 1 października 1988 Progressive Conservative Party – 211
Liberal Party – 40
New Democratic Party – 30
Niezależny – 1
282
34 21 listopada 1988 12 grudnia 1988 8 września 1993 Progressive Conservative Party – 169
Liberal Party – 83
New Democratic Party – 43
295
35 25 października 1993 17 stycznia 1994 27 kwietnia 1997 Liberal Party – 177
Bloc Quebecois – 54
Reform Party – 52
New Democratic Party – 9
Progressive Conservative Party – 2
Niezależny – 1
295
36 2 czerwca 1997 22 września 1997 22 października 2000 Liberal Party – 155
Reform Party – 60
Bloc Quebecois – 44
New Democratic Party – 21
Progressive Conservative Party – 20
Niezależny – 1
301
37 27 listopada 2000 29 stycznia 2001 23 maja 2004 Liberal Party – 172
Canadian Alliance – 66
Bloc Quebecois – 38
New Democratic Party – 13
Progressive Conservative Party – 12
301
38 28 czerwca 2004 4 października 2004 29 listopada 2005 Liberal Party – 135
Conservative Party of Canada – 99
Bloc Quebecois – 54
New Democratic Party – 19
niezależny – 1
308
39 23 stycznia 2006 3 kwietnia 2006 7 września 2008 Conservative Party of Canada – 124
Liberal Party – 103
Bloc Quebecois – 51
New Democratic Party – 29
niezależny – 1
308
40 14 października 2008 18 listopada 2008 26 marca 2011 Conservative Party of Canada – 143
Liberal Party – 77
Bloc Quebecois – 49
New Democratic Party – 37
niezależni – 2
308
41 2 maja 2011 2 lipca 2011 2 sierpnia 2015 Conservative Party of Canada – 166
New Democratic Party – 103
Liberal Party – 34
Bloc Quebecois – 4
Green Party of Canada – 1
308
42 19 października 2015 3 grudnia 2015 Liberal Party – 184
Conservative Party of Canada – 99
New Democratic Party – 44
Bloc Quebecois – 10
Green Party of Canada – 1
338
43 21 października 2019 2019 Liberal Party – 157
Conservative Party of Canada – 121
Bloc Quebecois – 32
New Democratic Party – 24
Green Party of Canada – 3
niezależny – 1
338

Ważne ustawy parlamentarne edytuj