Phataginus

	Phataginus
	Rafinesque, 1821
	; Przedstawiciel rodzaju – łuskowiec białobrzuchy (Ph. tricuspis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	łuskowce
Rodzina	łuskowcowate
Rodzaj	Phataginus
	Typ nomenklatoryczny
	Manis tricuspis Rafinesque, 1821
Synonimy
	Pholidotus Brisson, 1762; Phataginus Rafinesque, 1815; Phatagin: J.E. Gray, 1869; Triglochinopholis Fitzinger, 1872; Uromanis Pocock, 1824;
	Pholidotus Brisson, 1762; Phataginus Rafinesque, 1815; Phatagin: J.E. Gray, 1869; Triglochinopholis Fitzinger, 1872; Uromanis Pocock, 1824;
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Phataginus – rodzaj ssaków z rodziny łuskowcowatych (Manidae).

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce^[8]^[9]^[10].

Morfologia edytuj

Długość ciała 25–43 cm, długość ogona 35–70 cm; długość czaszki 6–9 cm; masa ciała 1,6–3,5 kg^[9]^[11].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1821 roku francusko-amerykański przyrodnik Constantine Samuel Rafinesque w artykule poświęconym rodzajowi Manis opublikowanym na łamach Annales générales des sciences physiques^[1]. Rafinesque wymienił dwa gatunki – Manis ceonyx Rafinesque, 1820 (= Manis tetradactyla Linnaeus, 1766) i Manis tricuspis Rafinesque, 1820 – z których gatunkiem typowum jest Manis tricuspis Rafinesque, 1820.

Etymologia edytuj

Pholidotus: gr. φολιδωτος pholidōtos ‘pokryty pancerzem, łuskowaty’, od φολις pholis, φολιδος pholidos ‘rogowa łuska’^[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Manis longicaudatus Brisson, 1756 (= Manis tetradactyla Linnaeus, 1758).
Phataginus (Phatagin): wschodnio-indyjska nazwa phatagin lub phatagen dla łuskowatego zwierzęcia jedzącego mrówki zaadaptowana przez Buffona^[13].
Triglochinopholis: gr. τρι- tri- ‘trój-’, od τρεις treis, τρια tria ‘trzy’; γλωχις glōkhis, γλωχινος glōkhinos ‘punkt, sterczący koniec’; φολις pholis, φολιδος pholidos ‘rogowa łuska’^[14]. Gatunek typowy: Fitzinger wymienił trzy gatunki – Manis tricuspis Rafinesque, 1820, Manis multiscuta J.E. Gray, 1843 (= Manis tricuspis Rafinesque, 1820) i Manis tridentata Focillon, 1850 (= Manis tricuspis Rafinesque, 1820) – z których gatunkiem typowym jest Manis tricuspis Rafinesque, 1821.
Uromanis: gr. ουρα oura ‘ogon’^[15]; rodzaj Manis Linnaeus, 1758^[7]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Manis longicaudatus Brisson, 1756 (= Manis tetradactyla Linnaeus, 1758).

Podział systematyczny edytuj

Takson tradycyjnie traktowany jako podrodzaj Manis^[10] lecz duży dystans genetyczny i różnice morfologiczne przemawiają za jego statusem rodzajowym^[16]. Do rodzaju należą następujące gatunki^[17]^[11]^[8]^[18]:

Phataginus tetradactylus (Linnaeus, 1766) – łuskowiec długoogonowy
Phataginus tricuspis (Rafinesque, 1821) – łuskowiec białobrzuchy

Uwagi edytuj

↑ Nazwa nieważna, publikacja Brissona Regnum animale in classes IX została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego^[2].
↑ Nomen nudum.
↑ Wariant pisowni Phataginus Rafinesque, 1821.

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b C.S. Rafinesque. Sur le genre Manis et description d’une nouvelle espèce: Manis ceonyx. „Annales générales des sciences physiques”. 7, s. 214, 1820. (fr.).
↑ ICZN. Regnum Animale..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenclatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 55 (1), s. 64–71, 1998. (ang.).
↑ M.J. Brisson: Regnum animale in classes IX. distributum, sive, Synopsis methodica: sistens generalem animalium distributionem in classes IX, & duarum primarum classium, quadrupedum scilicet & cetaceorum, particularem divisionem in ordines, sectiones, genera & species: cum brevi cujusque speciei descriptione, citationibus auctorum de iis tractantium, nominibus eis ab ipsis & nationibus impositis, nominibusque vulgaribus. Lugduni Batavorum: Theodorum Haak, 1762, s. 18. (łac.).
↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 57. (fr.).
↑ J.E. Gray: Catalogue of carnivorous, pachydermatous, and edentate Mammalia in the British museum. London: Printed by order of the Trustees, 1869, s. 368. (ang.).
↑ L.F.J.F.J. Fitzinger. Die natürliche Familie der Schuppenthiere (Manes). „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. Abt. 1, Mineralogie, Botanik, Zoologie, Anatomie, Geologie und Paläontologie. 65, s. 27, 1872. (niem.).
↑ ^a ^b R.I. Pocock. The External Characters of: the Pangolins (Manidæ). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1924, s. 722, 1924. (ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 392. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b P. Gaubert: Family Manidae (Pangolins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 101–103. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Subgenus Phataginus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-15]. (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 639. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 533.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 530.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 690.
↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 276. (ang.).
↑ Z. du Toit, M. du Plessis, D.L. Dalton, R. Jansen, J.P. Grobler & A. Kotzé. Mitochondrial genomes of African pangolins and insights into evolutionary patterns and phylogeny of the family Manidae. „BMC Genomics”. 18, s. 746, 2017. DOI: 10.1186/s12864-017-4140-5. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-11]. (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 134. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

Bibliografia edytuj

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Nazwa nieważna, publikacja Brissona Regnum animale in classes IX została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego^[2].

[5] Nomen nudum.

[7] Wariant pisowni Phataginus Rafinesque, 1821.

[Rafinesque1821-1] C.S. Rafinesque. Sur le genre Manis et description d’une nouvelle espèce: Manis ceonyx. „Annales générales des sciences physiques”. 7, s. 214, 1820. (fr.).

[iczn-2] ICZN. Regnum Animale..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenclatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 55 (1), s. 64–71, 1998. (ang.).

[Brisson-4] M.J. Brisson: Regnum animale in classes IX. distributum, sive, Synopsis methodica: sistens generalem animalium distributionem in classes IX, & duarum primarum classium, quadrupedum scilicet & cetaceorum, particularem divisionem in ordines, sectiones, genera & species: cum brevi cujusque speciei descriptione, citationibus auctorum de iis tractantium, nominibus eis ab ipsis & nationibus impositis, nominibusque vulgaribus. Lugduni Batavorum: Theodorum Haak, 1762, s. 18. (łac.).

[Rafinesque1815-6] C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 57. (fr.).

[gray-8] J.E. Gray: Catalogue of carnivorous, pachydermatous, and edentate Mammalia in the British museum. London: Printed by order of the Trustees, 1869, s. 368. (ang.).

[Fitzinger-9] L.F.J.F.J. Fitzinger. Die natürliche Familie der Schuppenthiere (Manes). „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. Abt. 1, Mineralogie, Botanik, Zoologie, Anatomie, Geologie und Paläontologie. 65, s. 27, 1872. (niem.).

[Pocock-10] R.I. Pocock. The External Characters of: the Pangolins (Manidæ). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1924, s. 722, 1924. (ang.).

[Burgin&inni-11] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 392. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Gaubert-12] P. Gaubert: Family Manidae (Pangolins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 101–103. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-13] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Subgenus Phataginus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-15]. (ang.).

[amw-14] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 639. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655689_533]-15] Palmer 1904 ↓, s. 533.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655686_530]-16] Palmer 1904 ↓, s. 530.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655846_690]-17] Palmer 1904 ↓, s. 690.

[Jaeger-18] E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 276. (ang.).

[Toit&inni-19] Z. du Toit, M. du Plessis, D.L. Dalton, R. Jansen, J.P. Grobler & A. Kotzé. Mitochondrial genomes of African pangolins and insights into evolutionary patterns and phylogeny of the family Manidae. „BMC Genomics”. 18, s. 746, 2017. DOI: 10.1186/s12864-017-4140-5. (ang.).

[mdd-20] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-11]. (ang.).

[Cichocki&inni-21] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 134. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[1]

[a]

[3]

[b]

[4]

[c]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[2]